Τι είναι ο ριζοσπαστικός Τσαβισμός και γιατί να τον υπερασπιστούμε;

Τι είναι ο ριζοσπαστικός Τσαβισμός και γιατί να τον υπερασπιστούμε;

του Κώστα Γούση

[Πηγή: Infowar, 19/12/2015]

Ο George Ciccariello-Maher, συγγραφέας του βιβλίου “Εμείς δημιουργήσαμε τον Τσάβες”, σημείωνε στο περιοδικό Jacobin το Μάρτιο του 2015: «Η αντιπολίτευση στη Βενεζουέλα είναι μια κινούμενη αντίφαση. Ανίκανη να πάρει την πλειοψηφία, είναι διαρκώς διχασμένη ανάμεσα στη συμμετοχή σε εκλογές που σχεδόν σίγουρα θα χάσει και στο μποϊκοτάζ τους. Δε μπορεί να νικήσει γιατί ο λαός τη θεωρεί αντιδημοκρατική και τα μποϊκοτάζ και τα πραξικοπήματα έρχονται απλά να επιβεβαιώσουν αυτή την άποψη. Δεν έχει πολιτικό πρόγραμμα ή προτάσεις, καθώς ό,τι προτάσεις και να κάνει θα είναι αντιλαϊκές. Κι έτσι μετεωρίζεται ανάμεσα σε χαμένες εκλογές και αποτυχημένα πραξικοπήματα, σαν δυο όψεις που αλληλοεπιβεβαιώνονται». Πώς περάσαμε απ’ το φαύλο κύκλο της αποτυχίας, στις 112 έδρες του MUD (Τραπέζι της Δημοκρατικής Ενότητας) και την αυξημένη πλειοψηφία των 2/3 στο κοινοβούλιο της Βενεζουέλας στις εκλογές της 6ης Δεκέμβρη;

Οι τρεις ταφές του τσαβισμού

Η πρώτη ταφή του τσαβισμού δρομολογείται από τους ορκισμένους εχθρούς του, τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, τις πολυεθνικές και τη ντόπια ολιγαρχία. Στη Βενεζουέλα λαμβάνει χώρα αυτό που ένας αρθρογράφος του Counterpunch είχε ονομάσει το Μάρτη του 2015 «διαρκές πραξικόπημα». Το Φεβρουάριο του 2015 αποκαλύφθηκε σχέδιο -στο οποίο εμπλέκονταν υψηλόβαθμοι αξιωματικοί της πολεμικής αεροπορίας- βομβαρδισμού του Προεδρικού Μεγάρου Μιραφλόρες ή εναλλακτικά συγκέντρωσης με ομιλητή το Μαδούρο, με ταυτόχρονη έκδοση διακήρυξης ηγετών της αντιπολίτευσης για σχηματισμό «κυβέρνησης εθνικής ενότητας». Σύμφωνα με τις καταγγελίες, εγκέφαλος των σχεδίων ήταν για άλλη μια φορά ο αμερικάνικος παράγοντας. Στις 9 Μαρτίου του 2015 οι ΗΠΑ κατέταξαν επισήμως, με εκτελεστικό διάταγμα, τη Βενεζουέλα στους εχθρούς της εθνικής τους ασφάλειας και επέβαλλαν κυρώσεις. Σε άρθρο της, στις 12 Νοεμβρίου, η αμερικανίδα δικηγόρος, δημοσιογράφος και πολιτογραφημένη πλέον πολίτης της Βενεζουέλας, Eva Golinger, αποκάλυψε ότι κατά τη διάρκεια του 2014 η κυβέρνηση των ΗΠΑ δαπάνησε 18 εκατ. δολλάρια στη χρηματοδότηση αντικυβερνητικών ομάδων στη Βενεζουέλα.

