Η επίσκεψη Μέρκελ και το ξεθωριασμένο Ευρωπαϊκό όραμα

Η επίσκεψη Μέρκελ και το ξεθωριασμένο Ευρωπαϊκό όραμα

Γράφει ο Περικλής Νεάρχου, Πρέσβυς ε.τ.

[Πηγή: Ας Μιλήσουμε Επιτέλους, 10/04/2014]

Δεν είναι τυχαία η επίσκεψη της Μέρκελ σε μία κρίσιμη στιγμή, που η κυβέρνηση προσπαθεί να δώσει την εντύπωση ότι η χώρα αφήνει πίσω της μία πολύ δύσκολη περίοδο εσωτερικής υποτιμήσεως και παίρνει το δρόμο της επιστροφής σε μία σχετική ομαλότητα με σύμβολο την έξοδο στις αγορές.

Η γερμανίδα καγκελάριος, που είναι ο κύριος εμπνευστής της ακολουθούμενης στην Ευρώπη σκληρής πολιτικής της λιτότητας, με ακραίο παράδειγμα την Ελλάδα, έχει κάθε λόγο να θέλει να διαπιστώσει την «επιτυχία» της πολιτικής αυτής στη χώρα μας, ιδιαίτερα εν όψει και των Ευρωεκλογών και με την άνοδο του Ευρωσκεπτικισμού και των ακραίων πολιτικών δυνάμεων που αμφισβητούν την σημερινή Ευρωπαϊκή πορεία.

Η αναγνώριση όμως της «επιτυχίας» της Ελλάδας δεν συνεπάγεται οποιαδήποτε αλλαγή πολιτικής, γιατί προφανώς δεν αλλάζεις μία «επιτυχημένη» πολιτική. Αντιθέτως, θεωρείται αυτονόητη η παραίνεση για εμμονή στις «μεταρρυθμίσεις», οι οποίες αλλάζουν σε δομικό επίπεδο την οικονομία και την κοινωνία της χώρας.

Πού οδηγείται όμως η Ελλάδα με την πολιτική αυτή;

Πώς μπορεί να κάνει πράξη μία ουσιαστική αναπτυξιακή πολιτική, όταν εξωθείται εκβιαστικά, με τη μορφή προαπαιτούμενων για την έγκριση των νέων δόσεων του μνημονιακού δανείου, να φιλελευθεροποιήσει ακόμη περισσότερο και να υπονομεύσει την εθνική της παραγωγή και στους λίγους τομείς της πρωτογενούς παραγωγής, όπου έχει συγκριτικά πλεονεκτήματα;

Προφανώς η εξάλειψη των ελλειμμάτων και η επίτευξη σχετικής ισορροπίας στο δημοσιονομικό ισοζύγιο εισαγωγών και εξαγωγών είναι πολύ σημαντική και προϋπόθεση για μία ασφαλή οικονομική πορεία. Δεν οδηγεί όμως από μόνη της ούτε στην ανάπτυξη, ούτε στην έξοδο από τη σημερινή εξαθλίωση.

Η γειτονική μας Βουλγαρία είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Έχει επιτύχει από χρόνια τη δημοσιονομική ισορροπία της οικονομίας της. Δεν ήρθαν όμως ούτε οι επενδύσεις, ούτε η ανάπτυξη. Δεν την ωφέλησε επίσης πολύ η υψηλή της ανταγωνιστικότητα, με τους χαμηλούς μισθούς και συντάξεις. Οι πολυπόθητες ξένες επενδύσεις και ο αυτοματισμός της αγοράς δεν ήρθαν να φέρουν την αναμενόμενη ανάπτυξη.

Το πρότυπο που προωθεί στην Ελλάδα η πολιτική των Μνημονίων δεν είναι πολύ διαφορετικό από το πρότυπο της Βουλγαρίας και των άλλων χωρών της νοτιο-ανατολικής Ευρώπης, που επεβλήθη με άλλοθι την κληρονομιά που άφησε ο υπαρκτός σοσιαλισμός. Η τρόικα ανήγαγε, άλλωστε, σε θεωρία την άποψη ότι για λόγους ανταγωνιστικότητας οι μισθοί, οι συντάξεις και το επίπεδο ζωής στην Ελλάδα, δεν πρέπει να διαφέρουν πολύ από των άλλων γειτονικών χωρών της περιοχής.

