Σφαγή στη Γάζα

Σφαγή στη Γάζα

Η Παλαιστίνη, "Ιφιγένεια" ενός σκληρού γεωπολιτικού μπρα ντε φερ

Γράφει η Ελένη Μαυρούλη

[Πηγή: Το Περιοδικό, 30/07/2014]

Το αίμα ρέει ποτάμι στο αμμώδες έδαφος της Γάζας. Εκκωφαντική η σιωπή, αποκαλυπτική η επιλεκτική ευαισθησία της, κατά τα άλλα, «έτοιμης να παρέμβει» για τα ανθρώπινα δικαιώματα, «διεθνούς κοινότητας».  Οι εικόνες μεταφέρουν καθημερινά ολοένα μεγαλύτερη φρίκη, ολοένα μεγαλύτερο πόνο. Σοκ, κόμπος στο στομάχι, οργή. Και απορία. Γιατί; Γιατί έγινε τώρα αυτή η επίθεση; Γιατί είναι τόσο ανείπωτα βάρβαρη; Γιατί τώρα και έτσι αυτό το πρωτοφανές, ακόμη και για τα ταραχώδη δεδομένα της Παλαιστίνης, λουτρό αίματος;

Ίσως, τις πρώτες μέρες θα μπορούσε κανείς αφελώς να πει ότι πρόκειται για μια, έστω και εκτός ορίων, ισραηλινή αντίδραση για την απαγωγή και δολοφονία των τριών εφήβων στη Δυτική Όχθη, τον Ιούνιο. Πλέον το αίμα έχει πνίξει την αφέλεια. Όλοι καταλαβαίνουμε ότι δεν είναι αυτό. Και όποιος είναι λίγο πιο εξοικειωμένος με τον τρόπο που οι ισραηλινές ηγεσίες είθισται να λειτουργούν, αντιλαμβάνεται την  «κανονικότητα».

Οι ισραηλινές ηγεσίες καλλιεργούν προσεκτικά και μεθοδικά, δια μέσου πιέσεων και προκλήσεων, κλίμα που να προκαλεί έντονες παλαιστινιακές αντιδράσεις κατά του Ισραήλ, έτσι ώστε αυτές να χρησιμοποιούνται ως πρόσχημα για να ξεδιπλωθούν σχεδιασμοί που έχουν εκπονηθεί καιρό πριν. Το βιβλίο «Ισραήλ – Παλαιστίνη, πώς να δώσουμε τέλος στον πόλεμο του 1948» της αείμνηστης Ισραηλινής γλωσσολόγου, φιλειρηνίστριας και ακάματης ακτιβίστριας για την ειρηνική συμβίωση των δύο λαών, Τάνυα Ράινχαρτ, βρίθει παραδειγμάτων. Το χαρακτηριστικότερο ίσως  είναι αυτό του στρατιωτικού σχεδίου «Πεδίο των Ακάνθων».

Πρόκειται για ένα σχέδιο  που προέβλεπε ανακατάληψη παλαιστινιακών πόλεων, στρατιωτικές επιχειρήσεις, αποκλεισμούς, ακόμη και ανατροπή της παλαιστινιακής ηγεσίας υπό τον Αραφάτ «εφόσον υπάρξει αναζωπύρωση βίας και εμφάνιση ακραίων στοιχείων». Το «εφόσον» κρίθηκε ότι έγινε πραγματικότητα τις πρώτες εβδομάδες της δεύτερης Ιntifada το 2000. Το σχέδιο εφαρμόστηκε με ακρίβεια και δημιούργησε το υπόβαθρο για σειρά αρνητικότατων εξελίξεων που μας οδηγούν στο σήμερα.  Πότε είχε εκπονηθεί; Σχεδόν μέχρι την τελευταία του λεπτομέρεια το 1996. Δηλαδή στο απόγειο της εφαρμογής τής «ειρηνευτικής διαδικασίας» μετά την υπογραφή των συνθηκών του Όσλο. Τότε που τίποτε απτό δεν προμήνυε ότι επίκειται δεύτερη Intifada, νέος κύκλος συγκρούσεων, αίματος κ.λπ. Παρόλα αυτά, με έναν περίεργο τρόπο, οι ισραηλινές αρχές το «είχαν μαντέψει» και έπαιρναν «τα μέτρα τους». Ή ίσως απλώς βάσει σχεδίου δημιούργησαν μια πραγματικότητα τέτοια, που διευκόλυνε τη διαμόρφωση συνθηκών που οδηγούσαν στην  «επιβεβαίωση» των «προβλέψεών τους».

Πώς «στήθηκε» το σκηνικό..