Στις 18 Νοεμβρίου του 2015, μεσούσης της προεκλογικής περιόδου, το Telesur σε συνεργασία με τον Έντουαρντ Σνόουντεν δημοσίευσε ένα από τα «άκρως απόρρητα» έγγραφα της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας (NSA) των ΗΠΑ που είχε διαρρεύσει. Έτσι προέκυψε ότι το 2010 στην πρώτη θητεία Ομπάμα οργανώθηκε με κέντρο την πρεσβεία των ΗΠΑ στο Καράκας και σε συνεργασία με τη CIA επιχείρηση κατασκοπείας στην κρατική εταιρεία πετρελαίου PDVSA, όπου «χακαρίστηκαν» εσωτερικές επικοινωνίες εκατοντάδων υπαλλήλων και στελεχών της εταιρείας. Όπως έλεγε ένας αναλυτής της NSA «το να κατέχουν οι ΗΠΑ τη λειτουργία της PDVSA ισοδυναμεί με το να κατέχουν την οικονομική καρδιά της Βενεζουέλας». Οι προκλήσεις συνεχίστηκαν στην προεκλογικη περίοδο, με αεροπλάνο της Ακτοφυλακής των ΗΠΑ να παραβιάζει στις 6 Νοεμβρίου τον εναέριο χώρο της Βενεζουέλας στην περιοχή του Los Monjes, για πάνω από 3,5 λεπτά. Η απόπειρα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού να συνδράμει στην πολιτική αποσταθεροποίηση και την ανατροπή του τσαβισμού στη Βενεζουέλα έχει μακρά ιστορία με αποκορύφωμα το πραξικόπημα του 2002. Από την παραπληροφόρηση των μίντια, τη χρηματοδότηση της αντιπολίτευσης, το οικονομικό σαμποτάζ μέχρι τις βίαιες διαδηλώσεις, είναι πολλά τα μέσα που έχουν αξιοποιηθεί με τον ίδιο πάντα σκοπό.

Η δεύτερη ταφή του τσαβισμού προέρχεται απ’ τον ίδιο τον τσαβισμό, όπως αποτυπώνεται σε διακηρύξεις που δεν υλοποιήθηκαν, ριζοσπαστικές επιλογές που δεν έγιναν, και κυρίως σε μια εφαρμοζόμενη οικονομική πολιτική που έχει οδηγήσει σε οπισθοχώρηση τη μπολιβαριανή διαδικασία και αδυνατεί να απαντήσει στον «οικονομικό πόλεμο». Αποτέλεσμα αυτής είναι οι ελλείψεις βασικών αγαθών, οι ουρές, ο υπερπληθωρισμός, η μαύρη αγορά, η διαφθορά και η ραγδαία αύξηση της λαϊκής δυσαρέσκειας. Στην κωδικοποίηση «οικονομικός πόλεμος» συνυπάρχουν οι επιπτώσεις της διεθνούς καπιταλιστικής κρίσης και η ραγδαία πτώση της τιμής του πετρελαίου σε συνδυασμό με το οργανωμένο οικονομικό σαμποτάζ. Αυτά τα νέα δεδομένα τη διετία του τσαβισμού χωρίς τον Τσάβες (2013-15) ή θα αντιμετωπίζονταν με μια επιθετική ριζοσπαστική «φυγή προς τα μπρος» ή με παραχωρήσεις προς το κεφάλαιο και τον ιμπεριαλισμό. Τέτοιες παραχωρήσεις αναπόφευκτα έδωσαν νέα αυτοπεποίθηση στα σχέδια ανατροπής του τσαβισμού «με κάθε μέσο», μέσω πραξικοπήματος ή εκλογών.

Ωστόσο, οι προϋποθέσεις μιας τέτοιας «φυγής προς τα μπρος» υπάρχουν στις κοινωνικοπολιτικές δυναμικές αυτού που θα ορίσουμε ως ριζοσπαστικό τσαβισμό∙ εκτίμηση που βασίζεται στην πείρα των εργατικών-λαϊκών αγώνων και την όξυνση της ταξικής πάλης με επίκεντρο το κίνημα για τον εργατικό έλεγχο και τα κοινοτικά συμβούλια. Ο ίδιος ο Τσάβες είχε υποδείξει μια τέτοια κατεύθυνση σε μια από τις τελευταίες του ομιλίες με τίτλο «Αλλαγή πλεύσης» όπου είχε ρίξει το σύνθημα «Αυτοκριτική: Ανεξαρτησία ή τίποτε, κομμούνες ή τίποτε». Κι όμως οι κατευθύνσεις που επιλέχθηκαν δεν ήταν σ’ αυτή την κατεύθυνση. Οι λάθος κατευθύνσεις, όπως θα δείξουμε, βρίσκουν ταξικό υπόβαθρο στις αυταπάτες του Τσάβες και του Μαδούρο για «ειρηνικό διάλογο» με τους συνδέσμους εργοδοτών και «υγιή επιχειρηματικότητα».