Η Ελλάδα, δηλαδή, που μπήκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση με την προσδοκία να αποκτήσει και αυτή το υψηλότερο βιοτικό επίπεδο των άλλων αναπτυγμένων Ευρωπαϊκών χωρών, πρέπει να ικανοποιηθεί τώρα με το επίπεδο ζωής των χωρών του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού και της Τουρκίας;

Η τελευταία, μάλιστα, είναι εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης και, παρά τα προβλήματά της, σημειώνει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης σε αντίθεση με τις γειτονικές της χώρες – μέλη.

Είναι προφανές ότι, κατά τα γνωστά λόγια του Άμλετ, «υπάρχει κάτι σάπιο στο βασίλειο της Δανιμαρκίας». Με την ακολουθούμενη πολιτική, η Ευρώπη, αντί να πρωτοπορεί στην ανάπτυξη και την κοινωνική ευημερία, όπως υποσχέθηκε στους Ευρωπαϊκούς λαούς, γίνεται σύμβολο διχασμού μεταξύ Βορρά και Νότου, υποδουλώσεως των λαών στις χρηματιστικές αγορές, διακρίσεως των χωρών – μελών σε διάφορες κατηγορίες και αποτελματώσεως του οράματος για κοινή προοπτική και κοινή ανάπτυξη.

Η πολιτική αυτή έχει βαθιές ρίζες και συνδέεται με τη σταδιακή εγκατάλειψη αρχών που αποτελούσαν μία σχετική εγγύηση για την Ευρωπαϊκή παραγωγή και την κοινή ανάπτυξη και αλληλεγγύη.

Τι απέγινε η αρχή της Ευρωπαϊκής Προτιμήσεως;

Τι απέγιναν οι αρχές της συγκλίσεως, της συνοχής και της αλληλεγγύης, που έγιναν αποδεκτές στα χαρτιά ως ισότιμες της κοινής αγοράς και του ελεύθερου ανταγωνισμού;

Πώς είναι λογικό να θέλει κανείς να οικοδομήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση και ταυτόχρονα να μην την οριοθετεί και να την ταυτίζει με τον πιο ακραίο διεθνή νεοφιλελευθερισμό και με την παγκοσμιοποίηση;

Η πολιτική αυτή μπορεί να παρουσιάζει πλεονεκτήματα για τους ισχυρούς. Υποθηκεύει όμως ως σύνολο την προοπτική της Ευρωπαϊκής Ενώσεως και οδηγεί σε δραματικό αδιέξοδο τις πιο αδύναμες χώρες, μεγαλώνοντας τις ανισότητες και εντείνοντας την ξένη εξάρτηση, ιδιαίτερα στον χώρο της Ευρωζώνης.

Δεν διακυβεύεται μόνο η ανάπτυξη και το επίπεδο ζωής, αλλά η εθνική ανεξαρτησία και κυριαρχία

Προφανώς υπό τις συνθήκες αυτές το διακύβευμα δεν αφορά μόνο την ανάπτυξη και το επίπεδο ζωής. Αφορά επίσης την εθνική ανεξαρτησία και την κυριαρχία της χώρας. Πέρα από τους γνωστούς όρους του Μνημονίου, η περιθωριοποίηση του ρόλου του κράτους, η απογύμνωσή του από τον έλεγχο των βασικών υποδομών και του εθνικού πλούτου της χώρας και η επιβολή ως κυρίαρχης ιδεολογίας και πολιτικής των νεοφιλελεύθερων επιλογών, μετατρέπει τη χώρα περισσότερο σε χώρο παρά σε κράτος με θέληση, εθνικό σχέδιο και εθνική στρατηγική. Αυτό το τελευταίο όμως έχει ανάγκη η χώρα για να ξεφύγει από το «πεπρωμένο» που της ετοιμάζουν οι αρχιτέκτονες των Μνημονίων και οι υποβολείς τους.

Η γερμανίδα καγκελάριος απονέμει εύσημα για την «πρόοδο» της Ελλάδας και εκφράζει αισιοδοξία για την πορεία της Ευρώπης. Πού οδηγείται όμως η Ευρώπη με αυτή την πολιτική; Η αποτελμάτωση της προοπτικής της και η θεαματική άνοδος του Ευρωσκεπτικισμού δημιουργούν μία νέα κατάσταση. Ένα μήνυμα της νέας αυτής ανησυχητικής καταστάσεως θα δοθεί από τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών.

Κοντά όμως στα «εσωτερικά» προβλήματα, που δημιουργεί η σημερινή Ευρωπαϊκή πορεία, προστίθενται τώρα και άλλα «εξωτερικά», που συνδέονται με την αναβίωση του ψυχροπολεμικού κλίματος στην Ευρώπη. Είναι μία άλλη θεαματική αποτυχία και διάψευση σε σχέση με όσα υπόσχοταν και είχε αναγάγει σε ιδεολογικό ιδρυτικό μύθο η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ότι, δηλαδή, το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα θα εμπέδωνε και θα παγίωνε την ειρήνη, τη φιλία και τη συνεργασία στην Ευρώπη.

