Το δημόσιο Πανεπιστήμιο στο απόσπασμα

Το δημόσιο Πανεπιστήμιο στο απόσπασμα

του Γ. Π. Τριμπέρη, Καθηγητή του Τμήματος Φυσικής Ε.Κ.Π.Α.

[Πηγή: Inprecor, 15/11/2014]

Παρακολουθώντας την πορεία ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, διαπιστώνουμε ότι από στιγμή που η επιστήμη μετατρέπεται σε άμεση παραγωγική δύναμη υπάγεται τυπικά και ουσιαστικά στο κεφάλαιο. Είναι μια παράλληλη πορεία με την εργασία. Από αυτή τη στιγμή οι εργαζόμενοι και η επιστήμη αναγορεύονται στις δύο βασικότερες παραγωγικές δυνάμεις της κοινωνίας με κυρίαρχη, ασφαλώς, παραγωγική δύναμη τον εργαζόμενο άνθρωπο.

Το Πανεπιστήμιο εφεξής απεκδύεται του ουμανιστικό του χαρακτήρα και μετατρέπεται σε συστηματική δομή της κοινωνίας που «αναλαμβάνει» τη διαμόρφωση της ανθρώπινης παραγωγικής δύναμης τόσο από την πλευρά της επιστημονικής κατάρτισης όσο και από την πλευρά της ιδεολογικής αφομοίωσης στην κυρίαρχη ιδεολογία.

Η τυπική και ουσιαστική υπαγωγή της εργασίας και της επιστήμης στο κεφάλαιο ως κοινωνική σχέση δημιουργεί τις κοινωνικές και ταξικές αντιθέσεις, την κοινωνική κρίση, αντανάκλαση της οποίας είναι η κρίση στο Πανεπιστήμιο.

Έως τις αρχές του 20^ου αιώνα ο αριθμός των φοιτητών ήταν ελεγχόμενος. Οι απόφοιτοι συνήθως παίρνουν θέσεις διευθυντικές στις δημόσιες υπηρεσίες και στην παραγωγική διαδικασία, ενώ ελάχιστοι φοιτητές γίνονται μισθωτοί μετά το τέλος των σπουδών τους. Μηχανικοί και τεχνικοί παίζουν τον ρόλο του μεσολαβητή ανάμεσα στο κεφάλαιο και στην εργασία, διατηρώντας στενούς δεσμούς με την άρχουσα τάξη, έχοντας ως κοινωνική αποστολή τη διατήρηση της σταθερότητας της καπιταλιστικής οικονομίας.

Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο στα Πανεπιστήμια αυξήθηκε εξαιρετικά, σε μικρό χρονικό διάστημα, ο αριθμός των φοιτητών λόγω της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, που κατέστησε αναγκαία την παραγωγή περισσότερου διανοητικά εξειδικευμένου δυναμικού, ενώ η μόρφωση σε πανεπιστημιακό επίπεδο γίνεται επιθυμία και άλλων κοινωνικών στρωμάτων επιζητώντας κοινωνική άνοδο. Είναι η ιστορική στιγμή που, ταυτόχρονα εμφανίζεται η αντικειμενική τάση για περισσότερη μόρφωση, με σκοπό τη βελτίωση της παραγωγικής ικανότητας, όσο και ως κοινωνική απαίτηση. Τα παραπάνω, μαζί με την ανάγκη εισαγωγής νέων επιστημονικών κλάδων, οδηγούν σε κρίση το «κλασικό» αστικό Πανεπιστήμιο το οποίο αδυνατεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες της εποχής.

Από την άλλη μεριά η ταξική προέλευση των φοιτητών διαφοροποιείται σημαντικά και το γεγονός αυτό, μαζί με την εξ αντικειμένου αδυναμία του «κλασικού» αστικού Πανεπιστήμιου να προσαρμοστεί στις νέες απαιτήσεις, δημιουργούν ένα φοιτητικό κίνημα που ζητά εκδημοκρατισμό, κάλυψη των απαιτήσεων του για σπουδές υψηλού επιπέδου καθώς και ζητήματα που αφορούν το ρόλο του στην κοινωνία (αξία πτυχίων, εργασιακά δικαιώματα).

Στις μέρες μας ο αγώνας δρόμου για τεχνολογικές καινοτομίες, η συστηματική οργάνωση όλων των σφαιρών της κοινωνικής ζωής, απαιτούν μια ειδίκευση όλο και πιο έντονη και μια εκπαίδευση τεχνοκρατών-ειδικών. Για το λόγο αυτό η νεοθετικιστική στάση αντικαθιστά τον κλασικό φιλελευθερισμό. Το μαζικό αστικό Πανεπιστήμιο γίνεται μια πραγματική «μηχανή διπλωμάτων», ένα πραγματικό εργοστάσιο ειδικεύσεων. Το γεγονός ότι πρόκειται για ειδικεύσεις που όχι μόνο είναι όλο και πιο τεμαχισμένες, αλλά και συνεχώς κυμαίνονται, οδηγεί την ίδια την αστική τάξη, για τους δικούς της λόγους να υποστηρίζει ότι το Πανεπιστήμιο γνωρίζει μια βαθιά κρίση. Οι διοικητικές του δομές, το περιεχόμενο της διδασκαλίας, η καθημερινή λειτουργία και οργάνωσή του, δεν είναι προσαρμοσμένες ούτε στις ανάγκες των μονοπωλίων, ούτε στις ανάγκες των φοιτητών.

