Ανακοίνωση του Ανεξάρτητου Εμπειρογνώμονα του ΟΗΕ, Juan Pablo Bohoslavsky, για την στάση των δανειστών και την ελληνική κρίση

Ανακοίνωση του Ανεξάρτητου Εμπειρογνώμονα του ΟΗΕ, Juan Pablo Bohoslavsky, για την στάση των δανειστών και την ελληνική κρίση

[Πηγή: Ελληνική Επιτροπή Ενάντια στο Χρέος, 05/06/2015]

O Ανεξάρτητος Εμπειρογνώμονας του ΟΗΕ Juan Pablo Bohoslavsky χαιρετίζει τη σύσταση της Επιτροπής Αλήθειας Δημοσίου Χρέους του Ελληνικού Κοινοβουλίου και καλεί τους Ευρωπαϊκούς και διεθνείς θεσμούς να συμπράξουν σε λύση που θα σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα του ελληνικού πληθυσμού.

Το γεγονός ότι η Βουλή των Ελλήνων συνέστησε μία επιτροπή λογιστικού ελέγχου του χρέους, την Επιτροπή Αλήθειας Δημοσίου Χρέους, χαιρετίζει σε ανακοίνωσή του για την ελληνική κρίση ο Ανεξάρτητος Εμπειρογνώμονας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών Juan Pablo Bohoslavsky.

«Είναι απαραίτητο να χυθεί φως σχετικά με το ποιοι επωφελήθηκαν, και σε ποιο βαθμό, από την αλόγιστη χορήγηση και λήψη δανείων και από τα προγράμματα διάσωσης, και ποιοι είναι υπεύθυνοι για την τρέχουσα οικονομική κατάσταση», αναφέρει ο κ. Bohoslavsky, τονίζοντας πως «εάν δεν υπάρξει συμβιβασμός η Ελλάδα αργά ή γρήγορα μπορεί να χρεοκοπήσει και η κρίση στη χώρα να επιδεινωθεί περαιτέρω. Τα οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα μπορεί να υπομονευθούν ακόμη περισσότερο στην Ελλάδα λόγω της έλλειψης ευελιξίας και αποφασιστικότητας για μια αμοιβαία επωφελή συμφωνία, που να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα».

Ο κ. Bohoslavsky τονίζει ότι «δεν διακυβεύονται μόνο οι υποχρεώσεις αποπληρωμής του χρέους, αλλά και τα θεμέλια πάνω στα οποία έχει κτισθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση:  Μια ένωση εθνών που έχει  στον πυρήνα της το σεβασμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την ισότητα και την αλληλεγγύη».

«Οι σκληροί όροι του ελληνικού προγράμματος προσαρμογής είχαν ως αποτέλεσμα τις τρομερές περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες, στην Υγεία και την Παιδεία, εγείροντας ανησυχίες για τη δυνατότητα της ελληνικής κυβέρνησης να εγγυηθεί βασικά οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Οι πολιτικές λιτότητας και μεταρρύθμισης που εφαρμόσθηκαν από το 2010,  δεν κατάφεραν μέχρι στιγμής να βγάλουν την Ελλάδα από την κρίση. Αντίθετα, έχουν βαθύνει την κοινωνική κρίση στην Ελλάδα και είναι ξεκάθαρο ότι δεν τόνωσαν την εθνική οικονομία προς όφελος του ελληνικού πληθυσμού. Η ανεργία παρέμεινε στο 25%, επηρεάζοντας δυσανάλογα τις γυναίκες και τους νέους που αναζητούν εργασία. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, ένα στους δύο νεαρούς ενήλικες είναι άνεργοι. Ο αριθμός των ανθρώπων που κινδυνεύουν από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό έχει αυξηθεί σε 35,7%, το ψηλότερο ποσοστό στην Ευρωζώνη. Κατ’ ακρίβεια, πολλά ζητήματα που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία εντοπίστηκαν από τον προκάτοχό μου κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Ελλάδα πριν από δύο χρόνια, παραμένουν, αν όχι έχουν επιδεινωθεί», αναφέρει στην επίσημη ανακοίνωσή του.

Ο κ. Bohoslavsky υπογραμμίζει επίσης ότι «το δημόσιο χρέος αναμένεται να αγγίξει φέτος το 180% του ΑΕΠ, γεγονός που αναδεικνύει ότι η προηγούμενη ελάφρυνση του χρέους ήταν ανεπαρκής για να εγγυηθεί τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους. Η σχέση αυτή ήταν περίπου στο 120%, όταν ξεκίνησε η κρίση. Είναι ίσως καιρός να παραδεχθούμε ότι η περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους, αργά ή γρήγορα θα είναι απαραίτητη, αντί η Ελλάδα να παραμένει για πολλές δεκαετίες σε κατάσταση οικονομικά και πολιτικά νοσηρής εξάρτησης από θεσμικούς δανειστές».

«Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν πρέπει να σταματούν στο κατώφλι των διεθνών οργανισμών και των διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Πρέπει να γίνονται σεβαστά όταν οι ευθύνες μεταβιβάζονται από Κράτη σε διεθνή όργανα, όπως ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας», καταλήγει.

Ακολουθεί ολόκληρη η ανακοίνωση του Ανεξάρτητου Εμπειρογνώμονα του ΟΗΕ, Juan Pablo Bohoslavsky, για την ελληνική κρίση:

«Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν πρέπει να σταματούν στο κατώφλι των διεθνών οργανισμών»

Γενεύη (2 Ιουνίου 2015): Ο Ανεξάρτητος Εμπειρογνώμονας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για θέματα εξωτερικού χρέους και ανθρωπίνων δικαιωμάτων Juan Pablo Bohoslavsky, προέτρεψε τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ελλάδα να επιδείξουν αποφασιστικότητα και να καταλήξουν σε συμφωνία  για την κρίση του ελληνικού χρέους, η οποία θα σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Σε δήλωσή του, ο κ. Bohoslavsky, τόνισε ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν πρέπει να σταματούν στις πόρτες των διεθνών οργανισμών και των διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων:

«Εάν δεν υπάρξει συμβιβασμός η Ελλάδα αργά ή γρήγορα μπορεί να χρεοκοπήσει και η κρίση στη χώρα να επιδεινωθεί περαιτέρω. Τα οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα μπορεί να υπομονευθούν ακόμη περισσότερο στην Ελλάδα λόγω της έλλειψης ευελιξίας και αποφασιστικότητας για μια αμοιβαία επωφελή συμφωνία, που να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα».

Δεν διακυβεύονται μόνο οι υποχρεώσεις αποπληρωμής του χρέους, αλλά και τα θεμέλια πάνω στα οποία έχει κτισθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση: Μια ένωση εθνών που έχει στον πυρήνα της το σεβασμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την ισότητα και την αλληλεγγύη.

Οι σκληροί όροι του ελληνικού προγράμματος προσαρμογής είχαν ως αποτέλεσμα τις τρομερές περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες, στην Υγεία και την Παιδεία, εγείροντας ανησυχίες για τη δυνατότητα της ελληνικής κυβέρνησης να διασφαλίσει βασικά οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Οι πολιτικές λιτότητας και μεταρρύθμισης που εφαρμόσθηκαν από το 2010,  δεν κατάφεραν μέχρι στιγμής να βγάλουν την Ελλάδα από την κρίση. Αντίθετα, έχουν βαθύνει την κοινωνική κρίση στην Ελλάδα και είναι ξεκάθαρο ότι δεν τόνωσαν την εθνική οικονομία προς όφελος του ελληνικού πληθυσμού.

Η ανεργία παρέμεινε στο 25%, επηρεάζοντας δυσανάλογα τις γυναίκες και τους νέους που αναζητούν εργασία. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, ένα στους δύο νεαρούς ενήλικες είναι άνεργοι. Ο αριθμός των ανθρώπων που κινδυνεύουν από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό έχει αυξηθεί σε 35,7%, το ψηλότερο ποσοστό στην Ευρωζώνη. Κατ’ ακρίβεια, πολλά ζητήματα που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία εντοπίστηκαν από τον προκάτοχό μου κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Ελλάδα πριν από δύο χρόνια, παραμένουν, αν όχι έχουν επιδεινωθεί.

Χαιρετίζω το γεγονός ότι η Βουλή των Ελλήνων συνέστησε  μια επιτροπή λογιστικού ελέγχου του χρέους. Είναι απαραίτητο να χυθεί  φως σχετικά με το ποιοι επωφελήθηκαν, και σε ποιο βαθμό, από την αλόγιστη χορήγηση και λήψη δανείων και από τα προγράμματα διάσωσης, και ποιοι είναι υπεύθυνοι για την τρέχουσα οικονομική κατάσταση.

Τον Απρίλιο του 2015, ψηφίσθηκε νομοσχέδιο για να παράσχει κάποια ανακούφιση για ανθρώπους που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, περιλαμβανομένων των επιδομάτων στέγασης, κουπονιών σίτισης και αποκατάστασης περιορισμένης πρόσβασης στο ηλεκτρικό ρεύμα. Αυτή η πρωτοβουλία από μόνη της, ωστόσο, δεν είναι αρκετή.