Η αποτυχία της Ευρώπης να προωθήσει την ουσιαστική πολιτική της ένωση για τους γνωστούς λόγους και η σπουδή της να διευρυνθεί με γεωπολιτικά κριτήρια, που παραπέμπουν στην αμερικανική ηγεμονία, καταλήγουν σήμερα στη σιωπηρή εγκατάλειψη της ιδέας μίας Ευρώπης ως ανεξάρτητου πόλου και στην επιστροφή στην ιδέα μίας Ευρω-Ατλαντικής Ευρώπης υπό Αμερικανική ηγεμονία.

Η Ευρώπη αυτή περιέχει, δυστυχώς, ως παράμετρο την γεωπολιτική αντιπαράθεση προς τη Ρωσία, που οι ΗΠΑ, παρά το τέλος το Ψυχρού Πολέμου, εξακολουθούν να υπολαμβάνουν ως τον κύριο γεωπολιτικό τους ανταγωνιστή.

Η κρίση στην Ουκρανία, που προεκλήθη από αλόγιστη υποστήριξη από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη ακραίων πολιτικών δυνάμεων στο Κίεβο, που είναι παντελώς μη αποδεκτές από τη Ρωσία, θα έχει αναπόφευκτα συνέχεια, εφόσον η Ουκρανία είναι μία εκ των πραγμάτων διχασμένη χώρα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, ειδικότερα για την Ελλάδα, να προστίθεται στα οικονομικά και πολιτικά προβλήματα των Μνημονίων και η γεωπολιτική ένταση και αντιπαράθεση που δεν ευνοεί τα Ελληνικά συμφέροντα.

Η Ελλάδα σε συμπληγάδες

Τα μηνύματα, για τους λόγους αυτούς, που προσπαθεί η γερμανίδα καγκελάριος να εκπέμψει με την επίσκεψή της στην Ελλάδα δεν έχουν κανένα ουσιαστικό περιεχόμενο, γιατί δεν εξαγγέλλουν κάποια ουσιαστική αλλαγή πολιτικής ούτε δίνουν πολλές ελπίδες σχετικά με τη μείωση του εξωτερικού χρέους, που με κάθε συμβατική λογική δεν είναι βιώσιμο.

Η επίσκεψη Μέρκελ συμπίπτει και με μία νέα εσωτερική πολιτική κρίση, που δεν είναι άσχετη με τις εφαρμοζόμενες πολιτικές και τις Ευρωπαϊκές εξελίξεις. Μετά την ουσιαστική πολιτική εξουθένωση του ΠΑΣΟΚ, η Νέα Δημοκρατία που αποτελεί τον κύριο κυβερνητικό εταίρο, αντιμετωπίζει βίαιους κλυδωνισμούς από δεξιά και αριστερά.

Η δεξιά πτέρυγα δυσφορεί και εξεγείρεται για τις πολιτικές που θεωρεί ασυμβίβαστες με τις παραδοσιακές αρχές της δεξιάς παρατάξεως και του εθνικού κράτους. Η αριστερή πτέρυγα αντιμετωπίζει με δέος τις νέες πολιτικές του Μνημονίου, που εμπνέονται από τον ακραίο νεοφιλελευθερισμό και την παγκοσμιοποίηση, και αναμετρά την απόσταση που τις χωρίζει από την παραδοσιακή πολιτική της ΝΔ, όπως τη θέσπισε και την οριοθέτησε ο ιστορικός ιδρυτής της Κωνσταντίνος Καραμανλής.

Ερωτήματα επίσης προκαλεί η αιφνίδια επανεμφάνιση του πρωτεργάτη των Μνημονίων Γιώργου Παπανδρέου, ο οποίος επιχειρεί επιστροφή στην πολιτική σκηνή με «αριστερή» υπερφαλάγγιση του κομματικού του αντιπάλου Ευάγγελου Βενιζέλου και του σημερινού πρωτεργάτη των Μνημονίων πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά.

Η χώρα βρίσκεται κυριολεκτικά σε Συμπληγάδες. Η διακηρυσσόμενη διέξοδος δεν εγγυάται καμία ουσιαστική διέξοδο. Η μεγαλύτερη πολιτική αστάθεια δεν είναι παρά σημείο των καιρών και δείγμα του αδιεξόδου, στο οποίο οδηγεί η ακολουθούμενη πολιτική.

Πηγή: Περιοδικό «Επίκαιρα»