Βασίλης Βιλιάρδος: Η δυτική ηγεμονία

Η δυτική ηγεμονία

Σκίτσο του Ingram Pinn

του Βασίλη Βιλιάρδου

[Πηγή: ANALYST.gr, 14/04/2014]

Η κυριαρχία της Δύσης στον πλανήτη μάλλον πλησιάζει προς το τέλος της – κάτι που πιθανότατα δεν θα συμβεί ειρηνικά, αφού προβλέπονται βίαιες αντιδράσεις, ιδίως εκ μέρους των Η.Π.Α., με μεγάλο ερωτηματικό τη γερμανική Ευρώπη

Για πάρα πολλούς αιώνες η Δύση κυριαρχεί στον πλανήτη – ενίοτε με συμμάχους, όπως η Οθωμανική αυτοκρατορία, η οποία στη συνέχεια χρεοκόπησε, με αποτέλεσμα να μετατραπεί σε προτεκτοράτο της Δύσης για αρκετές δεκαετίες (άρθρο).

Στα πλαίσια αυτά παραθέτουμε δύο ιστορικά συμβάντα, από την ανοδική πορεία της Δύσης – όπου το πρώτο αφορά, μεταξύ άλλων, την οικονομική ανάπτυξη της Ρωσίας μετά την ήττα της στον πόλεμο της Κριμαίας, ενώ το δεύτερο το εμπόριο σκλάβων, από την Αφρική προς την Αμερική.

Η Ρωσία 

Η Ουκρανία απειλείται με εμφύλιο πόλεμο, αφού σήμερα λήγει το τελεσίγραφο της κυβέρνησης του Κιέβου προς τους εξεγερθέντες – οι οποίοι έχουν καταλάβει κτίρια του δημοσίου, ζητώντας την ένωση τους με τη Ρωσία. Την ίδια στιγμή, ο προσωρινός πρόεδρος της χώρας προτείνει δημοψήφισμα στο νότο, την ίδια ημέρα με τις βουλευτικές εκλογές (25 Μάιου) – επιθυμώντας προφανώς να αποφευχθεί η εμφύλια διαμάχη.

Περαιτέρω, η ουκρανική κυβέρνηση αρνείται, λόγω αδυναμίας, να πληρώσει τους λογαριασμούς φυσικού αερίου που οφείλει – ενώ η Ρωσία διπλασίασε την τιμή, προειδοποιώντας την Ευρώπη για ενδεχόμενα προβλήματα στην τροφοδοσία της.

Με δεδομένη τώρα την πρόθεση των Η.Π.Α. να επέμβουν στην περιοχή, η κατάσταση θα μπορούσε πολύ εύκολα να ξεφύγει από τον έλεγχο. Στα πλαίσια αυτά έχει ίσως νόημα να αναφέρει κανείς τη στρατιωτική ήττα της Ρωσίας το 19ο αιώνα, καθώς επίσης τις παραδόξως θετικές οικονομικές συνέπειες της - στον πόλεμο της Κριμαίας, με αντιπάλους τη συμμαχία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, με τη Μ. Βρετανία και τη Γαλλία.

Η στρατιωτική σύγκρουση τότε είχε στόχο να εμποδίσει την επέκταση της Ρωσίας στη Μαύρη θάλασσα, εις βάρος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας – κάτι ανάλογο με σήμερα, όπου στη θέση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας έχουμε τις Η.Π.Α., υπό το μανδύα του ΝΑΤΟ. Η αποφασιστική μάχη τελείωσε με την κατάληψη της Σεβαστούπολης από τους συμμάχους, με αποτέλεσμα να αναγκασθούν οι Ρώσοι να την εγκαταλείψουν (1855).

Στην αρχή ο πόλεμος είχε αρνητικές συνέπειες για τη Ρωσία, η οποία έπρεπε να αντιμετωπίσει τις τεράστιες ζημίες που της είχε προκαλέσει – κάτι που επίσης συμβαίνει σήμερα, λόγω της οικονομικής επίθεσης που δέχεται. Αργότερα όμως τα πράγματα άλλαξαν – επειδή η ήττα είχε σαν αποτέλεσμα να κατανοήσει η χώρα το ότι χρειαζόταν μία ισχυρότερη οικονομική βάση, για να μπορέσει να ανταπεξέλθει με έναν μελλοντικό πόλεμο εκ μέρους της Δύσης.

Στα πλαίσια αυτά, η κυβέρνηση προσπάθησε να αναπτύξει την Οικονομία – εκσυγχρονίζοντας εν πρώτοις τη γεωργία, όπως η Κίνα το 1978. Πρώτη προτεραιότητα της ήταν η κατάργηση της δουλοπαροικίας το 1861, με στόχο την προώθηση της κινητικότητας των εργαζομένων, καθώς επίσης την αύξηση της εμπορευσιμότητας της αγροτικής γης.

Οι προσπάθειες απέδωσαν τελικά, αφού η οικονομία άρχισε να αναπτύσσεται πιο γρήγορα. Το 1880 ο στρατός πίεσε την κυβέρνηση να επιδοτήσει την κατασκευή των σιδηροδρομικών γραμμών, με στόχο τη σύνδεση της χώρας με τη Δύση – η οποία είχε σαν αποτέλεσμα την εκβιομηχάνιση της. Ο πίνακας που ακολουθεί περιγράφει την ανάπτυξη της Ρωσίας, όπως επίσης πολλών άλλων χωρών εκείνης της εποχής – με ουραγό δυστυχώς την Ελλάδα, σαν αποτέλεσμα της ανέκαθεν ανεπαρκούς, ανίκανης και δουλοπρεπούς πολιτικής της ηγεσίας.

