Η Τουρκία μετά το πραξικόπημα

Η Τουρκία μετά το πραξικόπημα

Του ΑΠ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ

[Πηγή: iskra, 18/07/2016]

Το πραξικόπημα στην Τουρκία έγινε μερικές μέρες πριν από τις κρίσεις για αλλαγή της ηγεσίας του Στρατεύματος και λίγες μέρες μετά την αιφνίδια στροφή στην εξωτερική πολιτική με την αποκατάσταση των σχέσεων τόσο με το Ισραήλ όσο και με τη Ρωσία. Ο Ερντογάν έχει προφανώς το πάνω χέρι δυο μέρες μετά την εκδήλωση του πραξικοπήματος και ως προς τη διεθνή στήριξη και ως προς τον έλεγχο των ΜΜΕ και ως προς τη στήριξη των δυναμικών ερεισμάτων της κρατικής εξουσίας, Ένοπλες Δυνάμεις (μέρος τους), Μυστικές Υπηρεσίες (ήταν δικές του), στρατοχωροφυλακή-αστυνομία (είχε τον έλεγχο). Η ιδέα ότι ο κόσμος μαζικά βγήκε στους δρόμους για να στηρίξει τον Ερντογάν δεν επιβεβαιώνεται, μάλλον στρατοχωροφύλακες ντυμένους πολιτικά είδαμε στις τηλεοπτικές οθόνες για τις εντυπώσεις. Ο Ερντογάν ακόμα δεν αποτολμά να πάει στην Άγκυρα, πρωτεύουσα του Κράτους και έδρα της κυβέρνησης. Ούτε είναι σαφές ποια κατάσταση επικρατεί στο σύνολο της χώρας αλλά και στην ίδια την Κωνσταντινούπολη, αν αληθεύουν οι χθεσινές πληροφορίες ότι ο «Σουλτάνος» εξαφανίστηκε και πάλι, άνευ εξηγήσεων. 
Η εικόνα απόλυτης κυριαρχίας που μεταδίδουν τα ελεγχόμενα από τον Ερντογάν ΜΜΕ προεξοφλούν την «αποκατάσταση της τάξης» πριν αυτή συμβεί. Το μόνο σίγουρο είναι πως ο Ερντογάν μονοπωλεί τον τομέα της προπαγάνδας και αυτό, λογικά, θα του εξασφαλίσει και την πλήρη επικράτηση αν τις επόμενες ώρες δεν ανατραπεί εντελώς η κατάσταση, αιφνιδιάζοντας τους πάντες. Παρατεταμένη αβεβαιότητα, ωρών ή ημερών, απομακρύνει τον Ερντογάν από την εξουσία, ωθεί σε άλλες, μεσαίες ή μεσοβέζικες λύσεις.

Ο ορυμαγδός της προπαγάνδας δεν μπορεί να μας κάνει να λησμονούμε τα στοιχειώδη: η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ. Είναι και ακρογωνιαίος λίθος της αμερικανικής στρατηγικής απομόνωσης, εγκλωβισμού της Ρωσίας. Αν η όποια τουρκική ηγεσία παραβιάσει ή απλώς διανοηθεί να αμφισβητήσει αυτό το ρόλο, αν έστω παίξει αυτό το ρόλο κάπως χαλαρά και βαριεστημένα τότε όλη η παράσταση (εγκλωβισμού της Ρωσίας) θα πάει για φούντο. Πριν καν να συμβεί αυτό η όποια τουρκική ηγεσία θα υποστεί κυρώσεις έως ότου αποκατασταθεί η Τάξη. Ο Ερντογάν δεν περιορίστηκε, φαίνεται, να αποκαταστήσει ομαλές σχέσεις με τον Πούτιν αλλά προσχώρησε, έστω εν μέρει, στη ρωσική οπτική στο Συριακό/Μεσανατολικό. Αν ή μάλλον όταν μάθουμε ότι επικοινώνησε με τον Ομπάμα τη νύχτα, κατά την εξέλιξη του πραξικοπήματος, θα καταλάβουμε τα υπόλοιπα, τι στήριξη εξασφάλισε για τη σωτηρία του και τι ανταλλάγματα έδωσε.

