Οι διεθνείς κρίσεις και η γεωπολιτική/διπλωματική έκλειψη της Ελλάδας

Οι διεθνείς κρίσεις και η γεωπολιτική/διπλωματική έκλειψη της Ελλάδας

του Θόδωρου Μπατρακούλη* 

[Πηγή: Autonomous Community, 26/07/2014]

         Καθώς «μυρίζουν» εκλογές σε πολύ σύντομο διάστημα,  βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη δύο πολύ σοβαρές διεθνείς κρίσεις. Αφενός αυτή του φονικού πολέμου στην Ανατολική Ουκρανίας και της ιδιαίτερα επικίνδυνης διελκυστίνδας των ΗΠΑ-δυτικών δυνάμεων με τη Ρωσία, που μαίνεται τους τελευταίους μήνες. Στο ζήτημα της Ουκρανίας, οι ΗΠΑ και οι άλλες δυτικές δυνάμεις έχουν πολλαπλούς στόχους. Επιγραμματικά: Επιδίωξαν την διάρρηξη της σχέσης της σημαντικής γεωπολιτικά αυτής χώρας με τη Ρωσία, και παράλληλα την εξασθένηση των σχέσεων της τελευταίας με την ΕΕ. Επιπλέον, προωθείται μια πολιτική που πλήττει τον ίδιο τον πυρήνα της οικονομικής ισχύος της Ρωσίας, που έχει στο επίκεντρο την εξαγωγική βιομηχανία των υδρογονανθράκων της. Αφετέρου η πολλαπλή κρίση στην Εγγύς και Μέση Ανατολή: Στους πολέμους στη Συρία και στο Ιράκ, ήρθε να προστεθεί η πολεμική ανάφλεξη και το λουτρό αίματος κατά των Παλαιστινίων στη Γάζα.... Από πρώτη άποψη μπορεί να θεωρηθεί ότι οι κρίσεις αυτές είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους, αλλά αυτό μπορεί να αμφισβητηθεί. Τους τελευταίους μήνες δημιουργείται ένα «ημικύκλιο» γεωπολιτικών μεταβολών. Εξάλλου, και οι δύο αυτές κρίσεις υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να επιδεινωθούν. Ενδεικτική τέτοια πρόσφατη εξέλιξη συνιστούσε δήλωση του Αμπάς ελ-σεΐκ Μοχαμαντάουι, Γενικού Γραμματέα του συνασπισμού των «Άξιων Υιών του Ιράκ» και της «Χεζμπολάχ του Ιράκ”. Περιλάμβανε απειλή επικείμενης επίθεσης εναντίον της Σαουδικής Αραβίας και ζητούσε από την κυβέρνηση του αλ Μαλίκι να κλείσουν άμεσα τις πρεσβείες των ΗΠΑ και της Τουρκίας.