Η τρίτη ταφή του τσαβισμού προέρχεται από το μηδενισμό που καταλαμβάνει μια ορισμένη «αριστερή νοοτροπία» που υποτιμά τις κοινωνικοπολιτικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα και τις δυναμικές τους, υποβαθμίζει τη σημασία της ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας, του οικονομικού σαμποτάζ και των επιχειρούμενων πραξικοπημάτων. Η «νοοτροπία» αυτή, προσεγγίζει τη μπολιβαριανή διαδικασία ως άλλη όψη του νεοφιλελευθερισμού, ως την πλέον πρόσφορη για το σύστημα διαχείριση του καπιταλισμού για να εγκλωβίσει πλατιά τμήματα του πληθυσμού στην κοινωνική ειρήνη και να τα αποτρέψει από εξεγέρσεις. Τέτοιες προσεγγίσεις συνήθως απορρίπτουν συλλήβδην τη συμμετοχή στις εκλογές και σε κάθε περίπτωση την πιθανότητα υπό συγκεκριμένες συνθήκες να προκύψει στο έδαφος του καπιταλισμού κυβέρνηση που θα στοχεύει έξω και ενάντια στο σύστημα και θα αποτελέσει εν δυνάμει όπλο του μαζικού κινήματος στην πάλη για τη συνολική εξουσία. Σήμερα, μετά την εκλογική ήττα, αυτή η συζήτηση επιστρέφει κι έχει ενδιαφέρον ότι ρεύματα με διαφορετικές αφετηρίες και αναλύσεις μοιράζονται την ολοκληρωτική απόρριψη μιας τέτοιας πιθανότητας και τη βασίζουν στην εμπειρία της μπολιβαριανής διαδικασίας.

Απ’ αυτή την άποψη, είναι χαρακτηριστικό το κείμενο του Νίκου Μόττα «Το μάθημα της Βενεζουέλας» στον ιστότοπο Ατέχνως. Ενώ δε μηδενίζει το φιλολαϊκό χαρακτήρα του τσαβισμού, δεν υποτιμά την ιμπεριαλιστική επιθετικότητα, ούτε θεωρεί τη μπολιβαριανή επανάσταση χαμένη υπόθεση, καταλήγει στη θέση πως «καμία αντιμονοπωλιακή-αντιιμπεριαλιστική κυβέρνηση (όσο καλές προθέσεις κι αν έχει) δεν μπορεί να συγκρουστεί με το κεφάλαιο και την εξουσία του, ούτε μπορεί να εκφράσει τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και να ανοίξει το δρόμο για τη λαϊκή εξουσία και το σοσιαλισμό». Στο δεύτερο μέρος θα επιχειρήσουμε μια κριτική ανακατασκευή αυτής της θέσης, εκτιμώντας ότι έχει σοβαρές συνέπειες για μια σύγχρονη επαναστατική στρατηγική και προσέγγιση της διαλεκτικής κυβέρνησης-εξουσίας-κινημάτων στο μετά-σοβιετικό διεθνή συσχετισμό δυνάμεων. Πριν φτάσουμε εκεί όμως, θα καταγράψουμε τα πρώτα δείγματα γραφής του τσαβισμού μετά την εκλογική ήττα, θα θεμελιώσουμε την έννοια του ριζοσπαστικού τσαβισμού επικεντρώνοντας στην αλληλεπίδραση έμπρακτων παραδειγμάτων οργανωμένου λαού και κυβερνητικού τσαβισμού και θα εξετάσουμε την πλούσια προεκλογική συζήτηση-αντιπαράθεση για την πορεία του τσαβισμού.

Λαϊκό κοινοβούλιο δρόμου μετά την εκλογική ήττα – «Μόνο ο λαός μπορεί να σώσει το λαό»

Στο πρώτο του διάγγελμα μετά τις εκλογές, ο Νικολά Μαδούρο παραδέχθηκε την ήττα, μίλησε για αντεπανάσταση, κάλεσε όλες τις μαζικές λαϊκές οργανώσεις και συλλογικότητες σε μια πλατιά συζήτηση αυτοκριτικής και δράσης και διαμήνυσε την αποφασιστικότητα του τσαβικού μπλοκ να αναλάβει το κεντρικό καθήκον της χώρας, την «επιτάχυνση μιας επαναστατικής οικονομικής παραγωγικής εμβάθυνσης, που θα δημιουργεί νέες βάσεις και θα ελευθερώσει τη χώρα από τον εκβιασμό αυτών που την έχουν υποβάλει στον οικονομικό πόλεμο».

