ΡΩΣΙΑ-ΤΟΥΡΚΙΑ: Το Σενάριο της “Προβοκάτσιας”

ΡΩΣΙΑ-ΤΟΥΡΚΙΑ: Το Σενάριο της “Προβοκάτσιας”

του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου*, 10/01/2016

Η ρωσική επέμβαση στη Συρία τροποποίησε δραματικά τα διεθνή δεδομένα εις βάρος των δυτικού και ιδίως νεοσυντηρητικού σχεδιασμού στη Μέση Ανατολή. Διέσωσε το καθεστώς Άσαντ, σταθεροποίησε την ρωσική επιρροή, απέδειξε τις ρωσικές στρατιωτικές δυνατότητες, δημιούργησε βάσεις δημιουργίας σιϊτικού “άξονα” από τον Λίβανο στο Πακιστάν! Περιόρισε ακόμα την όποια “αξία” του Ισλαμικού Κράτους είτε ως συμμάχου (κατά Άσαντ) είτε ως “χρήσιμου εχθρού-ηλίθιου”). Απέτρεψε ίσως μια δυτική στρατιωτική επέμβαση στη Συρία, που θα ήταν το πιθανότερο αποτέλεσμα των τρομοκρατικών επιθέσεων στο Παρίσι. Πήγαν “περίπατο” οι επιδιώξεις εξουδετέρωσης Άσαντ-Χεζμπολά για να προχωρήσει ο πόλεμος με το Ιράν και η εκδίωξη της Μόσχας από τη Μέση Ανατολή.

Η ρωσική επέμβαση σήμανε συναγερμό σε Ουάσιγκτων και νεοσυντηρητικούς. ‘Οταν δεν μπορείς να αποτρέψεις μια εξέλιξη, την αποδέχεσαι και κυττάς, όπως ένας παλαιστής ζίου ζίτσου π.χ., να χρησιμοποιήσεις την επίθεση του αντιπάλου προς δικό σου ώφελος, ενεργοποιώντας τα περίφημα σχέδια Β, Γ κλπ. Η κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους από την Τουρκία δεν ακύρωσε τα αποτελέσματα της ρωσικής επέμβασης. Η Ρωσία παρέμεινε στην περιοχή, ενισχύοντας σημαντικά τις δυνάμεις της. ‘Ομως επέφερε σκληρό πλήγμα στις ρωσο-τουρκικές, σχεδόν “στρατηγικού” χαρακτήρα σχέσεις. Μετά την Ουκρανία, δεύτερο αντιρωσικό, “νεοψυχροπολεμικό” μέτωπο ανοίγει στον νότο της Ρωσίας. Οι Κούρδοι αποκτούν καθοριστικό ρόλο στην περιοχή και οι νεοσυντηρητικοί ελπίζουν να γίνουν “προνομιακό εργαλείο” τους (κάτι για το οποίο τη μικρότερη ευθύνη φέρουν οι Κούρδοι, ο πιο μαρτυρικός λαός, μαζί με τους Παλαιστίνιους της περιοχής. Βεβαίως, τελικά θα κριθούν από τον ρόλο που θα δεχτούν να παίξουν). Αυτό γίνεται πιο αναγκαίο γιατί το Ισλαμικό Κράτος αρχίζει να εξαντλεί τη χρησιμότητά του.

Οικονομικο-στρατηγικά ο Ερντογάν αποδυναμώθηκε σοβαρά. “Σάντουιτς” μεταξύ Ρώσων και Κούρδων, δεν βλέπει άλλη λύση από το να ολοκληρώσει τη συμφιλίωση με τον Νετανιάχου, που προτίθεται να του προσφέρει μεγάλο σχέδιο αγωγών μέσω Τουρκίας και ίσως άλλα “δώρα”, που αφορούν Ελλάδα και Κύπρο, με αντάλλαγμα την εγκατάλειψη των τελευταίων υπολειμμάτων τουρκικής φιλοπαλαιστινιακής πολιτικής και ανεξαρτησίας. Ο Τούρκος Πρόεδρος μοιάζει σε δρόμο χωρίς επιστροφή – στο τέλος, όπως πάει, θα τον αντικαταστήσουν με κάποιον πιο πειθήνιο.