Ούτε καν πριν από μερικές εβδομάδες υπήρχε κάποιο προμήνυμα γι’ αυτό που συμβαίνει τώρα. Η χρονική περίοδος από τον Νοέμβριο του 2012 (οπότε έληξε με εκεχειρία άλλη μια 8ήμερη ισραηλινή επιχείρηση κατά της Γάζας)  μέχρι τις 8 Ιουλίου, οπότε άρχισαν οι ισραηλινοί αεροπορικοί βομβαρδισμοί, ήταν ίσως η πιο ήρεμη που υπήρξε ποτέ στην μεθόριο της Λωρίδας.  Σε όλη τη διάρκεια του 2013 εκτοξεύονταν, κατά μέσο όρο, το πολύ πέντε ρουκέτες το μήνα από τη Γάζα προς το Ισραήλ, από μικρότερης εμβέλειας και δυναμικής παλαιστινιακές οργανώσεις και όχι τη «Χαμάς».

Ακόμη και όταν έγινε γνωστή η απαγωγή των τριών εφήβων εβραίων από τον εποικισμό Γκους Ετζιόν στη Δυτική Όχθη στις 12 Ιουνίου, τίποτε δεν προϊδέαζε για την τωρινή κόλαση. Υπήρξαν, όμως, ορισμένα «σημάδια». Ο ισραηλινός στρατός εξαπέλυσε «ανθρωποκυνηγητό» για τον εντοπισμό τους και η ισραηλινή προπαγανδιστική μηχανή «χτύπησε κόκκινο», εντός και εκτός χώρας. Η «Χαμάς» στοχοποιήθηκε χωρίς, ως συνήθως, κανένα συγκεκριμένο στοιχείο. Τότε ακούστηκαν, δια στόματος Νετανιάχου, και οι πρώτοι πρωτοφανείς παραλληλισμοί της ισλαμιστικής, μεν, «Χαμάς» με την ακραία εξτρεμιστική οργάνωση «Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και στο Λεβάντε». Ήδη εντός Ισραήλ καλλιεργούνταν μια νοσηρή ατμόσφαιρα μίσους. Οι ακραίες φωνές έγιναν ακόμη πιο ακραίες. Η κοινή γνώμη «έβραζε» δια της διαρκούς «κάλυψης» του θέματος, δια της αναμόχλευσης στερεοτύπων και μίσους. Η νοσηρότητα αποτυπώθηκε με τον πιο απεχθή τρόπο στη φρικτή δολοφονία του 16χρονου Παλαιστινίου στην Ιερουσαλήμ (κάηκε ζωντανός από Ισραηλινούς συνομηλίκους του) αμέσως μετά τον εντοπισμό των τριών εφήβων νεκρών την 1^η Ιουλίου.

Φωτο: Finbarr O'Reilly/Reuters

Η αντίστροφη μέτρηση είχε αρχίσει. Και ω, τι έκπληξη! Μετά τον εντοπισμό των τριών νεκρών εφήβων, αποκαλύφθηκε ότι ο ισραηλινός στρατός είχε εξαρχής εικόνα για την τύχη τους.  Όπως διέρρευσε, ο ένας εκ των τριών απαχθέντων είχε μόλις λίγες ώρες μετά την εξαφάνισή τους καταφέρει να καλέσει με το κινητό του τηλέφωνο την ισραηλινή Άμεση Δράση και να ζητήσει βοήθεια. Κατά τη διάρκεια της κλήσης, ακούστηκαν και οι πυροβολισμοί που, όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων, τους σκότωσαν. Ενώ, στο περίπου, οι ισραηλινές αρχές γνώριζαν και πού βρίσκονται. Γιατί πολύ έγκαιρα  γνώριζαν ότι οι απαγωγείς προέρχονται από εκτεταμένη οικογένεια της Χεβρώνα, που αν και δηλώνει «Χαμάς», έχει επανειλημμένως αποδειχτεί ότι δρα αυτόνομα και έχει περισσότερη σχέση με το κοινό ποινικό δίκαιο παρά με οτιδήποτε άλλο. Όχι. Η σημαντική αυτή …λεπτομέρεια δεν έτυχε μεγάλης δημοσιότητας. Και στο Ισραήλ καλύφθηκε με τη δικαιολογία ότι «τα στοιχεία δεν ήταν αρκετά και ουδείς ήθελε να πιστέψει ότι τα παιδιά ήταν νεκρά».

