Ισραηλινοί Αρνητές Στράτευσης στα Κατεχόμενα Εδάφη

Ισραηλινοί Αρνητές Στράτευσης στα Κατεχόμενα Εδάφη

«Έχεις δικαίωμα να αρνείσαι εντολές». Έχεις δικαίωμα να μη σκορπάς τον θάνατο 

Της Ελένης Μαυρούλη 

[Πηγή: Το Περιοδικό, 18/07/2014]

Κι ενώ οι Ισραηλινοί το βράδυ που γράφονταν αυτές οι γραμμές ξεκίνησαν τις χερσαίες επιχειρήσεις στην Γάζα… Ή, μάλλον, ενώ κάποιοι Ισραηλινοί ξεκίνησαν τις χερσαίες επιχειρήσεις στην Γάζα, εμείς αποφασίσαμε να φέρουμε στο προσκήνιο τους άλλους Ισραηλινούς, αυτούς που, παρά τις εντολές, δεν βρίσκονται σε αυτή την εκστρατεία θανάτου. Αυτούς που αρνούνται να υπηρετήσουν κάτω από τη «μαύρη σημαία». Αυτό αποφασίσαμε, έτσι, ως ύστατη προσπάθεια ελπίδας.

Μια σημαία γεμάτη θάνατο

«Δεν υπάρχει τόσο όμορφο μέρος στον κόσμο όσο η Γάζα. …Και οι ελιές της, οι πιο πικρές του κόσμου, από τα δάκρυα ενός λαού που σήμερα κατέχουμε εμείς, χθες κάποιοι άλλοι….

Οι γυναίκες της Γάζας είναι οι πραγματικοί ήρωες. …Όταν δουλεύουν στους αγρούς, μόνες, κλαίνε για τα νιάτα και τα όνειρά τους, για τους νεκρούς ή φυλακισμένους γιους τους ή για αυτούς που θα σκοτωθούν. Ξαφνικά, σκέφτομαι την μάνα μου, που δεν κοιμάται όσο λείπω. Της εξηγώ ότι μόνο πίνουμε ουίσκι και τρώμε ελιές, αλλά δεν με πιστεύει και κλαίει. …Την προηγούμενη εβδομάδα, κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης, ο Ντάνιελ, το παιδί που εγκατέλειψε τη ζωή του στη Γαλλία για να υπηρετήσει την πατρίδα, κατά λάθος πυροβόλησε στο πλήθος, και μία έγκυος σκοτώθηκε. Έτρεξα δίπλα της προσπαθώντας να τη βοηθήσω, αλλά ήδη πέθαινε. Με κοίταξε λυπημένα και κυλούσαν δάκρυα από τα μάτια της. Ήξερα ότι πέθανε και το πέντε μηνών μωρό της, στην κοιλιά της. Αιμορραγούσε πολύ στην κοιλιά και χρειάστηκαν κάποια λεπτά για να συνέλθω και να αρχίσω να προσπαθώ να σταματήσω την αιμορραγία. Μετά πέθανε. Ο λοχίας και εγώ ξεσπάσαμε σε λυγμούς. Ο Μάνι, ο οδηγός, μουρμούριζε ότι ήταν μόνο μια Παλαιστίνια. Νεκρή, και τι έγινε; Έβλεπα όμως ότι έκλαιγε…

Κανείς δεν είπε τίποτε στον Ντάνιελ. Έγινε μια τυπική ανάκριση και κατέληξε ότι ήταν λάθος. Κανείς δεν ανέφερε τον Ντάνιελ. Είπα στον λοχία ότι ο Ντάνιελ χρειάζεται άδεια και ότι πρέπει να του μιλήσουμε. Τα επεισόδια όμως ήταν καθημερινά. Ήμασταν όλοι συνέχεια απασχολημένοι, περισσότερες διαδηλώσεις, περισσότεροι νεκροί, ένιωθα ότι τρελαίνομαι. Μας έμαθαν να πυροβολούμε, να στήνουμε ενέδρες, να πηδάμε από αεροπλάνα, να, να, …Δεν μας έμαθαν να μιλάμε, να κλαίμε, να συγχωρούμε τον εαυτό μας. Ο Ντάνιελ είπε ότι πάει μια βόλτα να πάρει αέρα. Ρώτησα αν θέλει παρέα. Όχι, είπε. Μετά ακούσαμε έναν πυροβολισμό. Για μένα όλα τελείωσαν εκεί»…