         Στην εξέλιξή τους αυτές οι διεθνείς κρίσεις θα έχουν σοβαρές συνέπειες και για την Ελλάδα. Οι πολεμικές συγκρούσεις και οι πιθανές αλλαγές συνόρων, ιδιαίτερα σε σχέση με το κουρδικό ζήτημα, δεν θα μπορούσαν να μην επηρεάσουν και τον ελληνικό χώρο, την Ελλάδα (Αιγαίο, Θράκη) και την Κύπρο. Τα όποια υπολείμματα ή «φύλλα συκής» της εθνικής κυριαρχίας έμελλαν να εξαφανιστούν, ενώ μπορεί να απειληθεί άμεσα η εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδος. Στην Ελλάδα δεν ήταν αναγκαία τα προερχόμενα από την Ευρώπη και τα εγγύς γεωπολιτικά υποσυστήματα μηνύματα για να αναδειχτεί η αναγκαιότητα μιας ολοκληρωμένης εθνικής στρατηγικής. Ο ελληνικός χώρος, εξεταζόμενος από γεωστρατηγική άποψη, παρουσιάζει διαχρονικά σπουδαία πλεονεκτήματα: αποτελεί σημείο συνάντησης τριών ηπείρων, ενώνει δύο θάλασσες ζωτικών συμφερόντων (Eύξεινο Πόντο και Μεσόγειο), αλλά παράλληλα ενώνει δύο ωκεανούς, τον Ατλαντικό και τον Ινδικό (μέσω της Μεσογείου, με τα στενά του Γιβραλτάρ και μέσω της διώρυγας του Σουέζ). Η Ελλάδα χρειαζόταν εδώ και αρκετά χρόνια μια καλά σχεδιασμένη, ιστορικά τεκμηριωμένη και ιεραρχημένη ελληνική/ευρωπαïκή εξωτερική πολιτική. Μια τέτοια πολιτική πρέπει να εκφράζεται με εξειδικευμένο τρόπο στα Βαλκάνια καθώς και στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Από τα τέλη του 2008, με την ανάγκη αυτή συναντώνταν οι επιταγές της αντιμετώπισης μιας εξαιρετικά σύνθετης οικονομικής κρίσης. Εμφανίστηκε κάποια στιγμή η «ενεργειακή έκρηξη» στην Αν. Μεσόγειο, με τους υδρογονάνθρακες στην κυπριακή ΑΟΖ και στο Ισραήλ και πιθανότατα με τα κοιτάσματα νότια και ανατολικά της Κρήτης. Και με τις εξελίξεις των τελευταίων ετών σε διάφορα μέτωπα, είναι προφανές ότι τα πολλά προβλήματα προκαλούν αμηχανία στην Αθήνα. Και είναι ιδιαίτερα αμφίβολο αν η εν υπνώσει γεωπολιτική αντίληψη και η ελλαδική οικονομική και ενεργειακή διπλωματία θα μπορέσουν να ξυπνήσουν.

         Ενώ συμβαίνουν αυτά, η Ελλάδα βρίσκεται σε κατάσταση οικονομικής χρεωκοπίας αλλά και γενικής παρακμής, παραγωγικής, πολιτισμικής, πολιτικής. Αυτή η κατάσταση συμβαδίζει και με γεωπολιτική/διπλωματική έκλειψη της Ελλάδας. Η χώρα δεν διαθέτει εθνικό στρατηγικό σχεδιασμό. Οι διεθνείς περιφερειακές πρωτοβουλίες της είναι ή ανύπαρκτες ή εμφανίζονται ως παράρτημα της πολιτικής των επικυρίαρχων δυνάμεων. Η εξωτερική πολιτική που ασκείται είναι επιπόλαιη αλλά και επικίνδυνη. Εμφανίζεται χρεωκοπίας αλλά και γενικής παρακμής, παραγωγικής και πολιτισμικής.  Αυτή η κατάσταση επιφέρει και γεωπολιτική/διπλωματική έκλειψη της Ελλάδας. Η χώρα δεν έχει εθνικό στρατηγικό σχεδιασμό. Οι διεθνείς περιφερειακές πρωτοβουλίες της είναι ή ανύπαρκτες ή εμφανίζονται ως παράρτημα της πολιτικής των επικυρίαρχων δυνάμεων. Η εξωτερική πολιτική που ασκείται είναι επιπόλαιη αλλά και επικίνδυνη. Εκπληρώνει το ρόλο ενός παθητικού υφιστάμενου ξένων δυνάμεων. Τι έκανε πρόσφατα ο κ. Βενιζέλος - πέραν της υποστήριξής του στους ναζιστές του Κιέβου; Η Toυρκία - στην οποία Κούρδοι και Αλεβίτες μέλλουν να παίξουν σπουδαίο ρόλο υπό το πρίσμα των εξελίξεων στη Μεσοποταμία και τη Συρία -, χρησιμοποίησε έντονα προκλητική και επιθετική γλώσσα στη Δήλωση που κατέθεσε στο πλαίσιο της 5^ης συνεδρίασης του Συμβουλίου Σύνδεσης Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) - Τουρκίας. Πρόβαλλε τις διεκδικήσεις της σε βάρος τόσο της Κύπρου όσο και της Ελλάδας, ζητώντας τη στήριξη και την υιοθέτηση των απόψεων της από την Ε.Ε. Η Άγκυρα, με το έγγραφο που είχε παραδοθεί στον ίδιο τον υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας ζητάει από την Ελλάδα να παραιτηθεί επισήμως από το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια, καλεί την Ε.Ε. να αναγνωρίσει την «τουρκική» μειονότητα στη Δυτική Θράκη και καταγγέλλει ως «μονομερείς» τις ενέργειες της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΑΟΖ της. Στο ίδιο έγγραφο η Άγκυρα χαρακτηρίζει ως «νεκρή/εκλιπούσα» την Κυπριακή Δημοκρατία. Το εν λόγω έγγραφο αποτέλεσε θρυαλλίδα έντονης αντιπαράθεσης μεταξύ του κ. Βενιζέλου και της ευρωβουλευτή της Κύπρου Ελένης Θεοχάρους. Η αντιπαράθεση είχε ως αποτέλεσμα την ανταλλαγή βαρύτατων εκφράσεων, και την επίδοση ρηματικής διακοίνωσης από την Αθήνα εναντίον της Κύπρου.