Αυτό σημαίνει, πρακτικώς, ότι επίτηδες επί 18 ημέρες συνεχιζόταν μια «έρευνα» άχρηστη, που είχε ένα διττό στόχο: να «προετοιμαστεί» το κλίμα για μια επίθεση απίστευτης βαρβαρότητας κατά της Γάζας και να «σαρώσει» ο ισραηλινός στρατός τη Δυτική Όχθη. Τις 18 αυτές ημέρες, ο ισραηλινός στρατός σκότωσε, στη Δ. Όχθη, τουλάχιστον πέντε Παλαιστινίους, τραυμάτισε δεκάδες, συνέλαβε περισσότερους από 300, μεταξύ των οποίων 50 Παλαιστίνιους που είχαν απελευθερωθεί το 2011 στο πλαίσιο της συμφωνίας ανταλλαγής του αιχμαλώτου Ισραηλινού στρατιώτη Γκιλάντ Σαλίτ. Επέδραμε σε σπίτια, επιχειρήσεις, κλινικές, πανεπιστήμια, δημόσια κτίρια κ.λπ, προκάλεσε  ζημιές μεγαλύτερες των τριών εκατομμυρίων δολαρίων και επέβαλε αυστηρές απαγορεύσεις μετακινήσεων παρά το ότι σε εξέλιξη βρισκόταν ο ιερός, για τους μουσουλμάνους, μήνας του Ραμαζανιού.

Δημιουργείται, συνεπώς, έντονα η εντύπωση ότι για άλλη μια φορά η ισραηλινή ηγεσία ακολούθησε τη γνωστή προσφιλή τακτική τής «δημιουργίας δεδομένων», τέτοιων που να δικαιολογούν την υλοποίηση ήδη ειλημμένων  αποφάσεων. Ως ένα βαθμό αυτό επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι πριν καν ξεκινήσει η χερσαία επέμβαση στη Γάζα, η «Χαμάς» και η ισλαμιστική «Τζιχάντ» είχαν διατυπώσει τη δική τους πρόταση για 10χρονη (!) εκεχειρία. Η πρόταση δεν απορρίφθηκε απλώς από το Ισραήλ αλλά ούτε καν αναφέρθηκε από τα περισσότερα μεγάλα ΜΜΕ. Κι όμως, ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα.

Τα βασικά της σημεία «πατούν» στις κατά καιρούς αποφάσεις του ΟΗΕ: άρση του αποκλεισμού της Λωρίδας της Γάζας που ισχύει από το 2006 με αποτέλεσμα το 1,8 εκατομμύρια του πληθυσμού της να λιμοκτονεί, άνοιγμα των μεθοριακών φυλακίων  με το Ισραήλ και την Αίγυπτο για μεταφορά εμπορευμάτων και ανθρώπων, να επιτραπεί η λειτουργία λιμανιού και αεροδρομίου υπό τον έλεγχο του ΟΗΕ, να επιτραπεί στους ψαράδες της Λωρίδας να ψαρεύουν μέχρι και 10 χιλιόμετρα στα ανοιχτά (λιγότερο ακόμη και έτσι από ό,τι προβλεπόταν στη συμφωνία του Όσλο το 1993), να επαναλειτουργήσει η βιομηχανική ζώνη κοντά στο μεθοριακό φυλάκιο του Έρετζ για να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας, να αποχωρήσουν τα ισραηλινά τανκς από την μεθόριο με την Αίγυπτο στη Ράφα και η περιοχή να τεθεί υπό διεθνή έλεγχο και εγγυήσεις, να αναπτυχθεί διεθνής δύναμη που θα ελέγχει την μεθόριο της Γάζας με το Ισραήλ.  Τέλος, ζητούνταν να απελευθερωθούν οι Παλαιστίνιοι που συνελήφθησαν εκ νέου ενώ είχαν απελευθερωθεί ως αντάλλαγμα για την απελευθέρωση του Γκιλάντ Σαλίτ, να πάψει να ανακατεύεται το Ισραήλ στη συμφωνία «εθνικής συμφιλίωσης» μεταξύ «Χαμάς» και «Φατάχ» και να χαλαρώσουν οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση αδειών προσευχής στο τέμενος αλ Ακσα της ανατολικής Ιερουσαλήμ.

Υπάρχει κάτι το …τρομοκρατικό σε αυτήν την πρόταση; Υπάρχει κάτι παράλογο; Κι όμως. Η πρόταση αυτή όχι μόνο απορρίφθηκε. Όχι μόνο δεν έγινε ευρέως γνωστή. Αλλά παρά το γεγονός ότι είχε διατυπωθεί (και παραμένει σε ισχύ), τόσο το Τελ Αβίβ, όσο και οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση επέμεναν και επιμένουν να κατηγορούν την παλαιστινιακή πλευρά ότι δεν θέλει εκεχειρία. Και αυτό γιατί η παλαιστινιακή πλευρά απέρριψε την αιγυπτιακή πρόταση εκεχειρίας. Μια πρόταση που, εκτός από κατάπαυση πυρός και γενικόλογη πρόβλεψη έναρξης διαπραγματεύσεων τελικής εκεχειρίας, δεν ζητούσε τίποτε από το Ισραήλ. Μια πρόταση που δεν είχε συζητηθεί παρά μόνο με την Ουάσινγκτον.