Από εδώ ξεπηδάει η σύμπτωση η οποία δεν είναι καθόλου τυχαία, μεταξύ της φοιτητικής αντίδρασης και της τάσης του κεφαλαίου για συνολική τεχνοκρατική μεταρρύθμιση του Πανεπιστημίου. Οι δύο κινήσεις έχουν ριζικά διαφορετικούς στόχους. Η συνδυασμένη τους εμφάνιση όμως οδηγεί πρακτικά στην μετάλλαξη του παραδοσιακού αστικού και φιλελεύθερου Πανεπιστήμιου.

Και στη χώρα μας το Πανεπιστήμιο απετέλεσε διαχρονικά ένα χώρο εντονότατης ιδεολογικοπολιτικής αντιπαράθεσης. Μια σειρά νόμων έρχονται να οριοθετήσουν τον προσανατολισμό, το περιεχόμενο και την λειτουργία των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων της χώρας. Μετά την μεταπολίτευση έξι νόμοι είναι οι περισσότερο σημαντικοί για την τριτοβάθμια εκπαίδευση:

(1) Ο νόμος πλαίσιο 815/1980 από την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ο οποίος, αν και ψηφισμένος, ανατράπηκε από το μαζικό φοιτητικό κίνημα.

(2) Ο νόμος πλαίσιο 1268/1982 για τα ΑΕΙ από την κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου και 1404/1983 για τα ΤΕΙ. Ο εκδημοκρατισμός της λειτουργίας του Πανεπιστημίου με την αντιπροσωπευτική συμμετοχή όλων των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας στη λήψη αποφάσεων, η κατάργηση του αυταρχισμού της έδρας με τη δημιουργία του ενιαίου φορέα διδασκόντων, δίνοντας τη δυνατότητα εξέλιξης στην ακαδημαϊκή ιεραρχία νέων επιστημόνων, η οργάνωση σχολών και τμημάτων στη βάση της ομοιογένειας του επιστημονικού αντικειμένου, ο εκσυγχρονισμός των προγραμμάτων σπουδών και η δυνατότητα δημιουργίας πραγματικών ερευνητικών ομάδων, απετέλεσαν τη ραχοκοκαλιά του ν. 1268/82, μια σημαντική κατάκτηση του φοιτητικού κινήματος αλλά και του ΕΔΠ – βοηθών και επιμελητών – του προ του ν. 1268/82 ισχυρού συνδικαλιστικού κινήματος στο χώρο των διδασκόντων στα ΑΕΙ.

 

Ήταν μια εποχή που η ιδεολογικοπολιτική αντιπαράθεση ανάμεσα στις συνδικαλιστικές παρατάξεις τόσο των φοιτητών όσο και του ΕΔΠ, μετέπειτα ΔΕΠ, είχε ουσιαστικό περιεχόμενο. Ολονύκτια πανελλαδικά συνέδρια του ΕΔΠ ασχολούνταν με το ρόλο των ιδεολογικών μηχανισμών του κράτους στην Ανώτατη Εκπαίδευση, ενώ το τμήμα Παιδείας του ΚΚΕ οργανώνει 4ήμερο συμπόσιο με θέμα «Πανεπιστήμιο και Κοινωνία (11,13,14,15 Φλεβάρη 1987). « Η προσπάθεια καπιταλιστικοποίησης των ΑΕΙ», «Η προτεινόμενη δομή των ΑΕΙ-ειδίκευση-μεταπτυχιακά», «Προγράμματα σπουδών», «Φοιτητικό Κίνημα», «Ανώτατη Εκπαίδευση-Έρευνα –Ειρήνη», ανάμεσα τα θέματα του συνεδρίου.

Προϊόντος του χρόνου οι παραπάνω δημοκρατικές κατακτήσεις, παράλληλα με τη διάψευση των «σοσιαλιστικών» προσδοκιών που γέννησε η σοσιαλδημοκρατία, την απομάκρυνση από τα οράματα της μεταπολίτευσης και την επανασυσπείρωση των συντηρητικών δυνάμεων της χώρας, μετεξελίχθηκαν σε μοχλούς εξουσίας ενώ νέες μορφές πολύπλευρης εξάρτησης ήλθαν στο ακαδημαϊκό προσκήνιο.

(3) Ο νόμος πλαίσιο 2083/1992. Λόγω του μαζικού κινήματος στην εκπαίδευση (καταλήψεις 1991-92) ο νόμος του Σουφλιά ποτέ δεν εφαρμόστηκε.

(4) Ο νόμος πλαίσιο 3549/2007, ο λεγόμενος «ν. Γιαννάκου». Το φοιτητικό κίνημα έδωσε έναν μεγάλο και μαζικό αγώνα για την ανατροπή του. Παρόλα αυτά ο ν. «Γιαννάκου» έβαλε τις βάσεις για όσα επακολούθησαν.