Αυτά έγραφε το 2002 ο Ταλ Μπέλο, επιλοχίας τεθωρακισμένων στον ισραηλινό στρατό, στην ανοιχτή επιστολή αρνητών εφέδρων με τον τίτλο Courage to Refuse. Τότε, το 2002, ένα χειμώνα γεμάτο θάνατο, αίμα και ισοπέδωση στη Δυτική Όχθη, επανήλθε στο προσκήνιο το κίνημα των αρνητών στράτευσης στο Ισραήλ. Οι συγκεκριμένοι στρατιώτες, είτε πρόκειται για την πρώτη θητεία τους είτε για τις αλλεπάλληλες εφεδρείες των επόμενων χρόνων, δεν αρνούνται γενικώς να υπηρετήσουν.  Υπάρχουν και τέτοιες περιπτώσεις που συνδέονται και με την κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών, αλλά δεν είναι η πλειοψηφία. Πρόκειται για στρατιώτες που αρνούνται να υπηρετήσουν στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, να πάρουν μέρος στις επιχειρήσεις που γίνονται εκεί. Στρατιώτες που ζητούν οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις  (IDF), γιατί έτσι ονομάζεται ο ισραηλινός στρατός, να τιμά την ονομασία του. Η στρατιωτική ηγεσία αρχικώς ακολούθησε την πεπατημένη. Πειθαρχικές ποινές, στρατοδικεία, φυλακίσεις. Η δράση, όμως, έφερνε αντίδραση, και το κίνημα μεγάλωνε. Έτσι, πλέον, έχει «επιλεκτική» στάση. Συνήθως αποσιωπά τα περιστατικά, αποφεύγει τις μεγάλες ποινές και προσπαθεί να υποτιμήσει το φαινόμενο.

Ισραηλινοί μαθητές, αρνητές στράτευσης

Απόφαση ζωής

Η εμφάνιση της ανοιχτής επιστολής των εφέδρων*, το 2002, προκάλεσε πραγματικό σεισμό στην ισραηλινή πολιτική σκηνή και κοινωνία. Το γιατί δεν είναι δύσκολο να το μαντέψει κανείς.  Σε μια χώρα όπου η θητεία είναι υποχρεωτική για άνδρες (3 χρόνια) και γυναίκες (2 χρόνια), με τους πρώτους να παραμένουν σε εφεδρεία για πολλά χρόνια ακόμη και σχεδόν κάθε χρόνο να καλούνται για έναν τουλάχιστον μήνα, είτε για να συμμετάσχουν σε κάποια επιχείρηση στα κατεχόμενα εδάφη, είτε για μετεκπαίδευση, σε μια χώρα όπου στην είσοδο των κέντρων διασκέδασης δεν υπάρχει πορτιέρης αλλά ένοπλος  φρουρός και ανιχνευτής μετάλλων, όπου η εικόνα των στρατιωτών στο δρόμο, στις στάσεις των λεωφορείων, παντού, και των εποίκων με το όπλο να κρέμεται στην πλάτη τους, είναι καθημερινότητα, το να αρνείσαι να υπηρετήσεις δεν είναι το πιο εύκολο πράγμα. Σε μια χώρα όπου γενιές πολιτών έχουν μεγαλώσει με την πεποίθηση ότι το Ισραήλ ζει και αναπνέει μόνο με το όπλο γιατί απειλείται η ύπαρξή του και η ασφάλειά του, το να αρνείσαι να υπηρετήσεις είναι μια οδυνηρή απόφαση ζωής με τεράστιο κόστος.