Η Ουάσινγκτον, οι Βρυξέλλες, η παλαιστινιακή ενότητα και η ισραηλινή οργή 

Ένα, περίπου, μήνα πριν την έναρξη της τωρινής επιχείρησης «Προστατευτική Αιχμή» κατά της Γάζας (μα δεν είναι εξαιρετικές αυτές οι κωδικές ονομασίες απερίγραπτων σφαγών;), στις 2 Ιουνίου, είχε ορκιστεί η πρώτη κυβέρνηση «εθνικής ενότητας» στα παλαιστινιακά εδάφη.  Είναι η πρώτη φορά που οι αλλεπάλληλες απόπειρες εξεύρεσης κοινού τόπου, ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες παλαιστινιακές οργανώσεις, τις «Φατάχ» και «Χαμάς», έφεραν καρπούς, δίνοντας τέλος σε έναν διχασμό που στοίχισε ακριβά στον παλαιστινιακό λαό ενώ ταυτόχρονα ωφέλησε τα μέγιστα την ισραηλινή προπαγανδιστική μηχανή, η οποία δήλωνε έτοιμη για «ειρήνη» με τους μεν αλλά πάντα «τα χάλαγαν» οι δε «που είναι τρομοκράτες».

Εννοείται ότι η ισραηλινή ηγεσία απείλησε με «θεούς και δαίμονες» τη «Φατάχ» και τον  Παλαιστίνιο πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς για την απόφαση αυτή, που κοινοποιήθηκε λίγες εβδομάδες μετά την οριστική, και άκρως αναμενόμενη, κατάρρευση ενός ακόμη «γύρου ισραηλινο-παλαιστινιακών» διαπραγματεύσεων, υπό αμερικανική πίεση. Ο Νετανιάχου προειδοποίησε ότι εφόσον ο Αμπάς «διαλέγει την τρομοκρατία», διαλέγει ουσιαστικά και τον «πόλεμο».

Αυτό που δεν εννοείτο, αλλά έγινε, είναι ότι οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν καταδίκασαν ρητά και κατηγορηματικά την κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Αν και η Ουάσινγκτον είχε, εδώ και καιρό, υιοθετήσει ακόμη και νόμους περί αυτόματης διακοπής της οικονομικής βοήθειας και των σχέσεων με την παλαιστινιακή ηγεσία εφόσον συσταθεί κυβέρνηση με τη συμμετοχή της «Χαμάς», αυτή τη φορά δεν ήρε τη ρομφαία. Αξιοποιώντας το ότι στη σύνθεση της κυβέρνησης δεν συμμετέχουν στελέχη της «Χαμάς», η διοίκηση Ομπάμα αντέτεινε στις επικρίσεις του Ισραήλ και των Ρεπουμπλικάνων ότι, ναι μεν ανησυχεί και θα αξιολογεί διαρκώς την κατάσταση, αλλά δεν υπάρχει κανένας λόγος να διακόψει πάραυτα κάθε επαφή με την Παλαιστινιακή Αρχή. Τόσο η Ουάσινγκτον όσο και οι Βρυξέλλες εκτίμησαν ότι «πρόκειται για ενδεχόμενη ευκαιρία επίτευξης οριστικής συμφωνίας ειρήνης».

Η στάση αυτή προκάλεσε έκρηξη οργής στο Τελ Αβίβ. Όχι φυσικά γιατί αναιρεί τις στενές αμερικανο-ισραηλινές σχέσεις ή τις σχέσεις Ισραήλ  – Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. συνεχίζουν να στηρίζουν απροκάλυπτα το θύτη σε αυτήν την άνιση μάχη, ψελλίζοντας τα περί «δικαιώματος αυτοάμυνας» για τις σφαγές, και συναινούν στον γενοκτόνο αποκλεισμό στη Γάζα.  Η στάση τους, όμως, απέναντι στην νέα παλαιστινιακή κυβέρνηση αποτελεί δείγμα των σοβαρών ανακατατάξεων σε επίπεδο συμμαχικών αξόνων που βρίσκονται σε εξέλιξη στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, επηρεάζοντας δραματικά τον, μέχρι τούδε, «καθιερωμένο» συσχετισμό δυνάμεων.