Πρόκεται για τεράστια επιτυχία των νεοσυντηρητικών. Δεν ανέτρεψαν πλήρως τα αρχικά κέρδη της Μόσχας από την επέμβασή της, αλλά απέσπασαν “αντισταθμιστικά ωφέλη”. Και επειδή δεν ξεχνάνε ποτέ τα πολεμοχαρή σχέδιά τους εναντίον του Ιράν, έβαλαν τώρα τη Σαουδική Αραβία και τα εμιράτα να βάλουν μπουρλότο στο “μέτωπο” Σουννιτών και Σιϊτών και να τορπιλίσουν τη διαπραγμάτευση για μια πολιτική λύση στη Συρία. Οι Σαουδάραβες ηγέτες αγνοούν, και αυτοί, πως είναι “αναλώσιμοι”.

Πως τα κατάφεραν αυτό οι νεοσυντηρητικοί; Γιατί η τουρκική ηγεσία έπεσε με τέτοια ευκολία στην “παγίδα”, αν έπεσε; Επαρκεί η “κρίση μεγαλείου” για να ερμηνεύσει τις πράξεις της;

Η εκδοχή της “συνωμοσίας”

Εύκολες απαντήσεις και ερμηνείες δεν υπάρχουν, ούτε μπορούν να υπάρξουν. Αλλά έχει μεγάλο ενδιαφέρον η συνέντευξη που έδωσε στις 4.1 ο πρόεδρος του τουρκικού “Πατριωτικού Κόμματος” Ντογκού Περιντσέκ, ένα μάλλον αμφιλεγόμενο πρόσωπο της τουρκικής πολιτικής, προερχόμενο από ένα μαοϊκής προέλευσης μικρό αριστερό κόμμα, που διακρίνεται για το συνδυασμό μαχητικών αριστερών και έντονα εθνικιστικών ιδεών.

Κατηγορήθηκε στο παρελθόν ως συνδεόμενος με τουρκικές υπηρεσίες, ενώ ορισμένοι αναλυτές θεώρησαν ότι συνεργάζεται με τους Βρετανούς.
‘Ολα αυτά μπορεί να ισχύουν ή να μην ισχύουν, γεγονός είναι ότι ο κ. Περιντσέκ διατηρεί προνομιακές σχέσεις με το Ιράν, τη Συρία και ρωσικούς “ευρασιατικούς” κύκλους. Αντιπροσωπεία του κόμματος μετέβη πρόσφατα στην Τεχεράνη όπου συναντήθηκε με αξιωματούχους, περιλαμβανομένου του πρώην Προέδρου Αχμαντινετζάντ. Ο Περιντσέκ επισκέφθηκε τη Δαμασκό συναντηθείς με τον ‘Ασαντ. Οι σχέσεις του αυτές και όσες διατηρεί με τους εναπομένοντες – σε βαθιά “παρανομία” – κεμαλικούς θύλακες στον τουρκικό στρατό και τις υπηρεσίες καθιστούν ακόμα πιο ενδιαφέροντα τα όσα είπε στη συνέντευξη, επικαλούμενος πηγές στην κορυφή της ρωσικής και τουρκικής εξουσίας.

Κατά τον κ. Περιντσέκ, Ερντογάν και Πούτιν επικοινώνησαν λίγες μέρες πριν την κατάρριψη. Ο Τούρκος Πρόεδρος ζήτησε να μάθει την ρωσική στάση σε ενδεχόμενη τουρκική επιχείρηση κατά του “Κουρδικού διαδρόμου” στη Συρία. Ο Πούτιν δήλωσε ότι η Μόσχα θα καταδικάσει “στις κάμερες” την παραβίαση της συριακής εδαφικής ακεραιότητας, αλλά δεν θα κάνει τίποτα να την εμποδίσει. Η συμφωνία επικυρώθηκε στη συνάντηση των δύο ανδρών στην Αντάλεια μέσα Νοεμβρίου, όπου ο Ερντογάν, πάντα κατά τον κ. Περιντσέκ, έδειξε στον Πούτιν επί χάρτου την περιοχή που θα κατελάμβανε. Ο Πούτιν λέγεται ότι του απάντησε “οι Αμερικανοί θέλουν να δώσουν αυτές τις περιοχές στους Κούρδους”.