Μία πιο ολιστική προσέγγιση για τη διασφάλιση των οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων στην Ελλάδα είναι απαραίτητη. Θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα  στη χρήση των περιορισμένων διαθέσιμων πόρων για την ενίσχυση της πραγματικής οικονομίας και στο να κλείσουν τρύπες στο σύστημα κοινωνικών ασφαλίσεων και στο σύστημα της δημόσιας υγείας και περίθαλψης. Ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα δημιουργίας θέσεων εργασίας θα πρέπει να ληφθεί υπόψιν.

Το βάρος της προσαρμογής θα πρέπει να διαμοιραστεί με δίκαιο τρόπο, συμβατό με τις υποχρεώσεις, της Ελλάδας και των κρατών-πιστωτών, που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο του Διεθνούς Συμφώνου Κοινωνικών και Οικονομικών Δικαιωμάτων, του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη και άλλων διεθνών εγγυήσεων προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει φορολογικά μέτρα για τη στήριξη των κοινωνικών μεταβιβάσεων για την άμβλυνση των ανισοτήτων, την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, τη θέσπιση φόρου επί των χρηματοπιστωτικών περιουσιών στοιχείων στο εξωτερικό Ελλήνων φορολογουμένων και της αύξησης των φόρων για αγαθά πολυτελείας και ακίνητα ιδιαίτερα μεγάλης αξίας. Σημαίνει, επίσης, την εφαρμογή των αναγκαίων θεσμικών μεταρρυθμίσεων για την αποτροπή του υπερβολικού δανεισμού.

Σε περιφερειακό επίπεδο, οι οδηγίες επί κεφαλαιακών αναγκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να βελτιωθούν, ώστε να αποφευχθεί η υπερβολική δανειοδότηση. Και η ρήτρα της διάσωσης («no-bail out clause») της Συνθήκες της Λισαβόνας θα λειτουργούσε καλύτερα σε συνδυασμό με έναν μηχανισμό κυριαρχικής αδυναμίας πληρωμών, που θα βασίζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Το δημόσιο χρέος αναμένεται να αγγίξει φέτος το 180% του ΑΕΠ, γεγονός που αναδεικνύει ότι η προηγούμενη ελάφρυνση του χρέους ήταν ανεπαρκής για να διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους. Η σχέση αυτή ήταν περίπου στο 120%, όταν ξεκίνησε η κρίση. Είναι ίσως καιρός να παραδεχθούμε ότι η περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους, αργά ή γρήγορα θα είναι απαραίτητη, αντί η Ελλάδα να παραμένει για πολλές δεκαετίες σε κατάσταση οικονομικά και πολιτικά νοσηρής εξάρτησης από θεσμικούς δανειστές.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν πρέπει να σταματούν στο κατώφλι των διεθνών οργανισμών και των διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Πρέπει να γίνονται σεβαστά όταν οι ευθύνες μεταβιβάζονται από Κράτη σε διεθνή όργανα, όπως ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας.
Χαιρετίζω το ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει εκδώσει μία ολοκληρωμένη μελέτη σχετικά με τον αντίκτυπο της οικονομικής κρίσης στα θεμελιώδη δικαιώματα, και το ότι πρόσφατα υιοθέτησε απόφαση με την οποία τονίζει ότι οι βιώσιμες λύσεις για το χρέος, συμπεριλαμβανομένων των προτύπων για την υπεύθυνή χορήγηση και λήψη δανείων, πρέπει να διευκολύνονται μέσω ενός πολυμερούς νομικού πλαισίου για τις διαδικασίες αναδιάρθρωσης του δημοσίου χρέους. Με την ίδια απόφαση κάλεσε την ΕΕ να συμμετάσχει εποικοδομητικά στις διαπραγματεύσεις του ΟΗΕ σε αυτό το πλαίσιο.

Ελπίζω ότι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί και οι κυβερνήσεις θα ενεργήσουν δεόντως και επίσης θα προβλέψουν τις αναγκαίες συνέπειες για τις πολιτικές προσαρμογής που εφαρμόζονται εντός της ΕΕ.

Προσβλέπω σε επίσκεψή μου στην Ελλάδα στο εγγύς μέλλον για να ενημερωθώ για την κατάσταση και έχω ζητήσει επίσημες συναντήσεις με τους αρμόδιους Ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Πρέπει να βρούμε καλύτερες λύσεις για να αποτρέψουμε οικονομικές μεταρρυθμιστικές πολιτικές που υπονομεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτό δεν είναι εύκολο έργο, αλλά είναι εφικτό, όπως μας έδειξε η απάντηση της Ισλανδίας στην τραπεζική της κρίση.

(*) Δείτε την Έκθεση του προκατόχου μου, Cephas Lumina, για την επίσκεψή του στην Ελλάδα, www.undocs.org/A/HRC/25/50/Add.1