Ποιος ο στόχος της τουρκικής στρατιωτικής επιχείρησης στη Συρία;

Ποιος ο στόχος της τουρκικής στρατιωτικής επιχείρησης στη Συρία;

Τουρκικά τανκς στα τουρκο-συριακά σύνορα κοντά στην νοτιοανατολική πόλη Σουρούκ στην επαρχία Sanliurfa (Reuters / Umit Bektas)

Του Κώστα Ράπτη

[Πηγή: Capital.gr, 23/02/2015]

Προληπτική κίνηση για να αποφευχθούν καταστάσεις που θα υποχρέωναν τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις να εμπλακούν άμεσα στη συριακή κρίση ή αντιθέτως πρώτο βήμα ώστε να εξοικειωθεί το εγχώριο και διεθνές ακροατήριο με την ιδέα ότι ο τουρκικός στρατός θα επιχειρεί εντός Συρίας; Η επιχείρηση “Şah Fırat” που διεξήχθη τη νύχτα του Σαββάτου προς Κυριακή και υπήρξε η πρώτη του είδους στη συριακή επικράτεια, είχε περιορισμένη στόχευση και διάρκεια, όμως σε πολιτικό επίπεδο δημιουργεί ανησυχητικό προηγούμενο.

Σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε ο Τούρκος πρωθυπουργός Ahmet Davutoğlu, περιστοιχισμένος από τον υπουργό Άμυνας İsmet Yılmaz και τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου στρατηγό Necdet Özel, 572 Τούρκοι στρατιώτες, με 39 άρματα και 57 τεθωρακισμένα οχήματα πέρασαν τα σύνορα με τη Συρία και διείσδυσαν μέχρι τον τάφο Süleyman Şah, που βρίσκεται περίπου 35 χιλιόμετρα νοτιότερα, με σκοπό να απομακρύνουν τρεις σαρκοφάγους με τα λείψανα του ιδρυτή της οθωμανικής δυναστείας και την φρουρά των 39 ανδρών που στελέχωνε το εκεί τουρκικό φυλάκιο. Σύμφωνα με το άρθρο 9 της Συνθήκης της Άγκυρας που υπέγραψαν το 1921 η Γαλλία, τότε αποικιακό κυρίαρχο της Συρίας, και το κεμαλικό κίνημα, ο τάφος του Süleyman Şah (παππού του Osman του Α΄), αποτελεί θύλακα τουρκικής κυριαρχίας, συνολικής έκτασης 8 στρεμμάτων. Μάλιστα, το 1974, λόγω της δημιουργίας της τεχνητής λίμνης Assad, ο τάφος μετακινήθηκε 80 χιλιόμετρα βορειότερα από την αρχική του θέση, πάντα όμως στις όχθες του Ευφράτη, στον οποίο πνίγηκε το 1236 o Süleyman Şah.

Κατά τον Davutoğlu, η επιχείρηση “Şah Fırat”, που διήρκεσε συνολικά 9 ώρες, σχεδιαζόταν από τον Ιανουάριο, και εκτελέσθηκε με βάση την εξουσιοδότηση που έχει χορηγήσει η Τουρκική Εθνοσυνέλευση για ανάπτυξη δυνάμεων, εάν χρειαστεί, εντός της Συρίας – χωρίς, όπως τόνισε ο Τούρκος πρωθυπουργός, να ζητηθεί η άδεια “κανενός τρίτου”. Με την έναρξη της επιχείρησης, πρόσθεσε, ενημερώθηκαν τα μέλη του διεθνούς συνασπισμού κατά του Ισλαμικού Κράτους και ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός, που μάχεται το καθεστώς της Δαμασκού με τις ευλογίες της Άγκυρας. Όπως προέκυψε, πάντως, αντίστοιχη ειδοποίηση υπήρξε (ελλείψει άλλου διπλωματικού διαύλου) και προς το συριακό προξενείο της Κωνσταντινούπολης.

Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης δεν σημειώθηκαν συγκρούσεις, ωστόσο έχασε τη ζωή του ένας Τούρκος στρατιώτης σε τροχαίο δυστύχημα, ενώ το φυλάκιο πλάι στον τάφο καταστράφηκε, ώστε να μην πέσει μελλοντικά στα χέρια τζιχαντιστών κ.ο.κ. Και το κυριότερο: η Τουρκία δέσμευσε μονομερώς περιοχή ίσης έκτασης, σε απόσταση μόλις 180 μέτρων από τη σύνορα, πλάι στο συριακό χωριό Aşme, όπου επανατοποθετήθηκαν τα λείψανα του Süleyman Şah και υψώθηκε η τουρκική σημαία.

Αποτελούσε κοινό μυστικό, μολονότι μέχρι πριν από λίγες μέρες η τουρκική κυβέρνηση το αρνούνταν, ότι ο τουρκικός θύλακας τελούσε υπό την πολιορκία των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους – με αποτέλεσμα επί οκτώ μήνες να μην έχει ανανεωθεί η φρουρά. Σύμφωνα με την αγγλόφωνη ιστοσελίδα της εφημερίδας Hürriyet, ήδη από τον περασμένο Μάρτιο το Ισλαμικό Κράτος είχε με βιντεοσκοπημένο μήνυμά του απαιτήσει από την τουρκική πλευρά να απομακρύνει τους άνδρες της και να κατεβάσει τη σημαία της εντός τριημέρου, ενώ τον Οκτώβριο του 2014 η Πολεμική Αεροπορία της Τουρκίας πραγματοποίησε άσκηση στην περιοχή, σε ένδειξη συμπαράστασης προς τους εγκλωβισμένους στρατιώτες.

