Βασίλης Βιλιάρδος: Η επιστροφή του ολοκληρωτισμού

Η επιστροφή του ολοκληρωτισμού

ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΙΛΙΑΡΔΟΣ

[Πηγή: ANALYST.gr, 24/04/2014]

Οι δικτατορίες εμφανίζονται ξανά, από έναν δρόμο που στην κυριολεξία εκπλήσσει – αφού δεν είναι το αποτέλεσμα στρατιωτικών πραξικοπημάτων, όπως συνέβαινε στο παρελθόν, αλλά της ελεύθερης βούλησης των λαών

«Στο παρελθόν ένας πόλεμος, σχεδόν εξ ορισμού, ήταν κάτι που αργά ή γρήγορα τελείωνε – συνήθως με μία αποφασιστική νίκη ή ήττα. Επίσης, ο πόλεμος ήταν ένα μέσον, το κυριότερο, με το οποίο οι ανθρώπινες κοινωνίες διατηρούσαν την επαφή τους με τη φυσική πραγματικότητα.

Σήμερα, ο οικονομικός πόλεμος σπάνια τελειώνει – ενώ δεν υπάρχει καθαρή νίκη ή ήττα, αλλά μία κατάσταση που ερμηνεύεται «κατά το δοκούν», αφενός μεν από τους «εχθρούς», αφετέρου από την εκάστοτε εξουσία και τους αντίπαλους ή διεκδικητές της. Με τον τρόπο αυτό δεν διατηρείται η επαφή με τη φυσική πραγματικότητα, αλλά εκτρέφεται η ουτοπία.    

Περαιτέρω, όλοι οι ηγέτες, σε όλες τις εποχές, προσπάθησαν να επιβάλλουν στους οπαδούς τους μία «ψευδή περί κόσμου» άποψη. Εν τούτοις, δεν μπορούσαν να ενθαρρύνουν καμία ψευδαίσθηση που θα ελάττωνε τη στρατιωτική δραστηριότητα – αφού τα φυσικά γεγονότα ήταν αδύνατον να αγνοηθούν. Απλούστατα, στη φιλοσοφία, στη θρησκεία, στην ηθική ή στην πολιτική, δύο και δύο μπορεί να κάνουν πέντε – αλλά στην πραγματική ζωή, πόσο μάλλον στο συμβατικό ή στον οικονομικό πόλεμο, δεν μπορούν παρά να κάνουν τέσσερα.

Τέλος, τα αδύναμα κράτη, αργά ή γρήγορα, πάντα τα κατακτούν – οπότε ο αγώνας για την αυτάρκεια, η οποία εξασφαλίζει την εθνική ανεξαρτησία, δεν συμβαδίζει με τις ψευδαισθήσεις. Για να είναι δε τα κράτη αυτάρκη, πρέπει να έχουν την ικανότητα να διδάσκονται από το παρελθόν – γεγονός που σημαίνει πως οφείλουν να έχουν μία απόλυτα ακριβή ιδέα για το τι τους συνέβη τα προηγούμενα χρόνια. Σε καμία περίπτωση λοιπόν μία ωραιοποιημένη, ουτοπική, παραποιημένη ή υποκειμενική άποψη των πραγμάτων» (Orwell με παρεμβάσεις).

Άρθρο

Μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο επικράτησε σταδιακά η Δημοκρατία στη Δύση – επίσης, ο «καπιταλισμός με κοινωνικό» πρόσωπο.

Από οικονομικής πλευράς λοιπόν κυριάρχησε το κράτος πρόνοιας, σε συνδυασμό με την ελεύθερη αγορά – έως τις αρχές του 1980 όπου, αργά αλλά σταθερά, έδωσε τη θέση της στο νεοφιλελευθερισμό. Πρόσφατα, ο νεοφιλελευθερισμός  αντικαταστάθηκε από τον «καπιταλισμό της καταστροφής» – με αποτέλεσμα να προκληθούν τρεις μεγάλες πληγές στον πλανήτη (ανάλυση).

Το μεγαλύτερο θύμα του σημερινού καπιταλισμού της καταστροφής είναι η «αποψίλωση» της μεσαίας τάξης από την ελίτ - με την κατώτερη να θάβεται κυριολεκτικά ζωντανή, μέσα στους μαζικούς τάφους της ανεργίας. Η μεσαία τάξη όμως είναι ο βασικός πυλώνας, επάνω στον οποίο στηρίζεται η Δημοκρατία – ενώ ο μοναδικός τρόπος καταπολέμησης της ανεργίας είναι η εξασφάλιση της ύπαρξης μικρομεσαίων επιχειρήσεων, οι οποίες αποτελούν πλέον παρελθόν σε όλο και περισσότερες χώρες.