Είναι αφελές να θεωρήσει κανείς ότι το Τελ Αβίβ δεν συνδέει την «μετριοπάθεια» της διοίκησης Ομπάμα αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις ανακατατάξεις αυτές, με αιχμή τη σταδιακή πορεία αποκατάστασης των σχέσεων της Δύσης με το Ιράν (δια των συνομιλιών για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα).  Παρά την «ελαφρά ψύχρα», το τελευταίο δίχρονο, στις σχέσεις του Ιράν με τη «Χαμάς», λόγω της στήριξης της δεύτερης ως παρακλαδιού της ισλαμιστικής «Μουσουλμανικής Αδελφότητας» στους αντικαθεστωτικούς στη Συρία και την ανοιχτή στήριξη του πρώτου στο καθεστώς Άσαντ, η Τεχεράνη, μπορεί να «έσφιξε τα λουριά», αλλά δεν έπαψε ποτέ να χρησιμοποιεί ως «διαπραγματευτικό χαρτί» την επιρροή και την πρακτικότατη και αναγκαιότητα στήριξή της στη «Χαμάς».

Όσον αφορά, δε, την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι τριβές χρονολογούνται εδώ και περίπου ένα χρόνο. Αιτία; Η απόφαση της Ε.Ε. να απαγορεύσει στα 28 κράτη-μέλη της την υπογραφή οποιασδήποτε συμφωνίας με ισραηλινά ιδρύματα, τα οποία εδρεύουν στα κατεχόμενα αραβικά εδάφη της Δυτικής Όχθης, της Λωρίδας της Γάζας, της Ανατολικής Ιερουσαλήμ και των Υψωμάτων του Γκολάν. Στο κείμενο της κοινοτικής οδηγίας αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέστησε σαφές πως δεν θα αναγνωρίσει οποιαδήποτε αλλαγή στα προ του 1967 σύνορα, εκτός αν αυτή συνομολογηθεί από όλες τις πλευρές στις διαπραγματεύσεις για την επίλυση του Μεσανατολικού».  Παράλληλα, τέθηκε επί τάπητος, χωρίς φυσικά ακόμη να έχει ολοκληρωθεί, το ζήτημα να αναγράφεται σαφώς στα ισραηλινά προϊόντα που παράγονται σε εποικισμούς ότι προέρχονται από κατεχόμενο έδαφος. Και στα δύο ζητήματα καταλυτικό ρόλο έπαιξε η πίεση που ασκείται από τη διεθνή εκστρατεία μποϋκοτάζ κατά των εποικισμών και των ισραηλινών προϊόντων.  Φυσικά, το Τελ Αβίβ «άστραψε και βρόντηξε».

Όχι. Ούτε οι ΗΠΑ, ούτε η Ε.Ε. ανακάλυψαν, επιτέλους, την κατοχή, ούτε συγκινήθηκαν αίφνης από το δράμα του παλαιστινιακού λαού, ούτε αποφάσισαν να εφαρμόσουν το διεθνές δίκαιο που καταπατούν απροκάλυπτα σε πλείστες άλλες περιπτώσεις. Και προφανώς δεν ανακάλυψε τώρα ο Τζον Κέρι ότι οι επιθέσεις του Ισραήλ στη Γάζα δεν είναι «επιχειρήσεις ακριβείας» όπως διατείνεται το Ισραήλ.

Απλώς, εν μέσω παγκόσμιας κρίσης, αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία ο έλεγχος των δρόμων μεταφοράς εμπορευμάτων, ο έλεγχος ενεργειακών πηγών, ο έλεγχος των δρόμων μεταφοράς ενέργειας, ο έλεγχος ακόμη μεγαλύτερου τμήματος της παγκόσμιας αγοράς και σε μια περιοχή όπως η Μέση Ανατολή, ο έλεγχος των υδάτινων πόρων που μετατρέπονται στον νέο «μαύρο χρυσό».  Και αυτά επιτυγχάνονται με ανατροπές καθεστώτων, αλλαγές συμμαχιών,  ανάδειξη νέων «πολιτικών φίλων», και, γιατί όχι, αλλαγή συνόρων.  Όχι απαραίτητα με αυτή τη σειρά, ούτε με προβλεπόμενες συνέπειες. Γιατί συχνά, όπως έχει πολλάκις αποδείξει η ιστορία, η πυροδότηση μιας αλυσιδωτής αντίδρασης δεν οδηγεί απαραίτητα σε αυτό που εκείνος που άναψε το φυτίλι επεδίωκε. Πόσω μάλλον όταν εμπλέκεται και πολύ αίμα.