Χρόνια τώρα εξυφαίνονται στρατηγικές απόλυτης ένταξης της Εκπαίδευσης στην κερδοφορία των επιχειρήσεων, παράλληλα με την απόλυτη εμπορευματοποίησης της προσφοράς κατάρτισης (βλ. Διακήρυξη της Μπολόνια (1999), Σύνοδοι Κορυφής στην Πράγα (2002), στο Βερολίνο (2003) και στο Μπέργκεν ( 2005))

Στη χώρα μας, οι διοικητικές δομές του πανεπιστημίου, το περιεχόμενο της διδασκαλίας, η καθημερινή λειτουργία και οργάνωσή του, δεν είναι προσαρμοσμένες στις σύγχρονες ανάγκες των μονοπωλίων ενώ παράλληλα είναι κοστοβόρες για το κράτος. Το παραδοσιακό αστικό πανεπιστήμιο δεν μπορεί πλέον να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα της αγοράς διατηρώντας τα στοιχεία δημοκρατικότητας και ακαδημαϊκού ελέγχου, «προνόμια» που το ίδιο το αστικό κράτος είχε εκχωρήσει στη πανεπιστημιακή κοινότητα, αποτέλεσμα και των πιέσεων του πανεπιστημιακού κινήματος μετά την μεταπολίτευση και ιδιαίτερα στις αρχές το ΄80.

Παράλληλα, η ποσοστιαία καθοριστική φοιτητική συμμετοχή στην εκλογή πρυτάνεων ΑΕΙ, κοσμητόρων σχολών και προέδρων τμημάτων, δημιούργησε σχέσεις συναλλαγής συγκεκριμένων φοιτητικών παρατάξεων και διδακτικού προσωπικού. Σταδιακά το συνδικαλιστικό κίνημα των διδασκόντων άρχισε να αποδυναμώνεται τόσο περισσότερο όσο μεγαλύτερη γινόταν η επιθυμία ακαδημαϊκής ανέλιξης των μελών ΔΕΠ όπου η ενασχόληση με τα κοινά δεν αποτελεί και την καλλίτερη προϋπόθεση για μια θετική στάση του εκλεκτορικού τους σώματος. Η μεταβίβαση της κυβερνητικής εξουσίας στο ΠΑΣΟΚ οδήγησε ενεργά συνδικαλιστικά του στελέχη στο διδακτικό προσωπικό των ΑΕΙ σε κυβερνητικές ή ανώτατες θέσεις του δημόσιου τομέα. Αυτοί, καθώς και η σταδιακή συνδικαλιστική ενεργοποίηση μελών ΔΕΠ που πρόσκεινται στη ΝΔ και στη ΔΗΜΑΡ, αργότερα, συγκροτούν τον σκληρό πυρήνα της προώθησης των κυβερνητικών-ευρωενωσιακών πολιτικών στην Α.Ε.

Είναι αυτές οι πολιτικές δυνάμεις που, αφού διέλυσαν τις εργασιακές σχέσεις στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, αφού ευτέλισαν την ποιότητα ζωής των εργαζομένων οδηγώντας τους στη φτώχεια, στην ανασφάλεια και στην ανεργία, αφού αποδιαρθρώθηκε η δευτεροβάθμια εκπαίδευση με το «νέο» σχολείο και τον σχολικό «Καλλικράτη», υποβαθμίζοντας το πρόγραμμα σπουδών, επιβάλλοντας εκπαιδευτικά στους μαθητές ένα πνευματικό ευνουχισμό, έρχονται να ισοπεδώσουν την Δημόσια και Δωρεάν Ανώτατη Εκπαίδευση (Α.Ε.), χτίζοντας πάνω στα ερείπιά της μια εταιρεία απόλυτα ελεγχόμενη τόσο από την ίδια την κυβέρνηση, ως γνήσιος εκφραστής της αγοράς, όσο και από την αγορά καθαυτή, με ένα ιδιαίτερα αυταρχικό τρόπο.

Η περικοπή των κονδυλίων για την έρευνα, η μισθολογική στασιμότητα του ΔΕΠ οδηγεί πολλά μέλη του στην αγκαλιά της «ιδιωτικής πρωτοβουλίας». Αργά αλλά σταθερά προωθείται η ιδιωτικοποίηση της έρευνας στα ΑΕΙ. Το μέγεθος αυτής μεγεθύνεται στις εκτιμήσεις της αριστεράς σε τέτοιο βαθμό ώστε να εκτιμάται ότι οι πολυεθνικές πλέον έχουν καταλάβει τα πανεπιστήμια. Η εκτίμηση αυτή αποπροσανατολίζει ένα μεγάλο μέρος του αγωνιστικού φοιτητικού κινήματος, το οποίο θεωρεί ότι θα είναι πολιτικά περισσότερο αποτελεσματικό αν ενσωματωθεί στο εργατικό κίνημα. Τα πανεπιστημιακά προβλήματα μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα, η διεκδικητική συμμετοχή των φοιτητών στις ΓΣ των διοικητικών οργάνων του πανεπιστημίων σπανίζει. Η επικοινωνία με νεώτερους φοιτητές οριοθετείται στα πλαίσια της νέας κατεύθυνσης. Οι γενικές συνελεύσεις των φοιτητών απομαζικοποιούνται.

Πολιτικές «αστοχίες» των δυνάμεων της αριστεράς στον συνδικαλιστικό χώρο του ΔΕΠ οδηγούν στο να παραδοθεί ο έλεγχος της διοίκησης της Ομοσπονδίας τους (ΠΟΣΔΕΠ) στις φιλοκυβερνητικές δυνάμεις. Το προηγούμενο διάστημα που η δράση της ΠΟΣΔΕΠ και συνεπώς των αγώνων του ΔΕΠ καθοριζόταν από τις δυνάμεις της αριστεράς, οι ενεργή συμμετοχή του ΔΕΠ ξεπερνούσε το 35%, συμμετοχή εντυπωσιακή για συνδικάτο. Η φιλοκυβερνητική ενδοτική διαχείριση αδρανοποίησε το ΔΕΠ, απομακρύνοντάς το από τις συλλογικές δράσεις.