Το κοινωνικό και πολιτικό διακύβευμα πλέον είναι οι κατακτήσεις όλης της τσαβικής περιόδου. Η κυβέρνηση μπορεί να παραμένει τσαβική μέχρι το 2018, αλλά η αυξημένη πλειοψηφία δίνει στην αντιπολίτευση αυξημένες δυνατότητες να ανατρέψει φιλολαϊκούς νόμους, να αλλάξει τη σύνθεση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, να προχωρήσει σε συνταγματικές αλλαγές ή ακόμη και σε δημοψήφισμα για ανάκληση του Μαδούρο και νέες Προεδρικές εκλογές. Στις πρώτες ανακοινώσεις, το MUD δηλώνει ότι από τις 5 Γενάρη που αρχίσει τις εργασίες της η νέα Βουλή, σκοπεύει να καταργήσει τον έλεγχο των τιμών που καθιστούσε τα βασικά αγαθά προσιτά στο λαό, να ιδιωτικοποιήσει επιχειρήσεις κλειδιά και υπηρεσίες, να επαναφέρει συμβάσεις παραχώρησης έργων υποδομής σε ξένους επενδυτές, να ενισχύσει την τοπική αστυνομία και να αλλάξει το καθεστώς λειτουργίας της δημόσιας τηλεόρασης τελειώνοντας, όπως σημειώνουν, μια συγκεκριμένη ηγεμονία. Πώς θα αντιδράσουν τα κινήματα απέναντι σε τέτοιες εξελίξεις;

«Δε θα κάνουμε βήμα πίσω (No volverán). Αυτό δεν είναι σύνθημα για μπλουζάκι. Είναι κατευθυντήρια αρχή. Και είναι η δικιά μας αρχή». Αυτή ήταν η απάντηση μιας νεαρής ακτιβίστριας που δραστηριοποιείται στα κινήματα γειτονιών όταν ρωτήθηκε τις παραμονές των εκλογών τι θα σημάνει πιθανή ήττα των τσαβιστών. Οι πρώτες μέρες μετά τις εκλογές φαίνεται, ευτυχώς, να την επιβεβαιώνουν. Μεγάλες συνελεύσεις με πολύωρες και έντονες συζητήσεις έγιναν σε όλη τη χώρα. Η καμπάνια Comando de la Campaña Popular Hugo Chávez (CAPHUCHA) και η καμπάνια “Cada latido cuenta” καλέσαν σε συνέλευση με σύνθημα «Μόνο ο λαός μπορεί να σώσει το λαό». Η δεύτερη καμπάνια σημαίνει «κάθε χτύπημα της καρδιάς μετράει», συγκροτήθηκε πριν λίγο καιρό και κατέκλυσε τα κοινωνικά δίκτυα με το χάσταγκ #LATE. Συγκροτήθηκε από πάνω από 20 τοπικές αντικαπιταλιστικές συλλογικότητες, πολλές από τις οποίες πολιτισμικές, με τη συμμετοχή ακτιβιστών/τριων και καλλιτεχνών από Βραζιλία, Αργεντινή, Βολιβία, Κολομβία και Περού. Διακηρυγμένος στόχος τους είναι να επανεφεύρουν την αφήγηση και αισθητική της Μπολιβαριανής Επανάστασης που φαίνεται να έχει εξαντληθεί και να τοποθετήσουν τα κοινοτικά συμβούλια στο «συμβολικό κέντρο» ενός νέου συλλογικού φαντασιακού που, όπως γράφουν, δεν ανήκει στην κυβέρνηση ή στο PSUV, αλλά διαμορφώνεται από τα κάτω από τα κοινωνικά κινήματα. Το κοινοτικό σύστημα που προωθούν ενσωματώνει εναλλακτικές παραγωγικές πρακτικές σε ένα διαφορετικό πρότυπο καθημερινότητας.