Κόμπος στο πλέγμα γεωπολιτικών ανακατατάξεων

Τι να πρωτοαναφέρει κανείς για την γεωπολιτική και γεωστρατηγική σημασία της ευρύτερης περιοχής. Τον πετρελαϊκό πλούτο του Ιράκ; Ή μήπως του Ιράν, που παράλληλα διαθέτει  σημαντικά αποθέματα φυσικού αερίου. Ή μήπως ότι το Ιράν και το Ιράκ αποτελούν ταυτόχρονα και βασικό δρόμο μεταφοράς ενέργειας από τα ίδια προς ανατολάς (π.χ. σχέδια αγωγού από το Ιράν προς την Ινδία, επενδύσεις της Κίνας κ.λπ) αλλά και από ανατολάς προς τα δυτικά (μεταφορά του φυσικού αερίου του Κατάρ προς τη δύση, πετρελαίου από το ιρακινό Κουρδιστάν στο τουρκικό λιμάνι Τσεϊχάν και δυτικότερα); Ή μήπως ότι το Ιράν είναι ο πιο σύντομος δρόμος μεταφοράς ενέργειας από την Κασπία (Ρωσία) προς τον Περσικό;

Ή μήπως ότι η οποιαδήποτε εξέλιξη σε αυτά τα ζητήματα προφανώς θα επηρεάσει το πόσο και πώς θα ωφεληθούν και θα ενισχύσουν τη θέση τους στην παγκόσμια αρένα παγκόσμιες δυνάμεις όπως οι Κίνα και Ρωσία αλλά και οι περιφερειακές, όπως η απόλυτη πετρελαιομοναρχία της Σ. Αραβίας.  Ήδη ακόμη και οι μέχρι πρότινος δορυφόροι της, όπως π.χ. το Κατάρ, έχουν αρχίσει να «τολμούν» να διαχωρίζουν ανά περίπτωση και κατά διαστήματα τη θέση τους, όπως έγινε στο ζήτημα του ελέγχου των ακραίων ισλαμιστικών οργανώσεων στη Συρία, που περιθωροποίησαν κάθε άλλη αντικαθεστωτική οργάνωση ή όπως γίνεται τώρα στη Γάζα, όπου το Κατάρ φιλοδοξεί να διαδραματίσει ένα ρόλο «ενδιάμεσου» για την επίτευξη εκεχειρίας διατηρώντας επαφές με τη «Χαμάς», σε αντίθεση με τη Σ. Αραβία που ο τρόμος της για την ενδεχόμενη περαιτέρω ενίσχυση του Ιράν και την πρόκληση εσωτερικής αναταραχής δια της «Μουσουλμανικής Αδελφότητας», τη φέρνει πιο κοντά στον «μέγιστο εχθρό», δηλαδή το Ισραήλ, που επίσης έχει τέτοιες ανησυχίες.

Στον πυρετό του ανταγωνισμού προφανέστατα σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν και τα τεράστια κοιτάσματα φυσικού αερίου  που ανακαλύφθηκαν στην ανατολική Μεσόγειο. Τόσο αυτά που ήδη αξιοποιούνται, όπως τα ισραηλινά Ταμάρ και Λεβιάθαν, όσο και τα κυπριακά ή τα λιβανικά που βρίσκονται υπό διερεύνηση, αλλά και εκείνα που παραμένουν ακόμη στο περιθώριο, όπως αυτά της Γάζας.

Συγκεκριμένα δε, όσον αφορά στη Γάζα, το κοίτασμα ανακαλύφθηκε το 2000, πολύ πριν τα ισραηλινά, από τη βρετανική British Gas (BG Group) που ονόμασε τις δύο γεωτρήσεις Gaza Marine-1 και Gaza Marine-2. Βρίσκονται 30 χιλιόμετρα από την ακτή και αποτιμώνται σε 1,4 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια, των οποίων η αξία έχει υπολογιστεί σε πάνω από 4 δισεκατομμύρια δολάρια με βάση τα στοιχεία της εταιρείας, με διάρκεια ζωής κατά προσέγγιση τα 15 χρόνια. Σύμφωνα με τα όσα προέβλεπε η ειρηνευτική συμφωνία του Όσλο το 1993, βρίσκονται εντός της -σφηνοειδούς μορφής- ΑΟΖ της Γάζας, ανάμεσα στην Αίγυπτο και στο Ισραήλ.