Ο κατά κεφαλήν βαθμός της βιομηχανοποίησης ανά χώρα

Όπως φαίνεται, ο κατά κεφαλήν βαθμός της βιομηχανοποίησης της Ρωσίας το 1860 ήταν στο 8% του αντίστοιχου επιπέδου της Μ. Βρετανίας του 1900 (δείκτης σύγκρισης), το 1900 στο 15%, ενώ το 1913 στο 20% – τότε που άρχισε να ανησυχεί η Γερμανία, κηρύσσοντας έμμεσα στη Ρωσία τον πόλεμο. Αρκετές πηγές δε τεκμηριώνουν ότι, το βιοτικό επίπεδο δεν αυξήθηκε μόνο στις πόλεις, αλλά και στην επαρχία (πηγή).

Αυτό που ξεκίνησε η τσαρική αυτοκρατορία συνεχίσθηκε από τους «μπολσεβίκους» μετά το 1917 – όπου το δημόσιο παρέμεινε η βασική κινητήρια δύναμη της οικονομικής ανάπτυξης. Η σύγχρονη Ρωσία δε, μετά τη ριζική απελευθέρωση της οικονομίας της το 1990, παρέμεινε συνδεδεμένη με την παράδοση – με αποτελέσματα που είναι δύσκολο να προβλεφθούν, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας.

Το δουλεμπόριο

Ανεξάρτητα από τα παραπάνω είναι ίσως ενδιαφέρον να αναφέρει κανείς ότι, ο μεγαλύτερος δουλέμπορος της Δύσης στο παρελθόν δεν ήταν άλλος από την Πορτογαλία – ενώ η έρευνα του υπερατλαντικού δουλεμπορίου αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μέρη της οικονομικής ιστορίας.

Αν και πολλοί δε πιστεύουν ότι, οι περισσότεροι σκλάβοι μεταφέρθηκαν με βρετανικά πλοία από την Αφρική στη Β. Αμερική, από το γράφημα που ακολουθεί συμπεραίνεται ακριβώς το αντίθετο:

Ο επόμενος πίνακας τώρα (πηγή), αναφέρει ποιά κράτη μετέφεραν τους σκλάβους – όπου, παρά το ότι άλλαζαν κάθε φορά, με την πάροδο των αιώνων, η Πορτογαλία ήταν ο μεγαλύτερος δουλέμπορος όλων των εποχών.

Η ανάπτυξη του δουλεμπορίου ανά χώρα και περίοδο

Η Βραζιλία ήταν μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα πορτογαλική αποικία – ενώ οι πορτογάλοι δουλέμποροι ήθελαν να έχουν ουσιαστικά το μονοπώλιο της μεταφοράς σκλάβων, από την Αφρική στη Ν. Αμερική.

Επίλογος

Κατά την άποψη μας η ηγεμονία της Δύσης στον πλανήτη πλησιάζει προς το τέλος της – κάτι που πιθανότατα δεν θα συμβεί ειρηνικά (άρθρο), αφού προβλέπονται βίαιες αντιδράσεις, ιδίως εκ μέρους των Η.Π.Α.

Η «εξέλιξη» αυτή θα ακολουθήσει τόσο σε οικονομικό, όσο και σε στρατιωτικό επίπεδο – όπου, από την πλευρά της οικονομίας, έχει ξεκινήσει ήδη από το 1980, με τη μετατροπή της «ελεύθερης αγοράς σε καθεστώς δημοκρατίας», στον «καπιταλισμό της καταστροφής» που βιώνουμε σήμερα, εντός ενός όλο και εντονότερου απολυταρχικού καθεστώτος.

Από στρατιωτικής πλευράς, έναυσμα θα αποτελέσει ίσως η Ουκρανία – ενώ απέναντι στις Η.Π.Α., θα τοποθετηθεί η Ρωσία μαζί με την Κίνα, συνεπικουρούμενες από τις υπόλοιπες χώρες της BRICS (Βραζιλία, Ινδία και Ν. Αφρική).

Την ίδια στιγμή, σε νομισματικό επίπεδο, το δολάριο θα χάσει την παγκόσμια ηγεμονία του – αντικαθιστάμενο από πολλά άλλα νομίσματα, με μεγάλο ερωτηματικό το ευρώ, αφού η Ευρωζώνη δεν είναι καθόλου σίγουρο πως θα διατηρηθεί.

Ο ρόλος της Γερμανίας εδώ δεν είναι εύκολο να προβλεφθεί – ειδικά εάν οι Η.Π.Α. επιλέξουν ξανά τη στρατηγική της απομόνωσης, όπως στην αρχή των δύο παγκοσμίων πολέμων, αφήνοντας την Ευρώπη να επιβαρυνθεί με τις πρώτες μεγάλες ζημίες της οικονομικής και πολεμικής αντιπαράθεσης.

Βασίλης Βιλιάρδος, για το Analyst.gr

Επισκεφθείτε το Blog του συγγραφέα. Πατήστε εδώ.