Δεν είσαι απλώς προδότης. Δεν τίθεσαι απλώς στο περιθώριο. Είσαι  σχεδόν αποκλεισμένος από κάθε δουλειά στο δημόσιο τομέα. Είσαι σχεδόν αποκλεισμένος από οποιοδήποτε δημόσιο αξίωμα. Αρκεί κανείς να ρίξει μια ματιά στο πολιτικό προσωπικό της χώρας όλα τα τελευταία χρόνια: ο ένας πρώην στρατιωτικός διαδέχεται τον άλλον (πχ. Σαούλ Μοφάζ, Μπεν Ελιέζερ, Αριέλ Σαρόν) ενώ η στρατιωτική θητεία του καθενός αποτελεί βασικό ατού κάθε προεκλογικής εκστρατείας. Είναι πολύ δύσκολο να βρεις δουλειά ακόμη και στον ιδιωτικό τομέα, ακριβώς λόγω του ότι συνήθως το απολυτήριο στρατού είναι προαπαιτούμενο για τα πάντα. Και αν τελικά αποφασίσεις να είσαι ελεύθερος επαγγελματίας; Ε, τότε, βρίσκεται διαρκώς αντιμέτωπος με τον κίνδυνο, κάποια στιγμή μέσα στον χρόνο, όταν φτάσει και πάλι η σειρά σου για την εφεδρεία (στους άνδρες) να βρεθείς και πάλι στο εδώλιο του στρατοδικείου και να εκτίσεις το χρόνο της εφεδρείας σου στις στρατιωτικές φυλακές. Όχι και τόσο καλή διαφήμιση για το γραφείο, το ιατρείο ή την επιχείρησή σου προφανώς.

Μακρά ιστορία άρνησης στράτευσης στα κατεχόμενα

Παρόλα αυτά, το κίνημα των αρνητών στράτευσης στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη (το οποίο γίνεται σαφές ότι είναι άμεσα συνδεδεμένο και με το φιλειρηνικό κίνημα του Ισραήλ) δεν είναι διόλου αμελητέο. Το 1970, μια πρώτη ομάδα αποφοίτων λυκείου, έστειλαν επιστολή στην τότε πρωθυπουργό Γκόλντα Μέιρ, όπου αρνούνταν να υπηρετήσουν σε κατεχόμενα αραβικά εδάφη (άλλωστε ήταν μόλις τρία χρόνια μετά τον πόλεμο των έξι ημερών), και κατηγορούσαν την ισραηλινή ηγεσία ότι δεν είναι μόνο θύμα, όπως θέλει να παρουσιάζεται, αλλά ευθύνεται για την καλλιέργεια κλίματος διαρκούς σύγκρουσης στην περιοχή. Το 1987, κατά τη διάρκεια της πρώτης Ιντιφάντα, μια δεύτερη ομάδα αποφοίτων λυκείου επίσης αρνήθηκε να υπηρετήσει στα κατεχόμενα εδάφη. Έκτοτε, οι απόφοιτοι που αρνούνται να υπηρετήσουν τη θητεία τους στα κατεχόμενα αποκαλούνται Shministim, που, στα εβραϊκά σε ελεύθερη μετάφραση, σημαίνει «απόφοιτοι λυκείου». Ένα τρίτο κύμα διόγκωσης του κινήματος των Shministim καταγράφηκε το 2001, κατά την έναρξη της δεύτερης Ιντιφάντα. Ίσως η πιο διάσημη περίπτωση να είναι αυτή της Ομέρ Γκόλντμαν, της κόρης ανώτατου αξιωματικού της Μοσάντ, η οποία και φυλακίστηκε λόγω της άρνησής της.

«Έχεις δικαίωμα να αρνείσαι εντολές..»