Από πολιτικής πλευράς τώρα, η σταδιακή επικράτηση της Δημοκρατίας είχε σαν αποτέλεσμα να σταματήσει εντελώς ο «πόλεμος των ιδεολογιών» – με το φασισμό, καθώς επίσης με τον κομμουνισμό, να πετιούνται κυριολεκτικά στα σκουπίδια της ιστορίας.

Τα δικτατορικά καθεστώτα στην Ελλάδα, στην Ισπανία, στην Πορτογαλία και στη Λατινική Αμερική κατέρρευσαν, το τείχος του Βερολίνου γκρεμίστηκε, ενώ ο ψυχρός πόλεμος έπαψε να υπάρχει – μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και την είσοδο της Κίνας στο καπιταλιστικό σύστημα, με αποτέλεσμα να διπλασιασθεί σχεδόν το παγκόσμιο εργατικό δυναμικό.

Λογικά λοιπόν ανακοίνωσε ο πρόεδρος των Η.Π.Α. τη δεκαετία του 1990 (Bush senior) ότι, «Η εποχή των δικτατόρων πέρασε. Γνωρίζουμε τι λειτουργεί – η Δημοκρατία. Γνωρίζουμε επίσης τι μετρά – η ελευθερία» – κάτι που όμως θεωρείται σήμερα εξαιρετικά αισιόδοξο, επειδή η ιστορία φαίνεται πως επαναλαμβάνεται, «πιέζοντας» τους λαούς από πολλές κατευθύνσεις.

Ειδικότερα, ο απολυταρχισμός επιστρέφει, από έναν δρόμο που στην κυριολεξία εκπλήσσει – αφού δεν είναι το αποτέλεσμα στρατιωτικών πραξικοπημάτων ή άλλου τύπου βίαιης κατάληψης της εξουσίας, όπως συνέβαινε παραδοσιακά, αλλά της ελεύθερης βούλησης των λαών. Απλούστερα, οι Πολίτες επιλέγουν να κυβερνηθούν απολυταρχικά, θεωρώντας ότι έτσι εξασφαλίζονται καλύτερα τα συμφέροντα τους.

Για παράδειγμα (πηγή: WSJ), οι ελεύθερες εκλογές στη Γάζα προετοίμασαν το έδαφος για να επιβληθεί η δικτατορία της Hamas. Επίσης, οι ελεύθερες εκλογές στην Αίγυπτο οδήγησαν στην επικράτηση των ισλαμιστών - οι οποίοι επέλεξαν στη συνέχεια να υποταχθούν στο κράτος. Ο στρατός τότε ανέλαβε ξανά τα ηνία, με τη μορφή του κ. A. Sissi – αυτή τη φορά όμως με τη συμφωνία του λαού.

Περαιτέρω, στη Βενεζουέλα, στη Βολιβία και στο Εκουαδόρ, «δημαγωγοί αυτοκράτορες» ανήλθαν στην εξουσία, με νόμιμους τρόπους. Το ίδιο συμβαίνει και στην Τουρκία, ο πρωθυπουργός της οποίας σχεδιάζει να παραμείνει «εσαεί» στην εξουσία, προετοιμάζοντας την αλλαγή του συντάγματος και την ανάληψη μίας προεδρίας με δικτατορικές αρμοδιότητες – με τη σύμφωνη γνώμη του λαού του, κρίνοντας από τα αποτελέσματα των πρόσφατων δημοτικών εκλογών, παρά τα τεράστια σκάνδαλα διαφθοράς, στα οποία συμμετείχε.

Στη Ρωσία, μετά από μία σύντομη περίοδο άναρχης δημοκρατίας, κατά τη διάρκεια της οποίας λεηλατήθηκε από τους γνωστούς ολιγάρχες, ανέλαβε την εξουσία ένας νέος τσάρος – ο οποίος διοικεί αυστηρά απολυταρχικά τη χώρα του. Οι Ρώσοι όμως εγκρίνουν και επικροτούν τις μεθόδους του – αφού τον εμπιστεύεται έως και το 80% του πληθυσμού, σύμφωνα με όλες σχεδόν τις νέες δημοσκοπήσεις.

Η Ουγγαρία διακρίνεται επίσης από ένα αυταρχικό καθεστώς, το οποίο στηρίζεται επί πλέον από την ακροδεξιά παράταξη – ενώ ο ηγέτης του καθεστώτος αυτού εξελέγη πρόσφατα, για τρίτη φορά, από τους Πολίτες της χώρας του. Στην Ελλάδα έχουμε αναμφίβολα μία κοινοβουλευτική δικτατορία, η οποία έχει μετατρέψει τους Πολίτες σε σκλάβους χρέους – ενώ στη Μ. Βρετανία, η οποία υποφέρει από μία τεράστια τραπεζική κρίση (άρθρο), από μία τεράστια φούσκα ακινήτων, ενώ η κεντρική της τράπεζα αδυνατεί να σταματήσει την παροχή ρευστότητας (άρθρο), το μέλλον είναι εξαιρετικά σκοτεινό.