Όλες οι επιμέρους συνελεύσεις καλούσαν 9 και 10 Δεκέμβρη έξω από μέγαρο Μιραφλόρες για τη συγκρότηση ενός «λαϊκού κοινοβουλίου» στους δρόμους. Χιλιάδες ανταποκρίθηκαν στο εν λόγω κοινό κάλεσμα, όπου οι ομιλητές καλούσαν το Μαδούρο να υιοθετήσει την ατζέντα των κινημάτων βάσης. Ο Μαδούρο έκανε μια μη προγραμματισμένη εμφάνιση στη συνέλευση και απευθύνθηκε στον κόσμο ανεβασμένος στο καπό ενός αυτοκινήτου. «Θα βγούμε, ανέφερε, απ’ αυτό το τέλμα όπου μας οδήγησαν ο οικονομικός πόλεμος και τα δικά μας λάθη, το τέλμα όπου οι επαναστατικές πολιτικές υπερκαλύφθηκαν από τη γραφειοκρατία και τη διαφθορά». Ο Πρόεδρος ανέλαβε προσωπικά την ευθύνη για την εκλογική ήττα και κάλεσε σε ένα κριτικό και αυτοκριτικό διάλογο για την επαναστατική στρατηγική. «Να μετατρέψουμε αυτή την κρίση σε επαναστατική κρίση που θα μας επιτρέψει να βιώσουμε μια ακόμη 4η Φλεβάρη, μια 13η του Απρίλη, μια αναγέννηση της λαϊκής δυναμικής στη μπολιβαριανή διαδικασία». Στο τέλος κάλεσε 200 διορισμένους εκπροσώπους της λαϊκής συνέλευσης σε μια ειδική συνάντηση στο Προεδρικό Μέγαρο για να σχεδιάσουν τη συζητηση γύρω από την επαναστατική στρατηγική.

“Todo 11 tiene su 13”: τα ιστορικά ορόσημα του ριζοσπαστικού τσαβισμού

Αν υπάρχουν δυο βασικά ορόσημα αυτού που ορίζουμε ως ριζοσπαστικό τσαβισμό, είναι αναμφίβολα οι ημερομηνίες στις οποίες αναφέρθηκε ο Μαδούρο. Η 4η Φλεβάρη του 1992 αναφέρεται στην απόπειρα ανατροπής της νεοφιλελεύθερης κυβέρνησης και κατάληψης της εξουσίας από τμήμα του στρατού υπό τη διοίκηση του Ούγκο Τσάβες. Ο σχεδιασμός για συνδυασμό μιας τέτοιας κίνησης με γενική απεργία και λαϊκό ξεσηκωμό δε στέφθηκε με επιτυχία. Ο Τσάβες ανέλαβε την πολιτική ευθύνη της κίνησης συνδέοντάς τη με την άγρια καταστολή της εξέγερσης του Καρακάτσο το 1989 που άφησε πίσω της πάνω από 3.000 νεκρούς. Λίγα μπορεί να καταλάβει κανείς για τις λαϊκές και πολιτικές διεργασίες στη Βενεζουέλα αν δε λάβει υπόψη του το βαθύ χνάρι που άφησε η ηρωϊκή λαϊκή εξέγερση ενάντια στο ΔΝΤ και την επίδραση των ριζοσπαστικών ιδεών στο στράτευμα με βάση τη συστηματική παρέμβαση της αριστεράς τις δεκαετίες του ’70 και του ΄80.

Η 13η Απρίλη, σχετίζεται με την απόπειρα πραξικοπήματος για την ανατροπή του Τσάβες, στις 11 Απριλίου του 2002, όταν το ντόπιο κεφάλαιο, οι πολυεθνικές και ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός επιχείρησαν να ανακόψουν με το, γνωστό από τη Χιλή και δεκάδες άλλες περιπτώσεις, δοκιμασμένο και αιμοσταγή τρόπο μια ριζοσπαστική πολιτική εθνικοποιήσεων και μέτρων που έπλητταν τα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό κλονίζοντας την αστική κυριαρχία. Όπως όμως καθιερώθηκε το λαϊκό σύνθημα “Todo 11 tiene su 13”, «κάθε 11η έχει μια 13η».

