Η πτώση της Φινλανδίας

Η πτώση της Φινλανδίας

Βασίλης Βιλιάρδος

[Πηγή: pap-net, 17/08/2014]

Η εποχή της ξηρασίας θα διαρκέσει πάρα πολύ, καταστρέφοντας ακόμα και τα πιο γόνιμα χωράφια – ενώ οι πραγματικές λύσεις δεν μπορούν να βρεθούν ή και να εφαρμοσθούν ούτε σε τοπικό, ούτε σε εθνικό επίπεδο, αλλά μόνο σε παγκόσμιο.

“Η Φινλανδία είναι ελάχιστα μικρότερη από τη Γερμανία, αλλά έχει δεκαπέντε φορές λιγότερο πληθυσμό – μόλις 5,4 εκ. κατοίκους, λιγότερους από τους μισούς Έλληνες. Η πλειοψηφία κατοικεί στη νότια πλευρά της χώρας (62,6 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, έναντι 1,9 στα βόρεια, στη Λαπωνία), καθώς επίσης στην ευρύτερη περιοχή του Ελσίνκι.

Ο εθνικός ύμνος της χώρας είναι από πολλές πλευρές «κατατετμημένος» – αφού η Εσθονία χρησιμοποιεί την ίδια μελωδία, στο δικό της ύμνο, ενώ τραγουδιέται σε δύο γλώσσες: στα φιλανδικά και στα σουηδικά. Η αυτόνομη επαρχία «Aland» έχει το δικό της εθνικό ύμνο.

Λόγω της σουηδικής μειονότητας, σε όλες τις κοινότητες, στις οποίες μένουν άνθρωποι που μιλούν φιλανδικά και σουηδικά, τα σχολικά μαθήματα διδάσκονται και στις δύο γλώσσες – ενώ η υποχρεωτική φοίτηση στα σχολεία είναι έως την ηλικία των 16 ετών (εννέα τάξεις).

Στον τομέα των τροφίμων και ποτών μοιράζονται την αγορά τρεις όμιλοι: ο «S-Markt», ο «K-Markt» και ο «Suomen Laehikauppa» οι οποίοι ελέγχουν το 90%. Το μερίδιο αγοράς της γερμανικής Lidl στα τέλη του 2012 ήταν μόλις 7% – ενώ δεν υπάρχουν αλυσίδες ή άλλοι ξένοι όμιλοι, λόγω του μικρού μεγέθους της χώρας.

Η βασική «βιομηχανία» της χώρας ήταν ανέκαθεν η ξυλεία και η παραγωγή χάρτου – όπου τη δεκαετία του 1970 ξεπερνούσε το 50% των εξαγωγών. Αργότερα ιδρύθηκε η Nokia, καθώς επίσης άλλες ανάλογες εταιρείες, οπότε η Φινλανδία μετατράπηκε από μία γεωργική χώρα, σε μία κοινωνία παροχής υπηρεσιών. Εν τούτοις, ακόμη και σήμερα, η σημαντικότερη πρώτη ύλη της Φιλανδίας είναι τα δάση της – η ξυλεία.

Τα μηχανήματα τώρα έχουν εξελιχθεί στα βασικά εξαγωγικά προϊόντα της χώρας (8,4 δις € το 2010), με μερίδιο της τάξης του 16% – ακολουθούμενα από χαρτικά και χαρτόνια (14% ή 7,3 δις € το 2010).

Περαιτέρω, τα οινοπνευματώδη ποτά είναι σχετικά ακριβά στη Φινλανδία, παρά το ότι η φορολογία τους μειώθηκε κατά 33% το 2004. Εκτός αυτού, η πώληση τους είναι αυστηρά ελεγχόμενη – αφού ποτά με περισσότερο οινόπνευμα από 4,7% επιτρέπεται να πωλούνται μόνο από το κρατικό μονοπώλιο (Alkoshops).

Για να παραγγείλει τώρα κανείς μία μπύρα σε ένα μπαρ, πρέπει να είναι μεγαλύτερος από 18, με την τιμή της να κυμαίνεται γύρω στα 5 €. Εν τούτοις, ο αλκοολισμός είναι η πλέον συχνή αιτία θανάτου στη Φινλανδία, μεταξύ των Πολιτών που ευρίσκονται σε εργάσιμη ηλικία.