Παράλληλα εμφανίζονται συνεχώς νέες «αποσχιστικές τάσεις» στα κράτη, κυρίως για οικονομικούς λόγους – στην Ουκρανία (Ρωσόφωνοι), στο Βέλγιο (Φλαμανδοί), στην Ισπανία (Βάσκοι), στη Βρετανία (Σκωτία), στην Ιταλία (Βενετία), στην Τουρκία (Λευκή Τουρκία, Κούρδοι), ακόμη και στη Γαλλία (Βρετάνη).

Συνεχίζοντας, σε πολλές αραβικές και αφρικανικές χώρες, όπως στη Λιβύη, στην Υεμένη, στην Τυνησία και στο Λίβανο, δεν αποτυγχάνουν μόνο οι δημοκρατικοί πολιτικοί, αλλά και τα κράτη τους. Στο Ιράκ έχει επιβληθεί, μετά την εγκληματική εισβολή των Η.Π.Α., κάποιο είδος δημοκρατίας, αλλά στην πραγματικότητα το κράτος έχει «τριχοτομηθεί» – κυριαρχούμενο από φυλές και θρησκείες (Κούρδους, Σιίτες και Σουνίτες).

Όσο για το Αφγανιστάν, στο οποίο έχουμε το δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, οι αυταρχικοί «Taliban» θα μπορούσαν να κυριαρχήσουν ξανά – ενώ η πραγματική κατάσταση του θα φανεί μετά την αποχώρηση των δυτικών στρατευμάτων.

Το «ηθικό δίδαγμα» όλων αυτών είναι απλό: η ιστορία δεν τελειώνει. Όταν πεθαίνει μία ιδεολογία, όπως ο κομμουνισμός, αντικαθίσταται από μία άλλη. Όταν δεν μπορούν να υπάρξουν παγκόσμιοι συμβατικοί πόλεμοι, λόγω του «πυρηνικού φόβου», είτε διενεργούνται πολλοί μικροί (εμφύλιοι, φυλετικοί, διακρατικοί), είτε μεγαλύτεροι οικονομικοί.

Όταν δε έρχονται σε αντίθεση οι μεγάλες δυνάμεις, όπως στην περίπτωση της Ουκρανίας, τότε επιβάλλουν τη θέληση τους στις μικρότερες – διαμελίζοντας τες χωρίς τον παραμικρό ηθικό ενδοιασμό (άρθρο).

Ολοκληρώνοντας με δεδομένο το ότι, η κρίση υπερχρέωσης της Δύσης κλιμακώνεται, παρά τις αντίθετες ανακοινώσεις, με την ανεργία να αποτελεί το οδυνηρότερο επακόλουθο της,  η Δημοκρατία δεν φαίνεται να έχει μέλλον.

Κόσμος – χρέος ανά χώρα το 2013. Με κόκκινο οι χώρες του πλανήτη με το μεγαλύτερο χρέος, με πράσινο οι χώρες με το μικρότερο χρέος

Εν τούτοις, παρά το ότι τα ολοκληρωτικά καθεστώτα φαίνεται να μπορούν να καταλάβουν και να διατηρήσουν την εξουσία, με ελεύθερες εκλογές πλέον και όχι βίαια, δεν έχουν τη δυνατότητα να εξασφαλίσουν την ευημερία στους λαούς - η οποία προϋποθέτει την ελευθερία, εντός ενός Κράτους Δικαίου, την οποία δεν μπορούν φυσικά να εγγυηθούν οι πάσης φύσεως δικτάτορες.

Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία όμως έχει πεθάνει, οπότε δύσκολα θα επανέλθει – είτε το θέλουμε, είτε όχι. Η μοναδική λύση λοιπόν που φαίνεται στον ορίζοντα, η οποία μπορεί παράλληλα να επιλύσει την σχεδόν νομοτελειακή διαφθορά του συστήματος, είναι η άμεση δημοκρατία – αφού οι απολυταρχικές αγορές δεν μπορούν να διαφθείρουν, να εξαγοράσουν και να χρηματίσουν μία ολόκληρη κοινωνία, όπως συνηθίζουν με την πολιτική της ηγεσία.

Εάν δεν μπορέσει να υιοθετηθεί η άμεση δημοκρατία, επειδή δεν πρόκειται να το επιτρέψει η παγκόσμια ελίτ, ιδίως δε οι τοκογλυφικές αγορές, τότε προβλέπεται η αναβίωση του ολοκληρωτισμού ειρηνικά, με ελεύθερες εκλογές, σε πάρα πολλές χώρες – μία διαδικασία που θα οδηγήσει αργότερα σε αιματηρές αντιπαραθέσεις, με απρόβλεπτα αποτελέσματα για τους λαούς και τον πλανήτη.

.

Βασίλης Βιλιάρδος, για το Analyst.gr

Επισκεφθείτε το Blog του συγγραφέα. Πατήστε εδώ.