Στη Βενεζουέλα σε αντίθεση με τη Χιλή το πραξικόπημα απέτυχε. Τη 13η του Απρίλη εκατομμύρια φτωχών από τους λόφους που περιβάλλουν το Καράκας ξεχύθηκαν στους δρόμους. Οι παραγκουπόλεις σε μια περήφανη επίδειξη λαϊκής κυριαρχίας επιβλήθηκαν στους δρόμους συνδυάζοντας τον αυθορμητισμό και το ταξικό ένστικτο με την συνειδητή και συντονισμένη δράση φανερώνοντας σε κάθε Φουκουγιάμα αυτής της γης την ανεξάντλητη δυναμική της λαϊκής πρωτοβουλίας. Η άγρια καταστολή, οι συλλήψεις, το δημόσιο μαστίγωμα τσαβιστών ηγετών, η πολιορκία της πρεσβείας της Κούβας και οι δεκάδες εν ψυχρώ δολοφονίες δε μπορούσαν να σταματήσουν την οργή ενός λαού που του έκλεβαν μια νόμιμα εκλεγμένη φιλολαϊκή κυβέρνηση. Η εισβολή του λαϊκού παράγοντα στο προσκήνιο ήταν που οδήγησε τμήματα του στρατού να μείνουν πιστά στον Τσάβες, αξιωματικούς και στρατιώτες να ξεσηκωθούν και να προωθήσουν έμπρακτα στους δρόμους την διακηρυγμένη συμμαχία λαού και στρατού, όπως αποτυπώνεται στις μαρτυρίες που καταγράφει η Μάρτα Χάρνεκερ στο έργο «Στρατιώτες στο πλευρό του λαού» σ.1. Η ανατροπή του πραξικοπήματος με λαϊκή εξέγερση, έδωσε μεγάλη αυτοπεποίθηση στην εργατική τάξη και το λαό και ριζοσπαστικοποίησε τον τσαβισμό και «απ’ τα κάτω» και «απ’ τα πάνω».

“Los colectivos” ή αυτό που φοβούνται οι κυρίαρχες τάξεις

Το 2014 η αντιπολίτευση πυροδότησε αιματηρά επεισόδια ενάντια στην κυβέρνηση Μαδούρο επιχειρώντας να σπρώξει την κατάσταση σχεδόν σε εμφύλιο πόλεμο και να διευκολύνει ίσως μια ιμπεριαλιστική επέμβαση ή ένα πετυχημένο πραξικόπημα. Την περίοδο εκείνη στα διεθνή μίντια επικρατούσε ένας συλλογικός πανικός με τους “los colectivos”. Δε σχετίζονται με την αστυνομία ή το στρατό αλλά παρουσιάζονται ως ένοπλη περιφρούρηση της μπολιβαριανής επανάστασης, πολιτοφυλακές της κυβέρνησης και την ίδια στιγμή ομάδες που κινούνται εκτός νόμου και αποτελούν πονοκέφαλο και για την κυβέρνηση. Περιγράφονται ως ο φόβος και ο τρόμος των πλουσίων, οργανωμένες ομάδες που συγκρούονται με διαδηλωτές της αντιπολίτευσης, μηχανόβιοι που διαταράσσουν την ησυχία των γειτονιών των πλουσίων. Τι είναι τελικά οι “los colectivos”; Καταρχάς, δεν είναι αυτοπροσδιορισμός αλλά αποδιδόμενος όρος από την αντιπολίτευση και τα διεθνη μίντια που επιχειρούν να δαιμονοποιήσουν τα κινήματα βάσης σε μια επίδειξη ταξικού και φυλετικού ρατσισμού. Αρκεί να είσαι φτωχός, σκουρόχρωμος και να φοράς κόκκινο πουκάμισο για να είσαι “los colectivos”. Η πρωτοφανής επίδειξη προπαγάνδας, μυθομανίας και απόδοσης γενικευμένης παραβατικής συμπεριφοράς σε μια αόριστη κατηγορία ανθρώπων που περιλαμβάνει εκατομμύρια, όπως εύστοχα επισημαίνει ο Ciccariello-Maher, δεν είναι παρά η ομολογία του απεγνωσμένου φόβου των κυρίαρχων τάξεων για το γεγονός ότι οι σκουρόχρωμοι και οι φτωχοί αυτής της χώρας έχουν βγει από το περιθώριο της πολιτικής αορατότητας που τους είχε καταδικάσει ο νεοφιλελευθερισμός και οργανώνονται.