Η τουρκική στρατιωτική επέμβαση θα “έσπαγε” τον λεγόμενο “κουρδικό διάδρομο”, στη Βόρειο Συρία που υποστηρίζουν ΗΠΑ και Ισραήλ. Η “Επιχείρηση Jurablus” θα εκκαθάριζε τις δυνάμεις του Ισλαμικού Κράτους σε μια περιοχή 98 χλμ. εύρους και 62 χλμ. Βάθους, εμποδίζοντας ταυτόχρονα τις κουρδικές δυνάμεις να περάσουν δυτικά του Ευφράτη. Αλλά και θα άνοιγε τον δρόμο σε μια τεκτονικής σημασίας για τα μεσανατολικά δεδομένα και καταστροφική για τα δυτικά συμφέροντα και τους νεοσυντηρητικούς σχεδιασμούς, έστω και άτυπη αρχή “συνεννόησης” Άγκυρας και Μόσχας στον “αντιτρομοκρατικό αγώνα” και το ευρύτερο μεσανατολικό ζήτημα.

Η επιχείρηση, κατά τον κ. Περιντσέκ, ήταν έτοιμη και το τουρκικό Γενικό Επιτελείο περίμενε την εντολή να προχωρήσει την ημέρα ακριβώς που καταρρίφθηκε το αεροσκάφος. Την ίδια μέρα βρισκόταν στην ‘Αγκυρα ο αρχηγός της αμερικανικής αεροπορίας και αναπληρωτής ΓΕΕΘΑ των ΗΠΑ, ενώ ήταν προγραμματισμένη επίσκεψη του Ρώσου Υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρώφ.

Ακριβώς γιατί είχε προηγηθεί αυτή η λεπτομερής “συνεννόηση”, ο Ρώσος Πρόεδρος χρησιμοποίησε, σύμφωνα με τον Τούρκο πολιτικό, την έκφραση “μαχαιριά στην πλάτη”, για να χαρακτηρίσει την κατάρριψη του αεροσκάφους.

Θέσαμε υπόψιν πεπειραμένων, καλά πληροφορημένων διπλωματικών παρατηρητών σε Βρυξέλλες, Λονδίνο και Μόσχα αυτή την εκδοχή. Χωρίς να είναι σε θέση να την επιβεβαιώσουν, μας είπαν ότι δεν την αποκλείουν. Την μεταφέρουμε λοιπόν στους αναγνώστες, με κάθε επιφύλαξη ασφαλώς, ως ένα ενδεχόμενο σενάριο για το τι πραγματικά συνέβη στα τέλη Νοεμβρίου.

Φυσικά, ακόμα κι αν μια τέτοια “θεωρία” είναι σωστή, πολλά ακόμα μένουν να ερμηνευθούν. Παραπλάνησε συνειδητά η ‘Αγκυρα τη Μόσχα ή υποχώρησε στην τεράστια πίεση που δέχτηκε από την Ουάσιγκτων ανατρέποντας τα σχέδιά της; Με ποιό τρόπο πείσθηκε ο Ερντογάν να συμμετάσχει σε μια τέτοια “προβοκάτσια” ολκής, από την οποία ο ίδιος κυρίως βγήκε χαμένος; (Αν και η Ιστορία προσφέρει άφθονα παραδείγματα ηγετών που έπεσαν στην “παγίδα” υπό συγκεκριμένες συνθήκες, από τον Μακάριο έως τον Ιωαννίδη, από τον Σαντάμ έως τον Μιλόσεβιτς, για να μην αναφέρουμε τη βεβαιότητα του Γκορμπατσώφ και του … Τσίπρα ότι θα τους βοηθήσουν οι ΗΠΑ!)

*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Παρόν της Κυριακής”, 10.1.2015