Η Yesh Gvul [Υπάρχει ένα όριο] είναι, ίσως, η γνωστότερη οργάνωση στήριξης αρνητών στράτευσης στα κατεχόμενα εδάφη, είτε πρόκειται για νεοσύλλεκτους, είτε για εφέδρους. Η οργάνωση δημιουργήθηκε το 1982, στο μέσον της ισραηλινής εισβολής στο Λίβανο. Τότε, 3000 έφεδροι είχαν απευθύνει σχετική επιστολή στον τότε πρωθυπουργό, Μεναχέμ Μπέγκιν και στον τότε υπουργό Άμυνας, Αριέλ Σαρόν. Αρκετοί εξ’ αυτών πέρασαν στρατοδικείο και έκτισαν ποινές φυλάκισης. Βασικό σύνθημα της Yesh Gvul είναι ότι ο κάθε στρατιώτης έχει δικαίωμα και υποχρέωση να αρνηθεί να εκτελέσει διαταγές όταν κρίνει ότι αυτές «υπόκεινται σε μαύρη σημαία». Πρόκειται για αναφορά στην απόφαση ενός ισραηλινού δικαστηρίου, το 1956 μετά τη σφαγή στο Καφρ Κασμ. Οι δικαστές είχαν καταστήσει σαφές ότι κάθε στρατιώτης έχει δικαίωμα και υποχρέωση να αρνείται τις εμφανώς παράνομες διαταγές, πάνω από τις οποίες κυματίζει «μαύρη σημαία». Στα 58 χρόνια που πέρασαν από τότε, ούτε ένας από τους στρατιώτες που αρνήθηκαν να εκτελέσουν διαταγές δεν προστατεύθηκε με βάση αυτήν την απόφαση από την ισραηλινή στρατιωτική δικαιοσύνη.

Την επιστολή των εφέδρων, το 2002, διαδέχτηκε η «επιστολή των πιλότων», τον Σεπτέμβριο του 2003, που έφερε την υπογραφή 27 εφέδρων πιλότων. Δημοσιοποιήθηκε μετά τη ρίψη βόμβας ενός τόνου σε συνοικία στη Γάζα προκειμένου να σκοτωθεί ο Σάλαχ Σχεχάντε, στέλεχος της στρατιωτικής πτέρυγας της Hamas. «Εμείς, τόσο οι βετεράνοι όσο και οι εν ενεργεία πιλότοι, που μεγαλώσαμε μαθαίνοντας να αγαπάμε το κράτος του Ισραήλ, αρνούμαστε να συμμετάσχουμε σε αεροπορικές επιδρομές κατά πολιτικών στόχων», ανέφεραν μεταξύ άλλων οι πιλότοι που χαρακτήριζαν τις επιθέσεις αυτές «παράνομες και ανήθικες, ευθέως εκπορευόμενες από τη συνέχιση της κατοχής που διαφθείρει την ισραηλινή κοινωνία στο σύνολό της». Το ισραηλινό ΓΕΣ έδωσε εντολή να αποστρατευθούν  όλοι.

Ακόμη και στις γραμμές των ειδικών δυνάμεων έχουν υπάρξει αντιδράσεις. Το Δεκέμβριο του 2003, ήρθε στη δημοσιότητα επιστολή με 13 υπογραφές εφέδρων της επίλεκτης μονάδας κομμάντο Sayeret Matkal προς τον τότε πρωθυπουργό Αριέλ Σαρόν που ανέφερε μεταξύ άλλων: «δεν πρέπει πια να συμμετέχουμε στην κατοχή. Δεν πρέπει πια να συμμετέχουμε στη στέρηση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων από εκατομμύρια Παλαιστινίους».

«Αρρώστια»…

Είναι ο κοινός παρονομαστής όλων των αντιδράσεων, και οι επιπτώσεις που η συνέχιση της κατοχής έχει στην ίδια την ισραηλινή κοινωνία. Μια κοινωνία βαθιά διχασμένη καθώς λόγο και ρόλο στη λήψη της χάραξης πολιτικής έχουν και μια σειρά κοινωνικές ομάδες, για παράδειγμα οι υπερορθόδοξοι εβραίοι που εκφράζονται δια των δικών τους κομμάτων όπως είναι το «Shas», οι οποίοι τάσσονται, σε μεγάλη πλειοψηφία, υπέρ της διαιώνισης της κατοχής και του εποικισμού στο όνομα και της «θεϊκής βούλησης», αλλά οι ίδιοι ζουν μόνο με προνοιακά επιδόματα και δεν υπηρετούν στο στρατό, παρά τις αλλεπάλληλες νομικές προσπάθειες να αρθεί αυτή η εξαίρεση, επειδή όλη τους η ζωή είναι αφιερωμένη στην μελέτη των ιερών κειμένων.