Όπως προαναφέρθηκε, τόσο το ΠΑΣΟΚ, όσο και η ΝΔ, σε διάφορες χρονικές περιόδους, επιχείρησαν στον ένα ή στον άλλο βαθμό να περάσουν θεσμικές αλλαγές στη δομή, το περιεχόμενο και τον προσανατολισμό της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Ένα μέρος τους πέρασε, παρά τις αντιδράσεις, όχι όμως ο κύριος κορμός τους. Έχοντας ολομέτωπα επιτεθεί στις λαϊκές κατακτήσεις, έχοντας δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα φόβου και ανασφάλειας, ξεκινά μια κατασυκοφάντηση του Πανεπιστημίου σε όλες του τις εκφάνσεις.

Το Πανεπιστήμιο προβάλλεται ως άντρο τρομοκρατών, κέντρο διακίνησης ναρκωτικών, κέντρο ταραξιών που διαλύουν τον κοινωνικό ιστό. Οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι και το έργο τους υποτιμώνται συστηματικά. Οι δολοφονικές επιθέσεις της Χρυσής Αυγής δεν τους απασχολούν, ούτε η μαζική και ανεξέλεγκτη διακίνηση ναρκωτικών σε ολόκληρο το κέντρο της Αθήνας. Η τεράστια αύξηση των εξαρτημένων από τα ναρκωτικά των νέων των φτωχών συνοικιών της Αθήνας δεν αποτελεί αντικείμενο των δημοσκοπήσεών τους. Η αντίθεση του φοιτητικού κινήματος στα μέτρα που υπονομεύουν το περιεχόμενο των σπουδών τους, την αξία των πτυχίων τους, την επαγγελματική τους αποκατάσταση, το μέλλον τους και τον ρόλο τους στην ελληνική κοινωνία, χαρακτηρίζεται πολιτικά υποκινούμενη και αφορίζεται με κάθε τρόπο. Κανείς από αυτούς δεν ασχολείται με το ότι δεν υπάρχει φοιτητική εστία για να φιλοξενήσει τους χιλιάδες επαρχιώτες φτωχούς φοιτητές ενός πλήθους πανεπιστημιακών ιδρυμάτων του λεκανοπεδίου. Κανείς από αυτούς δεν ασχολείται με το ότι δεν υπάρχει παθολόγος στη φοιτητική εστία του ΕΚΠΑ στα Ιλίσια, που φιλοξενεί 1.100 φοιτητές. Το Πανεπιστήμιο πρέπει να αποδομηθεί στα μάτια της κοινής γνώμης. Για τον σκοπό αυτό επιστρατεύουν τα Μέσα Μαζικής Παραπληροφόρησης.

(5) Ο νόμος πλαίσιο 4009/2011, ο λεγόμενος «ν. Διαμαντοπούλου». Η Υπουργός Παιδείας Α. Διαμαντοπούλου εκτιμά ότι κάτω από αυτές τις συνθήκες μια πολύπλευρη θεσμική επίθεση στα πανεπιστήμια δεν θα συναντήσει αντιστάσεις. Τα πολιτικά χαρακτηριστικά των φοιτητικών παρατάξεων εξαφανίζονται μέσα από την ασήμαντη και στη βάση ενιαίου ψηφοδελτίου εκπροσώπηση τους στα ακαδημαϊκά όργανα. Ο νόμος προβλέπει διαγραφές φοιτητών που ξεπερνούν τα 6-7 χρόνια φοίτησης, εσωτερικούς κανονισμούς λειτουργίας των ΑΕΙ, αξιολογήσεις, πειθαρχικά, αλλαγή στη δομή των σχολών, υπερεξουσίες των κοσμητόρων έναντι των προέδρων των τμημάτων, τα οποία υποβαθμίζονται, δυνατότητα δημιουργίας «επωνύμων εδρών» μέσα στα ΑΕΙ, δυνατότητα ίδρυσης spin-off εταιριών από μέλη ΔΕΠ και εμπορευματοποίησης του παραγόμενου ερευνητικού προϊόντος, πιστωτικές μονάδες, κλπ.

Το συμβούλιο ιδρύματος αναγορεύεται σε κυβερνητικό τοποτηρητή στα ΑΕΙ, με εξουσίες οι οποίες καθιστούν την μειωμένης σύνθεσης σύγκλητο διεκπεραιωτικό όργανο. Το συμβούλιο ιδρύματος μετά από συνέντευξη εγκρίνει ή απορρίπτει όσους εκ των υποψηφίων πρυτάνεων δεν του είναι αρεστοί, επιβάλλοντας στο ΔΕΠ να ψηφίσει έναν από εκείνους που αυτό έχει εγκρίνει. Η ίδια διαδικασία ισχύει και για τους κοσμήτορες των σχολών.