Η βρετανική εταιρεία έχει άδεια, με βάση δημοσιεύματα, 25ετίας για έρευνα, εξόρυξη, ανάπτυξη των κοιτασμάτων και κατασκευή υποδομών. Κατέχει το 90% των δικαιωμάτων, στα οποία περιλαμβάνεται οψιόν 30% της Consolidated Contractors Company (CCC), της λιβανοπαλαιστινιακής διεθνούς κατασκευαστικής εταιρείας – μίας από τις 20 μεγαλύτερες στον κόσμο – με έδρα την Αθήνα. Το υπόλοιπο 10% των δικαιωμάτων ελέγχεται από το Παλαιστινιακό Ταμείο Επενδύσεων (Palestinian Investment Fund – PIF).

Σύμφωνα με δημοσίευμα του «Middle East Economic Digest» το 2001, η συμφωνία Παλαιστινιακής Αρχής – BG/CCC περιελάμβανε και την κατασκευή αγωγού μεταφοράς του παλαιστινιακού φυσικού αερίου σε τρίτες χώρες.  Και το Ισραήλ, όμως, θέλει να εξάγει το δικό του φυσικό αέριο στην Ευρώπη. Και αυτό σχεδιάζεται και για το αέριο των κυπριακών οικοπέδων. Από πού και πώς θα περάσει ο αγωγός;  Και ποιος θα ελέγχει τι; Είναι ερωτήματα που αφορούν σε αμύθητο πλούτο και ισχύ επί τρίτων, σε αλλαγή ισορροπιών και συμμαχιών τόσο μεταξύ των εκεί περιφερειακών δυνάμεων, όσο και μεταξύ των μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.

Σε αυτά θα πρέπει, πολύ συνοπτικά, να προστεθεί ο έλεγχος των εμπορικών διόδων (π.χ. διώρυγα του Σουέζ, στενά του Ορμούζ) αλλά και των υπερπολύτιμων πλέον υδάτινων πόρων. Μόλις το 2011 ο Οργανισμός Ισλαμικής Συνεργασίας εκτιμούσε ότι οι υδάτινοι πόροι στον μουσουλμανικό κόσμο θα μειωθούν στο μισό μέχρι το 2050 και ότι αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα θα υπάρχουν σοβαρά προβλήματα λειψυδρίας σε πολλές περιοχές, ιδιαίτερα στην Μέση Ανατολή, από το 2015!

Ποιος και πώς θα ελέγξει τα νερά του Τίγρη και του Ευφράτη, που πηγάζουν στην Τουρκία, περνούν από τη Συρία και καταλήγουν στο Ιράκ, αποτελώντας έναν από τους σημαντικότερους υδάτινους πόρους της περιοχής; Η διαμάχη μεταξύ των τριών χωρών ουδέποτε λύθηκε. Το Ισραήλ θα συνεχίσει να ελέγχει τους πλούσιους υδάτινους πόρους της Δυτικής Όχθης και των συριακών υψωμάτων του Γκολάν διαιωνίζοντας την κατοχή; Η Ιορδανία, που ήδη αντιμετωπίζει σοβαρή λειψυδρία, θα καταφέρει να λύσει το πρόβλημα αφαλατώνοντας την Νεκρά Θάλασσα;  Η Σαουδική Αραβία; Τα υπόγεια υδάτινα αποθέματα και οι μονάδες αφαλάτωσης ήδη αρχίζουν να μην καλύπτουν τις ανάγκες.

«Μήνυμα» βουτηγμένο στο αίμα

Μόνο μέσα στο πλαίσιο αυτής της γενικότερης και ιδιαίτερα πολύπλοκης εικόνας μπορεί να ενταχθούν και ως ένα βαθμό να ερμηνευτούν τα βαθύτερα κίνητρα πίσω από την κτηνωδία του ισραηλινού στρατού στη Γάζα. Καταρχήν, αποτέλεσε ένα ισχυρό «crash test» για την κυβέρνηση «εθνικής συμφιλίωσης» των Παλαιστινίων, η οποία,  σε αντίθεση πιθανότατα με τις ισραηλινές προσδοκίες, δεν κατέρρευσε υπό την πίεση του αίματος και δεν ξανακύλησε στο διχασμό.

Κατά δεύτερον, είναι ένα μήνυμα με πολλαπλούς αποδέκτες. Και όσο και αν κάνει εντύπωση, ο κυριότερος αποδέκτης του δεν είναι η «Χαμάς». Αν κάποιος γνωρίζει ότι με τέτοιου είδους στρατιωτικές επιχειρήσεις δεν αντιμετωπίζεται μια οργάνωση τύπου «Χαμάς» αλλά αντίθετα ενισχύεται, και μάλιστα σε μια περίοδο που το λαϊκό της έρεισμα στη Γάζα δεν ήταν και τόσο σθεναρό, αυτή είναι η ισραηλινή ηγεσία.  Η ισραηλινή ηγεσία, η οποία επίσης γνωρίζει πολύ καλά, λόγω της εμπειρίας και των μυστικών της υπηρεσιών, τις διαφορές ανάμεσα σε οργανώσεις σαν τη «Χαμάς» και σε μισθοφορικά στρατιωτικού τύπου μορφώματα σαν το «Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και στο Λεβάντε». Γι αυτό και είναι ακόμη χονδροειδέστερη η απόπειρα ταύτισης των δύο.