Ολοκληρώνοντας τη μικρή εισαγωγή μας, οι πρόσφατες εξελίξεις στο θέμα της Ουκρανίας, καθώς επίσης οι κυρώσεις που επέβαλλε η ΕΕ, έχουν στρέψει τα φώτα της δημοσιότητας στη Φινλανδία – φέρνοντας στην επιφάνεια τα οικονομικά της προβλήματα.

Ειδικά όσον αφορά τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, η επίδραση τους στη Φινλανδία θα είναι μεγαλύτερη από αυτήν σε οποιασδήποτε άλλη χώρα – ενώ οφείλουμε να γνωρίζουμε ότι, το μήκος των συνόρων της με τη Ρωσία είναι 1.300 χιλιόμετρα”.

Μετά το ξέσπασμα της κρίσης, το ΑΕΠ της χώρας μειώθηκε σημαντικά (γράφημα), ενώ οι προβλέψεις σε σχέση με το ρυθμό ανάπτυξης για το 2014 είναι μηδενικές – γεγονός που τοποθετεί τη Φινλανδία στην τελευταία θέση της Ευρωζώνης, μαζί με την Κύπρο. Η S&P μείωσε στις αρχές του έτους την πιστοληπτική της αξιολόγηση – διακρίνοντας πολύ μεγάλα προβλήματα στην Οικονομία της.

Η εξέλιξη του ΑΕΠ της χώρας (σε δις δολάρια Αμερικής)

Από την άλλη πλευρά, το δημόσιο χρέος της σχεδόν διπλασιάσθηκε μετά το 2008 – από τα 54 δις € στα 94 δις €. Αν και είναι ακόμη πολύ χαμηλό σε σχέση με το ΑΕΠ της χώρας (γράφημα), είναι αρκετά ανησυχητική η εξέλιξη του, η «δυναμική» του καλύτερα – πόσο μάλλον όταν η ανεργία συνεχίζει να αυξάνεται, φτάνοντας σύντομα το 10% (από τον Ιούνιο του 2013, η ανεργία αυξήθηκε κατά 1,4% στα 9,2% από 7,8%).

Δημόσιο χρέος προς ΑΕΠ (ως ποσοστό επί του ΑΕΠ)

Όπως αναφέραμε όμως στην εισαγωγή, το μεγάλο πρόβλημα της Φινλανδίας είναι οι κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, καθώς επίσης οι σχέσεις της ΕΕ μαζί της, τόσο από οικονομικής, όσο και από στρατιωτικής πλευράς – πόσο μάλλον εάν θα έπρεπε να αυξήσει τις δαπάνες πολεμικού εξοπλισμού, εις βάρος του προϋπολογισμού της.

Οι οικονομικές διασυνδέσεις της Φινλανδίας

Η Φινλανδία ήταν ανέκαθεν μία χώρα «ανταλλαγής» μεταξύ της Δύσης και της Ανατολής – ενώ, κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, είχε διατηρήσει μία ουδέτερη θέση, η οποία διευκόλυνε το εμπόριο με τους ανατολικούς γείτονές της. Μετά το άνοιγμα δε των συνόρων και την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία συμπαρέσυρε στη δίνη της όλες τις γειτονικές χώρες, οι Φινλανδοί δεν αποσυνδέθηκαν από τις παραδοσιακές τους αγορές – παραμένοντας σταθεροί στις σχέσεις τους.

Οι λαμπρός Λουθηριανός ναός ευρίσκεται δίπλα στον Ορθόδοξο καθεδρικό στην πρωτεύουσα της χώρας, η οποία συνεχίζει να μην είναι μέλος του ΝΑΤΟ, ακόμη και μετά την κρίση της Ουκρανίας – όπου οι «προτροπές» και οι πιέσεις για την είσοδο της στη δυτική στρατιωτική συμμαχία, έχουν αυξηθεί.