 

Φοιτητές και ΔΕΠ αντιλαμβάνονται ότι ο απόλυτος κυβερνητικός έλεγχος των ΑΕΙ είναι προ των πυλών και αντιδρούν. Οι εκλογές των μελών των συμβουλίων ιδρύματος, με παρεμβάσεις του πανεπιστημιακού κινήματος, ματαιώνονται. Βέβαια, οι καταλήψεις και αποσπασματικές πορείες διαμαρτυρίας αποτελούν την μόνη μορφή πάλης του φοιτητικού κινήματος. Άλλες μορφές πάλης που να οδηγούν σε μια συνεχή και συστηματική πληροφόρηση της κοινωνίας, των εργαζομένων, των γονιών, για την πραγματική κατάσταση που επικρατεί, για το ποια σχέδια αποκρύπτονται από το λαό, είτε επειδή θεωρούνται συντηρητικές, είτε επειδή ουσιαστικά απαιτούν πολύ μεγαλύτερο κόπο, αποκλείονται. Οι καταλήψεις, παρά το αδιαμφισβήτητο δίκαιο των αιτημάτων, γίνονται αντικείμενο κυβερνητικής εκμετάλλευσης και αντιπαράθεσης μεταξύ φοιτητών και ΔΕΠ.

(6) Ο νέος υπουργός Παιδείας Κ. Αρβανιτόπουλος με τον ν. 4076/2012 επιβάλλει εν κρυπτώ διαδικτυακές εκλογές των μελών των συμβουλίων.

Παράλληλα επιχειρεί την σύμπτυξη σχολών και Τμημάτων μέσω του περίφημου «Σχεδίου Αθηνά». Η αντίδραση είναι απρόσμενη, ιδιαίτερα στα ξενόγλωσσα τμήματα της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ, στην οποία μια μαζική συσπείρωση διδασκόντων και φοιτητών, μαζί με την διεθνοποίηση του προβλήματος, αναγκάζει την κυβέρνηση να οπισθοχωρήσει.

Οι εκλογές για την ανάδειξη των εσωτερικών μελών των συμβουλίων επαναλαμβάνονται με ηλεκτρονική ψηφοφορία. Το ΔΕΠ ενδίδει συμμετέχοντας σε μεγάλο ποσοστό στις εκλογές φάρσα. Ένα εξευτελιστικό εκλογικό σύστημα εξασφαλίζει κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες την εκλογή των μελών του συμβουλίου. Εκλέγονται «ανώτατοι άρχοντες» της διοίκησης των ΑΕΙ μέλη ΔΕΠ με 40-50 ψήφους σε σύνολο 1000 ψηφισάντων. Ο δρόμος για τον έλεγχο των ΑΕΙ έχει ανοίξει.

Την ύφεση που ακολουθεί έρχεται να ταράξει η απόφαση των υπουργών Αρβανιτόπουλου και Μητσοτάκη για την αποψίλωση των Διοικητικών υπαλλήλων, των φυλάκων και των βιβλιοθηκονόμων κυρίως των δύο μεγαλυτέρων ανώτατων ιδρυμάτων, του ΕΚΠΑ και του ΕΜΠ. Και τότε συμβαίνει το αναπάντεχο. Οι διοικητικοί υπάλληλοι των πανεπιστημίων της χώρας με πρωτοστατούντες αυτούς των δύο μεγάλων ιδρυμάτων ξεκινούν παρά τις κυβερνητικές απειλές, τις ίντριγκες των κυβερνητικών συνδικαλιστών του χώρου μια 4μηνη συγκλονιστική απεργία. Στο πλευρό των διοικητικών φοιτητές, μέλη ΔΕΠ, ΕΔΙΠ και ΕΤΕΠ.

Η κυβέρνηση για να σπάσει την απεργία υπόσχεται ότι δεν θα χάσει κανείς τη δουλειά του. Μια υπόσχεση που δεν τηρήθηκε ποτέ. Πάνω από το 1/3 των διοικητικών υπαλλήλων τελούν σε διαθεσιμότητα με ρεαλιστική προοπτική την απόλυση. Η έλλειψη των διοικητικών υπαλλήλων διαλύει την διοικητική λειτουργία κυρίως του ΕΚΠΑ και ΕΜΠ. Το ΔΕΠ κρατάει πλέον αποστάσεις. Αρκετά έμεινε κλειστό το πανεπιστήμιο. Θα τα βολέψουμε. Οι φοιτητές ενδιαφέρονται να μη χαθεί το εξάμηνό τους.

Ακολουθούν οι με ηλεκτρονική ψηφοφορία εκλογές των εγκεκριμένων από τα συμβούλια πρυτάνεων, κοσμητόρων και ο ελεγχόμενος ορισμός των νέων μελών των συγκλήτων. Το ΔΕΠ συμμετέχει στις εκλογές, οι φοιτητές αντιδρούν χλιαρά.

Το ερώτημα εάν θα έχει θετικό αποτέλεσμα η συμμετοχή στη διοίκηση από τη θέση των πρυτάνεων ή και κοσμητόρων μελών του κινήματος του ΔΕΠ που ζητά κατάργηση των ν. 4009 και 4076 και εναντιώνεται στην εφαρμογή τους, απαντάται με διαφορετικούς τρόπους. Κάποιοι απαντούν, ναι. Για την θέση του πρύτανη η παραμικρή αμφιβολία του συμβουλίου για τις θέσεις του κάθε υποψήφιου οδηγεί στον αποκλεισμό του. Για θέση κοσμήτορα κάποιοι περνάνε επιτυχώς τις συνεντεύξεις των συμβουλίων και εκλέγονται κοσμήτορες και συμμετέχουν στις νέες συγκλήτους, η σύνθεση των οποίων και συνεπώς οι αποφάσεις τους ελέγχεται από τους κυβερνητικούς πρυτάνεις.