Οι ίδιες και οι ίδιοι ήταν τα πρώτα θύματα των επιπτώσεων της κρίσης και της αδυναμίας της κυβέρνησης Μαδούρο να δώσει ουσιαστικές απαντήσεις. Απ’ αυτή την άποψη θα είχαν κάθε λόγο να βρίσκονται στο δρόμο. Γνώριζαν όμως καλά ότι η λύση των καθημερινών προβλημάτων δε θα έρθει από τις κινητοποιήσεις της αντιπολίτευσης που ζητάει ιδιωτικοποιήσεις και ανατροπή των φιλολαϊκών κατακτήσεων. Πίσω από το συλλογικό πανικό για τους “los colectivos” βρίσκεται ο φόβος για τις Επιτροπές Άμυνας που συγκορτήθηκαν το 2014 και οι οποίες εκτός από την απάντηση στις προκλήσεις της δεξιάς στους δρόμους είχαν έκτακτο πρόγραμμα αντιμετώπισης της κρίσης με κεντρικούς άξονες τον έλεγχο της παραγωγής, της διανομής τροφίμων και των δημοσίων υπηρεσιών, ούτως ώστε να χτυπηθούν με τη διαρκή κινητοποίηση του λαού το σαμποτάζ των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, οι τεχνητές ελλείψεις βασικών αγαθών, η εκτίναξη των τιμών, η γραφειοκρατία και η διαφθορά του ίδιου του τσαβισμού αλλά και τμημάτων του κεφαλαίου που διαπλέκονται μ’ αυτόν, της λεγόμενης «μπολιμπουρζουαζίας».

Οργανωμένος λαός: Όταν ο ριζοσπαστικός τσαβισμός δείχνει τα δόντια του

Ο ριζοσπαστικός τσαβισμός είναι ο παράγοντας που δυστυχώς πολλές φορές απουσιάζει εμφατικά από τη συζήτηση της αριστεράς που μηδενίζει συλλήβδην τον τσαβισμό και τη μπολιβαριανή διαδικασία. Ο ριζοσπαστικός τσαβισμός είναι γέννημα της όξυνσης της ταξικής πάλης στους χώρους παραγωγής και αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης. Μόνο στρέφοντας εκεί την προσοχή μας μπορούμε να φωτίσουμε αθέατες πλευρές των ευρύτερων λαϊκών και πολιτικών διεργασιών, της παροντικής ήττας, των αντιφάσεων αλλά και των δυναμικών μιας μάχης που βρίσκεται σε εξέλιξη. Σε παλιότερο άρθρο του 2011 για τις εθνικοποιήσεις και τον εργατικό έλεγχο είχαμε αναφερθεί εκτεταμένα στο κίνημα για τον εργατικό έλεγχο, το ρόλο των νέων ταξικών συνδικάτων της UNETE (Unión Nacional de Trabajadores) και τη ριζοσπαστικοποίηση του εργατικού κινήματος, όπως αποτυπώνονταν τότε στη συνάντηση για τον εργατικό έλεγχο 900 αντιπροσώπων εργατικών συμβουλίων από πάνω από 100 εργοστάσια. Ταυτόχρονα, σημειώνεται η εξαιρετικά πλούσια εμπειρία των πάνω από 30.000 κοινοτικών συμβουλίων. Τέτοιες εμπειρίες ριζοσπαστισμού αποτυπώνονται σε πλήθος βιβλίων σ.2 και ντοκιμαντέρ σ.3, εξαιρετικά χρήσιμων για να αντιληφθούμε τον πλούτο και την πρωτοτυπία του μπολιβαριανού εγχειρήματος και το πλήθος των ριζοσπαστισμών που δημιουργούν τη βάση μιας εν δυνάμει συμμαχίας των ριζοσπαστικών δυνάμεων σε χώρους δουλειάς, ομάδων αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας, «κοινωνικών αποστολών» (misiones), οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στις φτωχογειτονιές, τον αγροτικό τομέα κ.ο.κ.