Υπάρχει, όμως, και η άλλη πλευρά, η οποία ήρθε στο φώς όταν από τη σύγκρουση της τουρκικής κυβέρνησης με το δίκτυο του ιεροκήρυκα Fethullah Gülen προέκυψε πέρσι μια ενδιαφέρουσα “σοδειά” υποκλαπεισών συνομιλιών. Σε μία από αυτές ο τότε αρχηγός των μυστικών υπηρεσιών Hakan Fidan φέρεται να προτείνει στον Davutoğlu και άλλους αξιωματούχους να σκηνοθετηθεί μία επίθεση εναντίον του τάφου του Süleyman Şah ή μια εκτόξευση πυραύλου εναντίον της τουρκικής επικράτειας, ώστε να δοθεί πρόσχημα για την επιθυμητή εισβολή στην βόρεια Συρία...

Το γεγονός ότι τις τελευταίες ημέρες στα γειτονικά χωριά μαίνονται οι μάχες ανάμεσα στους Κούρδους απελευθερωτές της πόλης Κομπάνι και τους υποχωρούντες τζιχαντιστές εξηγεί πιθανότατα τον χρονισμό της επιχείρησης “Şah Fırat”. Όπως έδειξε και η τουρκική “απάθεια” κατά την πολύμηνη πολιορκία του Κομπάνι, το ενδεχόμενο ενός αναγκαστικού συντονισμού με τους μαχητές του PYD (αδελφής οργάνωσης του ΡΚΚ στη Συρία) είναι για την Άγκυρα απείρως πιο ανησυχητικό από την γειτνίαση με τις δυνάμεις του Ισλαμικού Κράτους.

Μετά την ολοκλήρωση της επιχείρησης, ο μεν Τούρκος πρόεδρος Tayyip Erdoğan εξέφρασε την ικανοποίησή του και συνεχάρη την κυβέρνηση, τα δε κόμματα της αντιπολίτευσης κατήγγειλαν “προδοσία΄ και “εγκατάλειψη εθνικού εδάφους” για πρώτη φορά στα 90 χρόνια ύπαρξης της Τουρκικής Δημοκρατίας (αν και θα ήταν ακριβέστερο να μιλήσουν για εγκατάλειψη του τελευταίου εναπομείναντος “οθωμανικού” εδάφους....).

Από την πλευρά της, η Δαμασκός κατήγγειλε “κατάφωρα επιθετική ενέργεια” στο έδαφός της, βρίσκοντας επ΄ αυτού και τη συνηγορία της Τεχεράνης. Πρόκειται βέβαια για τους προφανείς αποδέκτες του “μηνύματος” που εξέπεμψε η Άγκυρα, εφόσον η επιχείρηση “Şah Fırat” αποτελεί έμπρακτη άρνηση της δικαιοδοσίας της κυβέρνησης Assad στη συριακή επικράτεια, αλλά και έμμεση απάντηση στο γεγονός ότι στελέχη των Ιρανών Φρουρών της Επανάστασης (και βέβαια της λιβανικής σιιτικής οργάνωσης Χεζμπολλάχ) ήδη δραστηριοποιούνται εντός της Συρίας, στο πλευρό του καθεστώτος.

Ούτως ή άλλως, και οι αεροπορικές επιδρομές των ΗΠΑ και των συμμάχων τους εναντίον του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία (χωρίς την τυπική άδεια της Δαμασκού), οι ισραηλινές επιδρομές, όπως η τελευταία στην Κουνέιτρα εναντίον αυτοκινητοπομπής της Χεζμπολλάχ, αλλά και τα αντίστοιχα αεροπορικά πλήγματα της Αιγύπτου εναντίον των τζιχαντιστών στη Λιβύη δείχνουν πόσο σχετική έχει καταστεί η έννοια της εθνικής κυριαρχίας στην εποχή των “failed states” και των “non-state actors”.

Επιπλέον, ο πολλαπλασιασμός των ενδείξεων ότι η Ουάσιγκτον είναι διατεθειμένη, μπροστά στην απειλή του Ισλαμικού Κράτους, να συμφιλιωθεί με την ιδέα της πολιτικής επιβίωσης του Assad, ασφαλώς θα μεγιστοποιεί τον εκνευρισμό της τουρκικής κυβέρνησης – επίμονου θιασώτη της “αλλαγής καθεστώτος” στη Δαμασκό. Εκτός και αν η τουρκο-αμερικανική συμφωνία που υπεγράφη την Πέμπτη για την εκπαίδευση ένοπλων Σύρων (ακριβέστερα: τουρκομάνων μειονοτικών) αντικαθεστωτικών από την Άγκυρα, αποτελεί ένδειξη μιας ευρύτερης “υπεργολαβίας”...

Διαβάστε ακόμα:

- Τουρκική στρατιωτική επιχείρηση στο έδαφος της Συρίας

- Σφοδρή αντίδραση της Δαμασκού για την τουρκική επιχείρηση