 

Στο ΕΚΠΑ η νέα ακαδημαϊκή χρονιά το βρίσκει με ιδιωτική ασφάλεια φύλαξης, με φύλακες να περιμένουν τον επερχόμενο εχθρό-φοιτητή, διδάσκοντα, εργαζόμενο, με αλεξίσφαιρα γιλέκα. Το ΔΕΠ έχει ήδη χάσει το 1/3 του μισθού του, η κρατική ενίσχυση της έρευνας είναι πρακτικά ανύπαρκτη. Το Τμήμα Φυσικής του ΕΚΠΑ, το οποίο υπηρετεί 8 μεταπτυχιακά προγράμματα, που οδηγούν σε Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης και Διδακτορικό Δίπλωμα, για το τρέχον ακαδημαϊκό έτος επιχορηγείται με 15.000 ευρώ, περίπου 50 ευρώ ανά φοιτητή. Από τον τακτικό προϋπολογισμό για περισσότερους από 2.000 προπτυχιακούς φοιτητές, το κράτος διαθέτει 22.000 ευρώ, συνολικά. Η συνταξιοδότηση μελών ΔΕΠ, οι θέσεις των οποίων πλέον δεν επαναπροκηρύσσονται οδηγεί σε αδυναμία υποστήριξης υψηλών απαιτήσεων προγραμμάτων σπουδών τα οποία, μαζί με το παραγόμενο ερευνητικό έργο, κατέτασσαν, μέχρι πρότινος, τα ελληνικά πανεπιστήμια σε περίοπτη παγκόσμια θέση. Εργαστήρια κλείνουν λόγω έλλειψης προσωπικού.

Οι φοιτητές πλέον γνωρίζουν ότι ένα πτυχίο δεν τους προσφέρει καμία επαγγελματική αποκατάσταση. Εκείνοι με τις καλύτερες επιδόσεις διαλέγουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στο εξωτερικό, χωρίς προοπτική επιστροφής, όσο η κατάσταση αυτή στη χώρα διατηρείται. Οι υπόλοιποι ετεροαπασχολούνται οπουδήποτε για να συμβάλουν στην επιβίωση της οικογένειάς τους ή ακολουθούν ένα μεταπτυχιακό, εξαντλώντας και τις τελευταίες οικονομίες τους, αν έχουν, δεδομένου ότι τα περισσότερα μεταπτυχιακά πλέον έχουν δίδακτρα, ελπίζοντας ότι αυτό θα τους βοηθήσει να βρουν κάποια δουλειά σχετική με το επιστημονικό τους αντικείμενο. Το «Ανοιχτό Πανεπιστήμιο» κάνει χρυσές δουλειές, και μαζί με αυτό και τα «φροντιστήρια» της πλατείας Κάνιγγος.

Η κυβέρνηση έχει εξαγγείλλει ότι κάνοντας χάρη στους « λιμνάζοντες» φοιτητές θα τους διαγράψει τον Φεβρουάριο αντί τον Αύγουστο, που προβλεπόταν. Οι φοιτητές τρέχουν να προλάβουν να πάρουν πτυχίο. Προσπάθειες για γενικές συνελεύσεις είναι άγονες. Οι σύλλογοι ΔΕΠ βρίσκονται σε αδράνεια. Οι νεώτεροι φοιτητές αδιαφορούν για την τύχη των παλαιοτέρων. Το ΕΚΠΑ έχοντας προσβληθεί οι κατάπτυστες εργολαβικές συμβάσεις για την καθαριότητα, μετά την γενική κατακραυγή, μένει χωρίς υπαλλήλους καθαριότητας και γίνεται σκουπιδότοπος. Σκουπίδια συσσωρεύονται ολόκληρο το καλοκαίρι, με ευθύνη της προηγούμενης πρυτανείας, και συνεχίζονται 2,5 μήνες τώρα υπό την νέα. Σε ένα βρωμερό περιβάλλον οι φοιτητές δίνουν εξετάσεις και αρχίζουν οι παραδόσεις του χειμερινού εξαμήνου. Το εντυπωσιακό είναι το ότι οι νεώτεροι φοιτητές αδιαφορούν αν κάνουν μάθημα ανάμεσα στα σκουπίδια.

Ο νέος πρύτανης του ΕΚΠΑ, Θ. Φορτσάκης, διακηρύσσει ότι θα επιβάλει τον νόμο και την τάξη στο αναρχούμενο, κατά την άποψή του, ίδρυμα. Ανάλογες είναι και οι δηλώσεις των νέων πρυτάνεων άλλων πανεπιστημίων. Είναι προφανές ότι δεδομένης της κατάστασης που επικρατεί στην ανώτατη εκπαίδευση, πρέπει να προλάβουν την έκρηξη που φοβάται η κυβέρνηση ότι υποβόσκει. Παράλληλα, η κυβέρνηση έχει αποφασίσει να τελειώνει με την προώθηση ολόκληρου του πακέτου των αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Α.Ε. τώρα που ελέγχει όλο τον διοικητικό μηχανισμό των πανεπιστημίων. Με τους πολιτικοποιημένους φοιτητές να βρίσκονται αντιμέτωποι με τον κίνδυνο της διαγραφής τους σε τρείς μήνες, μια συντονισμένη επίθεση σε όποιους ακόμα αντιστέκονται θα ανοίξει τις λεωφόρους της ιδιωτικοποίησης της Α.Ε και της εμπορευματοποίησης της παρεχόμενης γνώσης.