Τις πολιτικές εκπροσωπήσεις του ριζοσπαστικού τσαβισμού θα τις βρούμε σε αριστερές και κομμουνιστικές οργανώσεις εντός του PSUV όπως το Marea Socialista κ.α. και εκτός όπως το ΚΚΒ που διατηρεί την οργανωτική του αυτοτέλεια και ανεξαρτησία, αλλά παρέχει κριτική στήριξη στην κυβέρνηση και συμμετέχει από κοινού με το PSUV στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλο, τον πολιτικό συνασπισμό που το 2012 συνένωσε 35.000 συλλογικότητες και κοινωνικοπολιτικές πρωτοβουλίες. Ο ριζοσπαστικός τσαβισμός είναι η περιφρούρηση των κατακτήσεων του λαού όχι μόνο απέναντι στους ορκισμένους εχθρούς της κυβέρνησης, αλλά και απέναντι στην ταφή του τσαβισμού απ’ τον ίδιο τον τσαβισμό. Είναι αρκετές οι περιπτώσεις που ο ριζοσπαστικός τσαβισμός ήρθε αντιμέτωπος με την κυβέρνηση και τον κρατικό μηχανισμό.

Πρώτα και κύρια στους εργατικούς αγώνες που έχει αναμετρηθεί όχι μόνον με τους γκάνγκστερ της εργοδοσίας και τα αστικοποιημένα συνδικάτα, αλλά και με τοπικούς δημάρχους και κυβερνήτες εκλεγμένους με το PSUV (ακόμη και σε περιπτώσεις που το διακύβευμα ήταν η εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας). Αντίστοιχες μάχες έχουν γίνει στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής, της εξωτερικής πολιτικής, αλλά και της ασφάλειας και των δημοκρατικών δικαιωμάτων. Το 2008 έλαβε χώρα ένα χαρακτηριστικό περιστατικό που αξίζει να τύχει της προσοχής μας. Μετά από έκρηξη βόμβας έξω από τα γραφεία του συνδέσμου εργοδοτών (FEDECAMERAS), για την οποία ανέλαβε την ευθύνη η οργάνωση “Venceremos Guerrilla Front” αναδεικνύοντας τις ευθύνες της FEDECAMERAS για το πραξικόπημα, η τσαβική κυβέρνηση δήλωσε αποφασισμένη να βρει και να τιμωρήσει τους δράστες. Η αστυνομία και οι μυστικές υπηρεσίες έκαναν εκτεταμένες έρευνες σε σπίτια στη, γνωστή για το ριζοσπαστισμό της, γειτονιά “23 de Enero” («23 Γενάρη»). Ως αντίδραση 500 ένοπλοι πλαισιωμένοι από κοινωνικές οργανώσεις της περιοχής παρατάχθηκαν και απέκλεισαν κάθε δίοδο της αστυνομίας προς τη γειτονιά καταγγέλοντας την κυβέρνηση ότι παρέχει αμνηστεία στους πραξικοπηματίες της δεξιάς και επιτίθεται, στιγματίζει και διώκει τα λαϊκά επαναστατικά κινήματα. Το περιστατικό καταγράφηκε σε άρθρο του Ciccariello-Maher υπό τον εμπνευσμένο τίτλο «ο ριζοσπαστικός τσαβισμός δείχνει τα δόντια του».

Αν και η ραχοκοκκαλιά του ριζοσπαστικού τσαβισμού βρίσκεται στην οργάνωση «από τα κάτω» σε σύγκρουση, όπως δείξαμε, όποτε χρειαστεί με το κράτος και την τσαβική κυβέρνηση, σε άλλες περιπτώσεις η κυβερνητική πρακτική, ως παραπροϊόν της ταξικής πάλης, εντάσσεται στο ριζοσπαστικό τσαβισμό στο βαθμό που επιταχύνει, πυροδοτεί ή υποβοηθά τη δημιουργική πρωτοβουλία των υποτελών τάξεων θωρακίζοντας τη θεσμικά. Το πιο ενθαρρυντικό στοιχείο μετά την εκλογική ήττα είναι ότι ο Μαδούρο φαίνεται από τις πρώτες κινήσεις του να στρέφεται στο ριζοσπαστικό τσαβισμό. Βέβαια, μένει να φανεί κατά πόσον θα πραγματωθούν οι διακηρύξεις και «απ’ τα κάτω» και «απ’ τα πάνω». Σε κάθε περίπτωση, οι μετεκλογικές εξελίξεις δεν εξηγούν ούτε γιατί τέτοιες κινήσεις δεν έγιναν νωρίτερα ούτε γιατί ο ριζοσπαστικός τσαβισμός δε μπόρεσε να επιβάλλει την αντζέντα του και έφτασε η αντιπολίτευση να παίρνει την πλειοψηφία ακόμη και στη γειτονιά “23 de Enero”…

(συνεχίζεται …)

[Πηγή K-Lab]