Ανατροπή της τουρκικής πολιτικής υπέρ της Ρωσίας δεν μπορεί να υπάρξει με την Τουρκία μέλος του ΝΑΤΟ. Τουρκία εκτός ΝΑΤΟ είναι αδιανόητη εκτός αν είμαστε κυριολεκτικά στο «παρά ένα» γενικευμένης σύγκρουσης στο ευρωπαϊκό έδαφος, οπότε ο σώζων εαυτόν σωθήτω. Η Τουρκία είναι δέσμια αλλά και απαραίτητη στο άρμα της Δύσης. Τα προβλήματα προκύπτουν από την εμμονή των ΗΠΑ να ελέγχουν απολύτως και στην τελευταία λεπτομέρεια τους πάντες. Ο Ερντογάν διεκδικεί (και καλά κάνει) μια σχετική αυτονομία στο πλαίσιο των γενικών συμφερόντων του Δυτικού χώρου θεωρώντας ότι το μέγεθος, η δυναμική και οι υπηρεσίες που παρέχει η Τουρκία είναι επαρκής λόγος ώστε να εισπράττει αντίτιμο ανάλογο με ότι προσφέρει. Εχθρός, αντίπαλος ή φίλος κάθε ηγέτης που διεκδικεί για τη χώρα του την αυτονομία της στο πλαίσιο των συμμαχιών της είναι άξιος σεβασμού. Ένα τέτοιο ηγέτη τον λοιδορούν μόνο εθελόδουλοι που φοβούνται ότι μπορεί και εδώ ο κόσμος να έχει τέτοιες απαιτήσεις από τις εγχώριες ηγεσίες. Κάτι ακόμα: Μετά την πτώση της χούντας στην Ελλάδα η σχέση μας με την Τουρκία είχε μια ισορροπία και στην Οικονομία και στην Άμυνα. Σταδιακά η ισορροπία ανατράπηκε σε βάρος μας από δικές μας πολιτικές και με δική μας ευθύνη, των κυβερνήσεων και του κόσμου. Το σθένος απέναντι στην Τουρκία μετατράπηκε σε στάση ψοφοδεή, λιπόψυχη. Οι λοιδορίες κατά του Ερντογάν δεν συγκαλύπτουν τη θλιβερή πραγματικότητα, αλλά μόνο τις πολιτικές και την ψυχολογία ντροπής στην Αθήνα.

Ακόμα και η πλήρης, απόλυτη και εντός ωρών επικράτηση του Ερντογάν δεν του εξασφαλίζει μακροημέρευση και σταθερά καλές σχέσεις με τις ΗΠΑ. Οι ελίτ στις ΗΠΑ θέλουν η Τουρκία, όπως θέλουν και η Ρωσία, να περιορίζουν τις φιλοδοξίες τους εντός συνόρων. Οι ΗΠΑ θέλουν η κινητήρια δύναμη αυτών των χωρών, η εθνική τους αστική τάξη, να εργάζεται για να αναπτυχθεί εσωτερικά η χώρα αλλά όταν βλέπουν προς τα έξω, τότε να ενεργούν στο πλαίσιο ευρύτερων συμμαχιών ελεγχόμενων από τις ίδιες, τις ΗΠΑ, όπως το ΝΑΤΟ ή/και η ΕΕ. Δεν θέλουν ούτε την Τουρκία περιφερειακή δύναμη ούτε τη Ρωσία χώρα πλανητικής ισχύος με αυτονομία δράσης. Ο Στρατός, προ Ερντογάν, έκανε ακριβώς αυτό, με την εξαίρεση του Κυπριακού.

Τώρα η κατάσταση έχει ριζικά ανατραπεί επειδή ο πόλεμος στη Συρία και η δυναμική συμμετοχή των Κούρδων ανοίγει το δρόμο για δημιουργία Κουρδικού Κράτους που απειλεί με τεμαχισμό την Τουρκία. Η Δύση δεν μπορεί να έχει και Μεγάλη Τουρκία, φράχτη στη Ρωσία, και να την έχει υποχείριο και να την απειλεί με τεμαχισμό. Όλα μαζί δεν γίνονται. Ακόμα και ανατροπή του Ερντογάν δεν θα άλλαζε τα δεδομένα παρά μόνο προσωρινά για πολύ λίγο. Η όποια τουρκική ηγεσία είναι καταδικασμένη να υπερασπίσει την εδαφική ακεραιότητα και τη (σχετική) αυτονομία της χώρας. ΗΠΑ-Ευρώπη-Τουρκία προόρισται να ζουν σε συνεχή ένταση με πιθανότερη κατάληξη τον διαμελισμό της Τουρκίας. Δεν απόφυγε τον διαμελισμό η Οθωμανική αυτοκρατορία, δεν θα τον αποφύγει και η διάδοχος Τουρκία από τη στιγμή μάλιστα που δεν περιορίστηκε να τιμά το παρελθόν αλλά θέλησε να ενσαρκώσει τους νεκρούς ένδοξους Σουλτάνους. Οι αυτοκρατορίες πεθαίνουν οριστικά και μοναδική εξαίρεση ήταν οι Βυζαντινοί όταν έδιωξαν τους Δυτικούς βάρβαρους από τον Πόλη για να υποκύψουν, όμως, λίγο αργότερα στους Οθωμανούς, όχι λιγότερο αγροίκους.