Ουσιαστικά ο νόμος Διαμαντοπούλου έχει καταστήσει την φοιτητική συμμετοχή, όπως και των διαφόρων κλάδων εργαζομένων στα ΑΕΙ, στα όργανα λήψης αποφάσεων αμελητέα έως ανύπαρκτη. Ομάδα φοιτητών επιχειρούν να ζητήσουν από τη σύγκλητο του ΕΚΠΑ να πάρει θέση για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Ο Πρύτανης του ΕΚΠΑ τους χαρακτηρίζει εισβολείς. Τα ΜΑΤ καλούνται για να επιβάλλουν την τάξη. Το πώς βρέθηκαν τηλεοπτικό συνεργείο μέσα στη Σύγκλητο τα οποία μετάδιδαν ζωντανά τις «αθλιότητες» των φοιτητών, το ποιος τους το επέτρεψε, το εάν αυτοί είχαν την απαιτούμενη «νομιμοποίηση» ενώ οι φοιτητές όχι, κανένα δεν απασχόλησε. Νόμος και τάξη. Τα ΜΜΕ δίνουν κολοσσιαία διάσταση στο γεγονός. Γίνεται πρώτο θέμα στα δελτία ειδήσεων και στις φιλοκυβερνητικές εφημερίδες. Όταν επί Πρυτανείας του Καθηγητή κ. Χ. Κίττα καθοδηγούμενοι τραμπούκοι πέρασαν από τον, μακράν των προπυλαίων περίγυρο, κλοιό της αστυνομίας σιδερολοστούς και βαριοπούλες, με τις οποίες έσπασαν την κεντρική είσοδο του κτιρίου της πρυτανείας και επιτέθηκαν στον πρύτανη, οδηγώντας τον σε παραίτηση, κανείς από όλους αυτούς δεν απόρησε. Ο Χ. Κίττας, ο οποίος ΠΟΤΕ δεν κάλεσε την αστυνομία να προστατεύσει το πανεπιστήμιο, όπως και πρυτάνεις πριν και μετά από αυτόν, παραιτήθηκε. Ο σκοπός των πραγματικών τραμπούκων και αυτών που τους καθοδηγούν είχε επιτευχθεί.

Η σύγκλητος του ΕΚΠΑ συνεδριάζει ξανά την ημέρα μιας από τις μεγαλύτερης μαζικότητας διαδηλώσεις εργαζομένων στην Αθήνα, υπό αστυνομική περιφρούρηση. Η δημοκρατία στο έλεος των όσων συμβιβάστηκαν. Η σύγκλητος σιωπά ή επιδοκιμάζει. Ο πρωθυπουργός της χώρας συγχαίρει δημόσια τον πρύτανη του ΕΚΠΑ για τη στάση του. Το πανεπιστημιακό κίνημα που υπερασπίζεται και ονειρεύεται ένα πανεπιστήμιο υψηλού επιπέδου, δημόσιο, δημοκρατικό, που θα δίνει ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στα ελληνόπουλα, είναι κομματικοποιημένο και καθοδηγείται. Το ότι ο Πρωθυπουργός αυτής της χώρας συγχαίρει, επιδοκιμάζει και στηρίζει τον πρύτανη του ΕΚΠΑ για τον αυταρχισμό του, για την βίαιη περιστολή του δικαιώματος έκφρασης των ίδιων των φοιτητών του, δεν είναι κομματική παρέμβαση, είναι ντροπή.

Την ίδια στιγμή μέλη ΔΕΠ και μεταπτυχιακοί καθαρίζουν οι ίδιοι τα τμήματά τους, μαζεύουν χρήματα μεταξύ τους να πληρώσουν καθαρίστριες. Κάθε ίχνος αξιοπρέπειας φαίνεται να έχει χαθεί, μαζί με τη διάθεση αντίστασης, ιδιαίτερα από εκείνους που υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύουν την πνευματική ελίτ της χώρας.

Το συμβούλιο ιδρύματος του ΕΚΠΑ μέχρι σήμερα δεν έχει παρουσιάσει τον παραμικρό απολογισμό δράσης απέναντι στην πανεπιστημιακή κοινότητα. Ποιόν απολογισμό άλλωστε όταν η μόνη γνωστή δράση του περιορίσθηκε στις ενέργειες και παρεμβάσεις που στόχευαν στον απόλυτο έλεγχο των οργάνων διοίκησης του ιδρύματος. Ο νέος πρύτανης του ΕΚΠΑ δεν έχει πει λέξη για την ανυπαρξία οικονομικής στήριξης του ιδρύματος, την έλλειψη προσωπικού και υποδομών. Ανάμεσα στους πέντε (5) αντιπρυτάνεις που όρισε ο νέος πρύτανης κανένας δεν έχει αρμοδιότητα που να αφορά την ανάπτυξη της έρευνας στο ΕΚΠΑ, κανένας από τους 5 δεν έχει αρμοδιότητα που να αφορά την προαγωγή της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Όμως θεωρεί υποχρέωσή του να πληροφορήσει την ακαδημαϊκή κοινότητα ότι πρόσφατη δημοσκόπηση δείχνει ότι σε μεγάλο ποσοστό οι ¨Έλληνες πολίτες συμφωνούν με τη στάση του. Και ότι μετά τα όσα μεσολάβησαν, φοιτητές επισκέφτηκαν τη πρυτανεία, ποιοι άραγε, έχοντας προηγουμένως κλείσει ραντεβού, τους οποίους με «υπομονή» άκουσε ένας εκ των αντιπρυτάνεων. Επίσης με ανακοίνωσή του, μετά από την αποκάλυψη του γεγονότος από κυριακάτικη εφημερίδα, ενημερώνει ότι την ημέρα που δεκάδες χιλιάδες φοιτητών, μαθητών και εργαζομένων διαδήλωναν στο κέντρο της Αθήνας, εκείνος μαζί με τα μέλη της συγκλήτου, υπό αστυνομική περιφρούρηση, αποφάσιζαν την προώθηση της ίδρυσης «επωνύμων εδρών» στο ΕΚΠΑ, την επιβολή δηλαδή «ερευνητικών» κατευθύνσεων, περιεχομένου σπουδών και προσωπικού από οποιονδήποτε επιχειρηματία ήθελε να «επενδύσει» στη δημιουργία αυτής της «έδρας» προς όφελός του στο ΕΚΠΑ.