Το αιματοκύλισμα στη Γάζα είναι το μήνυμα του Τελ Αβίβ ότι δεν θα χάσει αμαχητί την προνομιακή θέση που κατείχε, μέχρι σήμερα, στην ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή. Είναι το μήνυμα ότι έχει, ήδη, εκνευριστεί από τη σταδιακή αναβάθμιση του Ιράν στο πλαίσιο των περιφερειακών ισορροπιών και από τις αλλεπάλληλες αλλαγές στους συμμαχικούς άξονες. Έχει εκνευριστεί και από την αβεβαιότητα που έχει πλέον δημιουργηθεί στο Ιράκ λόγω της επέλασης του «Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και στο Λεβάντε» γιατί το Ισραήλ μπορεί να έχει καλή σχέση με το κουρδικό στοιχείο στο βορρά και να έχει, ήδη, μεγάλες επενδύσεις και συμφέροντα εκεί, αλλά δεν θέλει να διαλύσει τις σχέσεις του και με την Τουρκία, ιδιαίτερα όταν χρησιμοποιεί τις στρατιωτικές της βάσεις στο νότο και συζητά μαζί της για την μεταφορά του ισραηλινού αλλά και του κυπριακού φυσικού αερίου δια μέσου αυτής στην Ευρώπη (οι κορώνες του Ερντογάν είναι κυρίως για τις εντυπώσεις). Έχει ενοχληθεί από τη διόγκωση σειράς ισλαμιστικών οργανώσεων στο πλαίσιο  σχεδιασμών άλλων δυνάμεων (όπως το «Ισλαμικό Κράτος»), οι οποίες, όμως, βρίσκονται στα σύνορα του ίδιου.

Και, κυρίως, θέλει να προειδοποιήσει τους καλούς του συμμάχους, στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, ότι δεν θα ανεχτεί ούτε καν το ενδεχόμενο να υπάρξει οποιουδήποτε είδους «χαλάρωση» απέναντι στα παλαιστινιακά αιτήματα, στο βωμό της αξιοποίησης των παλαιστινιακών κοιτασμάτων στη Γάζα, ή να αξιοποιηθεί το  παλαιστινιακό ζήτημα σε διπλωματικό επίπεδο ως «αντάλλαγμα» στα παζάρια με άλλες περιφερειακές δυνάμεις. Το ίδιο μήνυμα έστειλε το Τελ Αβίβ σαμποτάροντας ουσιαστικά τις διαμεσολαβήσεις του Κέρι όλους τους προηγούμενους μήνες, αρνούμενο να τηρήσει έστω τα προσχήματα εκείνα με τον εποικισμό που θα διευκόλυναν την άσκηση περισσότερων πιέσεων στην παλαιστινιακή πλευρά να δεχτεί τα αδιανόητα. Το ίδιο μήνυμα έστειλε όταν ο πρέσβης του στην Ουάσινγκτον δήλωνε ότι οι Ισραηλινοί στρατιώτες θα έπρεπε να πάρουν το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για την «αυτοσυγκράτηση» που δείχνουν.

Το ίδιο μήνυμα έστειλε όταν, στις 25 Ιουλίου, απέρριψε την πρόταση εκεχειρίας του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, το ίδιο μήνυμα όταν απάντησε με πρωτοφανή κλιμάκωση της επιχείρησης στην έκκληση για άμεση και άνευ όρων κατάπαυση πυρός του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στις 28 Ιουλίου: το μήνυμα ότι έχει την αποφασιστικότητα και τη δυνατότητα να προχωρά και σε βήματα που δεν θα συνάδουν απαραίτητα με τα αμερικανικά σχέδια, όποιο και αν είναι το κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Ότι δεν θα δεχθεί να περιοριστεί στα όρια που τα σχέδια άλλων θα του θέσουν.  Το μήνυμα της σφαγής στη Γάζα δεν αφορά μόνο τους Παλαιστινίους, αλλά όλους μας: είναι η κυνική επιβεβαίωση ότι  όταν οι ιμπεριαλιστές ξαναχαράσσουν τα σύνορα του κόσμου, το κάνουν με το αίμα των λαών.