Περαιτέρω, πολλοί Ρώσοι έχουν αγοράσει ακίνητα στην ακτή της Βαλτικής της Φινλανδίας, έχοντας βοηθήσει στην ανάπτυξη της χώρας, όσον αφορά το συγκεκριμένο τομέα – ενώ ο τουρισμός στο Ελσίνκι τροφοδοτείται κυρίως από Ρώσους τουρίστες.

Σημαντικότερο όμως όλων, όσον αφορά την οικονομία της χώρας, είναι η δραστηριοποίηση των φιλανδικών επιχειρήσεων στη Ρωσία – όπου, για παράδειγμα, ο όμιλος Stockmann λειτουργεί πολλά υποκαταστήματα, ενώ οι φιλανδικές βιομηχανίες ξυλείας εισάγουν σημαντικές πρώτες ύλες.

Υπάρχει φυσικά και το θέμα της ενέργειας επειδή η Φιλανδία, σε αντίθεση με τη Σουηδία ή με τη Νορβηγία, δεν διαθέτει υδροηλεκτρικά εργοστάσια. Εκτός από την ενέργεια λοιπόν που εξασφαλίζει από τα ελάχιστα ατομικά της εργοστάσια, είναι απολύτως εξαρτημένη από τις ρωσικές εισαγωγές – με αποτέλεσμα η Ρωσία να είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής της χώρας, με μερίδιο 18% επί των συνολικών εισαγωγών της.

Τα θεμελιώδη προβλήματα της οικονομίας της Φινλανδίας

Για πάρα πολλά χρόνια, οι επιτυχίες της Nokia είχαν προσδώσει μία εσφαλμένη εικόνα, όσον αφορά τη δυναμική της χώρας. Η αιτία ήταν το ότι, εκτός από το νεωτεριστικό αυτό όμιλο, ο οποίος «παρήγαγε» κάποιες εποχές το 10% του ΑΕΠ της Φινλανδίας, δεν υπήρχαν πολλοί άλλοι, οι οποίοι να ενισχύουν την ανάπτυξη της – με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως είναι η Kone (κατασκευαστής ασανσέρ).

Μετά την κατάρρευση όμως της Nokia, είναι πλέον φανερό πως μόνο ένας κλάδος της οικονομίας της χώρας είναι σημαντικός σε παγκόσμιο επίπεδο: η βιομηχανία ξυλείας και χάρτου. Όμως, δεν χρειάζεται να διαθέτει κανείς μεγάλη φαντασία για να διαπιστώσει ότι, στην ψηφιακή εποχή που βιώνουμε, ο κλάδος αυτός θα αντιμετωπίσει μεγάλα προβλήματα.

Ακριβώς για το λόγο αυτό, στο πρόσφατο παρελθόν έκλεισαν αρκετές τέτοιες βιομηχανίες – γεγονός που προβληματίζει τη Φινλανδία από πολλές πλευρές, επειδή αυτές οι εγκαταστάσεις ευρίσκονταν σε περιοχές κατά μήκος των συνόρων της Ρωσίας, οι οποίες δεν έχουν άλλου είδους αναπτυξιακές δυνατότητες.

Βέβαια ορισμένοι μεγάλοι όμιλοι της χώρας ελπίζουν πως θα καταφέρουν να παράγουν νέα προϊόντα στους τομείς των ανανεώσιμων πηγών ενεργείας, καθώς επίσης ανταλλακτικά για τη βιομηχανία των αυτοκινήτων – κάτι που μέλει όμως να αποδειχθεί. Σε κάθε περίπτωση, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της Φινλανδίας είναι πλέον έντονα αρνητικό (γράφημα) – οπότε τα προβλήματα της θα επιδεινώνονται.

Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (σε εκ. ευρώ)

Όσο και αν θέλει λοιπόν να είναι αισιόδοξη η κυβέρνηση της Φινλανδίας, σχεδόν κανένα οικονομικό μέγεθος της χώρας δεν είναι υγιές – οπότε δεν προδιαγράφεται ευοίωνο το μέλλον της. Πόσο μάλλον όταν η Microsoft, η οποία εξαγόρασε τη Nokia, ανακοίνωσε τη μεγαλύτερη μείωση θέσεων εργασίας στην ιστορία της – η οποία θα οδηγήσει στην ανεργία και αρκετούς Φιλανδούς εργαζομένους.