 

Και σήμερα 13/11/2014, την ώρα που γράφεται αυτό το άρθρο, τα ΜΑΤ ξυλοκοπούν τους φοιτητές που διαμαρτύρονται μπροστά στο κτίριο της Νομικής, παραμονή της εξέγερσης των φοιτητών μιας άλλης γενιάς, εναντίον της χούντας. Διαμαρτύρονται όχι εναντίον ενός χουντικού συνταγματάρχη, μιας χουντικής διακυβέρνησης, αλλά εναντίον του πρύτανη εκείνου, εναντίον εκείνης της συγκλήτου, που διέταξε τα ΜΑΤ να κυκλώσουν ολόκληρο το κτίριο της Νομικής και τα Προπύλαια, αποκλείοντάς τα, εναντίον εκείνων που ουσιαστικά έδωσαν το δικαίωμα στις δυνάμεις καταστολής να τραυματίσουν όχι μόνο τους φοιτητές τους, αλλά και τη δημοκρατία, για μια ακόμα φορά σ’ αυτόν τον τόπο. Η κατάσταση που επικράτησε στη Βουλή των Ελλήνων ήταν αποκαλυπτική. Όποιος αντιδρά στη διάλυση του δημόσιου Πανεπιστήμιου, φοιτητής ή καθηγητής ή διοικητικός υπάλληλος είναι τρομοκράτης. Μια εποχή που ο πρωθυπουργός τους συγχαίρει πρυτάνεις σαν τον Θ. Φορτσάκη, τη στιγμή που ο ίδιος και οι κυβερνητικοί βουλευτές του παραβιάζουν βάρβαρα και απροκάλυπτα το ελληνικό σύνταγμα, κάθε έννοια νομιμότητας, οδηγώντας ένα ολόκληρο λαό σε πρωτοφανή φτώχια και απελπισία, καλύπτοντας με κάθε τρόπο και μέσο εκείνους που συγκεντρώνουν τον πλούτο που αυτός ο λαός παράγει χρόνια τώρα.

Η επίθεση είναι ολομέτωπη, συστηματική και καλά μεθοδευμένη. Το φοιτητικό κίνημα, η ακαδημαϊκή κοινότητα, το εργατικό κίνημα, η αριστερά οφείλουν να δώσουν μια αποφασιστική απάντηση. Πριν είναι πια αργά.

Για τους ανθρώπους της αριστεράς είναι φανερό ότι υπερασπίζονται ένα αστικό πανεπιστήμιο, έστω αν παραμείνει χωρίς δίδακτρα, δημόσιο και με δημοκρατική λειτουργία στα πλαίσια ενός αστικού κράτους. Όμως γνωρίζουν ότι είναι ευκολότερο να χτίσεις πάνω σε αυτό τη μετάλλαξή του στην υπηρεσία των πραγματικών κοινωνικών αναγκών, παρά σε σωρούς ερειπίων, σε αντιδιαστολή με εκείνους που ανάγουν την επίλυση των σοβαρών καθημερινών προβλημάτων και των του πανεπιστημίου συμπεριλαμβανομένων συλλήβδην στον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας στο απώτερο μέλλον. Αν δεν δημιουργηθεί ένα μέτωπο αντίστασης στη βάση ενός κοινά αποδεκτού πλαισίου-κατάργηση του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου, μη εφαρμογή των ευρωενωσιακών πολιτικών στην Α.Ε. της χώρας-το πανεπιστήμιο που ξέραμε θα σβήσει και η ελπίδα για τον ρόλο που όφειλε και οφείλει να παίξει για την κοινωνική αλλαγή θα σβήσει μαζί του. Αυτό πρέπει να το σκεφθούν όσοι θεωρούν τις συστρατεύσεις στο χώρο της αριστεράς υποχωρήσεις και απαράδεκτους συμβιβασμούς, καθώς και εκείνοι οι οποίοι θέλουν να παίξουν στο μέλλον κυβερνητικό ηγεμονικό ρόλο. Η ιστορία τουλάχιστον στο χώρο του ΔΕΠ έδειξε στο παρελθόν ότι και εφικτές είναι και αποτελεσματικές υπήρξαν. Και ο χρόνος που έχουμε στη διάθεσή μας δεν είναι καθόλου πολύς.