Μια κοινωνία που βουλιάζει ολοένα περισσότερο στον εθισμό της βίας και του θανάτου του άλλου, βιώνοντάς τον ως κάτι το αναγκαίο. Που συνδέει τη διαφύλαξη της ύπαρξής της με την πρόκληση ανείπωτου πόνου και εξευτελισμού σε έναν άλλο λαό.  Που εξαρτά την έννοια της ασφάλειάς της από τη διάλυση κάθε ελπίδας και προοπτικής ανεξαρτησίας και δημιουργίας βιώσιμου παλαιστινιακού κράτους. Μιας κοινωνίας που αποδέχεται το να συμπεριφέρεται σε άλλους ανθρώπους χειρότερα από ό,τι σε ζώα και δια της διαδικασίας αυτής αποκτηνώνεται η ίδια.

…και αντίδραση

«….Στην αρχή δεν τολμάς ούτε καν να αναρωτηθείς. Κάνεις ό,τι και οι άλλοι. Συνηθίζεις, ίσως, και σε ορισμένους αρέσει κιόλας. Πού αλλού στον κόσμο μπορείς να κάνεις περιπολία, να περπατάς σαν βασιλιάς, να παρενοχλείς και να ταπεινώνεις τους πεζούς, αν σου κάνει κέφι, και ταυτόχρονα να νιώθεις ότι υπερασπίζεις την πατρίδα σου;  …. Αρχικά απλώς ζητούσα, όταν ξαναπαρουσιαζόμουν, να μην πηγαίνω περιπολίες, να μην συμμετέχω άμεσα. Αλλά όσο περνούσε ο καιρός, ο παραλογισμός, το μίσος και η πρόκληση αυξάνονταν διαρκώς. Ενώ οι στρατηγοί μετέτρεπαν της Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις σε τρομοκρατική οργάνωση, μια φωνή μέσα μου έλεγε: «αν δεν βλέπεις ότι πρόκειται για ένα φρικτό έγκλημα, τότε είσαι άρρωστος» σημείωνε, στην επιστολή των εφέδρων αρνητών, ο Ασαφ Ορόν, επιλοχίας πεζικού.

Όχι. Δεν είναι  όλη η ισραηλινή κοινωνία ίδια. Δεν είναι όλη η ισραηλινή κοινωνία «άρρωστη», όπως λέει ο Ορόν. Η εικόνα αυτών των ανθρωπόμορφων πλασμάτων που παρακολουθούν με κιάλια, αραχτοί στον καναπέ, τις ισραηλινές βόμβες να σπέρνουν το θάνατο στη Γάζα και πανηγυρίζουν για τα διαμελισμένα κορμιά των μικρών παιδιών, αυτή η εμετική εικόνα, ευτυχώς, δεν αντιπροσωπεύει έναν ολόκληρο λαό. Υπάρχουν και οι άλλες φωνές. Δεν είναι οι πιο ισχυρές. Δεν είναι πλειοψηφία. Όμως υπάρχουν. Και υπάρχουν, παρά το κόστος που καλούνται να πληρώσουν εφ’ όρου ζωής. Αξίζει να τις ακούμε και να μην τις ξεχνάμε.

«Μας κατηγορώ γιατί καταπιέζουμε έναν λαό, γιατί είμαστε αδιάφοροι στον πόνο του, παρά το κυνηγημένο παρελθόν μας, γιατί ταπεινώνουμε και εξαθλιώνουμε τους Παλαιστινίους, μέρα με την μέρα, ώρα με την ώρα, χρόνια. Γιατί δεν βλέπουμε τον εαυτό μας σαν Παλαιστίνιο, γιατί πεισθήκαμε ότι προσπαθήσαμε τα μέγιστα για την ειρήνη, γιατί χτίσαμε περισσότερους από 100 εποικισμούς, γιατί τους επεκτείναμε ενώ μιλάγαμε για ειρήνη, γιατί ζητάμε από τις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις να καταπνίξουν με βία οράματα ελευθερίας, γιατί φωνάζουμε, ως αξιωματικοί προς τους φαντάρους, «από πίσω μου» ενώ ξέρουμε ότι δεν θα μπορούσαμε ποτέ να δούμε στα μάτια μια μάνα που έχασε το γιο της. Γιατί φοβόμαστε. Φοβόμαστε να φωνάξουμε πολύ δυνατά. Φοβόμαστε να πληρώσουμε προσωπικό τίμημα για να υπερασπίσουμε την ηθική εικόνα αυτής της γης. Επειδή προδίδουμε την ανθρώπινη αξιοπρέπεια των άλλων και τη δική μας, για να καταπατάμε το δικαίωμα στην ελευθερία, γιατί είμαστε τυφλοί στην «μαύρη σημαία» που κυματίζει πάνω από τα κεφάλια μας εδώ και τόσα χρόνια» ανέφερε ο Ιτάι Χαβίβ, διοικητής πυροβολικού.