Πριν από μερικές ημέρες δε ακολούθησε το επόμενο πλήγμα – όταν ο αμερικανικός όμιλος τηλεπικοινωνιών Broadcom ανακοίνωσε το κλείσιμο του κέντρου ερευνών του στο Oulu, με αποτέλεσμα να οδηγηθούν στην ανεργία 600 Φινλανδοί.

Οι ελπίδες

Η φιλανδική κυβέρνηση αποφάσισε στα τέλη του 2008 να ενισχύσει την οικονομία της χώρας, επενδύοντας 20 δις € – χωρίς κανένα αποτέλεσμα, παρά την θετική εμπειρία από την καταπολέμηση της τεράστιας κρίσης, στην οποία είχε βυθιστεί τη δεκαετία του ΄90 (μέσω της αναδιάρθρωσης τότε της οικονομίας της, χωρίς ελλειμματικά δημοσιονομικά μέτρα). Τα 20 δις € λοιπόν χάθηκαν ουσιαστικά, επιδεινώνοντας το δημόσιο χρέος της.

Η Moody’s βέβαια επιβεβαίωσε την κορυφαία αξιολόγηση της (ΑΑΑ) – κυρίως λόγω της πρόσφατης «αναμόρφωσης» του κοινωνικού της συστήματος. Παράλληλα, φαίνεται πως δημιουργούνται προοπτικές ανάπτυξης στον τομέα του λογισμικού – ειδικά μετά την εξαγορά μίας φιλανδικής εταιρείας «Start up» από την Google, καθώς επίσης δύο παραγωγών λογισμικού από την Facebook.

Εν τούτοις, σε επίπεδο εθνικής οικονομίας, οι προοπτικές αυτές είναι πολύ λίγο σημαντικές – παρά το ότι η χώρα τοποθετήθηκε πρόσφατα στην 4η θέση παγκοσμίως, όσον αφορά τη νεωτεριστικότητα της. Σε κάθε περίπτωση, οι στατιστικές του Φθινοπώρου, καθώς επίσης οι αξιολογήσεις που θα ακολουθήσουν από τις αμερικανικές εταιρείες, θα δώσουν μία καλύτερη εικόνα, σχετικά με το τι ακριβώς συμβαίνει στη χώρα.

Συμπέρασμα

Είναι προφανές πως οι χώρες της Ευρώπης, η μία μετά την άλλη, βυθίζονται στην ύφεση, στα ελλείμματα και στα χρέη – στον αποπληθωρισμό πιθανότατα, σε αντίθεση με τις Η.Π.Α., οι οποίες βαδίζουν προς την κατεύθυνση του (υπέρ)πληθωρισμού.

Για τις αγορές αυτό σημαίνει μείωση των χρηματιστηριακών τιμών στην ΕΕ, καθώς επίσης όλων των υπολοίπων παγίων αξιών – το αντίθετο για τις Η.Π.Α. Για τους απλούς Πολίτες, οι οποίοι οφείλουν να μας ενδιαφέρουν πολύ περισσότερο από τους κερδοσκόπους, σημαίνει πως η εποχή της ξηρασίας θα διαρκέσει πάρα πολύ – καταστρέφοντας ακόμα και τα πιο γόνιμα χωράφια.

Οι λύσεις δεν είναι ούτε απλές, ούτε εύκολες, όπως ονειρεύονται ορισμένοι πολιτικοί – στην προσπάθεια τους να καταλάβουν την εξουσία ή να την διατηρήσουν, εάν την έχουν ήδη.

Σε κάθε περίπτωση, οι πραγματικές λύσεις δεν μπορούν να βρεθούν ή/και να εφαρμοσθούν ούτε σε τοπικό, ούτε σε εθνικό επίπεδο – αλλά σε παγκόσμιο, αφού ο πλανήτης έχει μετατραπεί σε ένα σύνολο συγκοινωνούντων δοχείων, γεμάτων με εκρηκτικές ουσίες, όπου τυχόν «πυροδότηση» του ενός, θα παρασύρει σχεδόν όλα τα υπόλοιπα.

[Πηγή: analyst.gr]