[Σημείωση: Στην τελευταία επίθεση του Ισραήλ που διεξάγεται αυτόν τον μήνα, σύμφωνα με στοιχεία υπάρχουν δεκάδες αρνητές στράτευσης, ένας έφεδρος με 20ήμερη φυλάκιση, και 30 έφεδροι που επικοινώνησαν στη γραμμή έκτακτης ανάγκης για παροχή στήριξης της οργάνωσης Νew Profile, που επίσης αφορά σε αρνητές.]

κοινή πορεία παλαιστίνιων-ισραηλινών. Απρίλιος 2014

* Ανοιχτή επιστολή Ισραηλινών εφέδρων αξιωματικών, 2002

 «Εμείς, οι έφεδροι αξιωματικοί και στρατιώτες των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων, που μεγαλώσαμε με τις αρχές του Σιωνισμού, της θυσίας και της προσφοράς στο λαό και στο κράτος του Ισραήλ, που υπηρετήσαμε πάντα στην πρώτη γραμμή για να φέρουμε σε πέρας κάθε αποστολή, εύκολη ή δύσκολη, με στόχο να προστατεύσουμε και να ενισχύσουμε το κράτος του Ισραήλ

Εμείς, οι έφεδροι αξιωματικοί και στρατιώτες που υπηρετήσαμε το κράτος του Ισραήλ για πολλές εβδομάδες κάθε χρόνο, ασχέτως του κόστους στην προσωπική μας ζωή, που υπηρετήσαμε στα Κατεχόμενα εδάφη, που δεχθήκαμε διαταγές και οδηγίες που δεν έχουν καμία σχέση με την ασφάλεια της χώρας μας, και είχαν ως μοναδικό σκοπό την συνέχιση της άσκησης ελέγχου στον παλαιστινιακό λαό. Εμείς, που είδαμε τον αιματηρό απολογισμό της Κατοχής, και από τις δύο πλευρές

Εμείς, που νιώσαμε πώς οι διαταγές που μας δόθηκαν στα Κατεχόμενα Εδάφη, καταστρέφουν όλες τις αξίες με τις οποίες γαλουχηθήκαμε μεγαλώνοντας σε αυτή τη χώρα

Εμείς, που καταλαβαίνουμε τώρα ότι το τίμημα της Κατοχής είναι η απώλεια του ανθρώπινου χαρακτήρα των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων και η διαφθορά ολόκληρης της ισραηλινής κοινωνίας

Εμείς, που ξέρουμε ότι τα Κατεχόμενα δεν είναι Ισραήλ, και ότι όλοι οι εποικισμοί στο τέλος θα εκκενωθούν

Εμείς, με αυτό το έγγραφο, διακηρύττουμε ότι δεν θα συνεχίσουμε να συμμετέχουμε σε αυτόν τον πόλεμο των Εποικισμών

Εμείς δεν θα συνεχίσουμε να πολεμούμε πέρα από τα σύνορα του 1967 προκειμένου να κυριαρχούμε, να εκδιώκουμε, να υποχρεώνουμε σε λιμοκτονία και ταπείνωση  έναν ολόκληρο λαό

Εμείς, με αυτό το έγγραφο, διακηρύττουμε ότι θα συνεχίσουμε να υπηρετούμε τις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις σε οποιαδήποτε αποστολή εξυπηρετεί την άμυνα του Ισραήλ

Οι αποστολές κατοχής και καταπίεσης δεν εξυπηρετούν αυτόν τον σκοπό, και δεν θα πάρουμε μέρος σε αυτές. »