         Το πιο ασταθές τμήμα της παγκόσμιας οικονομίας είναι, κατά κοινή ομολογία, η νότια Ευρώπη, με όλη την οικονομική, πολιτισμική, γεωπολιτική ποικιλότητά της. Στα μέσα Ιουλίου 2014 oι ηγέτες των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, με την ευκαιρία μιας συνάντησής τους, προσκλήθηκαν σε μια διάσκεψη υψηλού προφίλ στη Γερμανία με σκοπό «την υποστήριξη των προοπτικών ένταξής τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση». Η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ κάλεσε τους εκπροσώπους των χωρών σε συνέδριο στις 28 Αυγούστου στο Βερολίνο καθώς η Γερμανία έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο στις διαδικασίες που αφορούν τις χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης. H καγκελάριος της ηγεμονεύουσας στην ΕΕ και επικυρίαρχης και στη χώρα μας Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ παραδέχθηκε ότι εμπλέκεται στις μυστικές συνομιλίες για το όνομα, μεταξύ των Σκοπίων και της Ελλάδας, σύμφωνα με το βουλγαρικό Φόκους, που επικαλείται δημοσίευμα της σκοπιανής «Βέστ».

         Σαράντα χρόνια μετά την τραγωδία του 1974, επιβάλλεται επιτέλους να ανοίξει ο φάκελος της Κύπρου και να δοθούν στη δημοσιότητα τα αρχεία της ελληνικής Βουλής, όπως έχει ζητήσει και η Βουλή της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εκτός των άλλων, χρειάζεται ευρύτατη συσπείρωση και κινητοποίηση δυνάμεων που θέλουν να υπερασπιστούν τον δίκαιο αγώνα του κυπριακού λαού. Ωστε να γίνει γνωστό το περιεχόμενο της «Διακήρυξης Αναστασιάδη-Ερογλου» της 11ης Φεβρουαρίου 2014 και της «επίλυσης» του Κυπριακού που μεθοδεύεται.  Επιβάλλεται η πλήρης ενημέρωση και η κινητοποίηση σε Κύπρο και Ελλάδα. Πόσο μάλλον που εμφανίστηκε πρόσφατα η πρωτοβουλία των υπογραφόντων την Διακήρυξη της πρωτοβουλιας για το «έτος Κύπρου». Με ένα «προσεκτικό κείμενο», στηρίζουν ουσιαστικά το από του Φεβρουαρίου 2014 έγγραφο Αναστασιάδη-Έρογλου, που ουσιαστικά οδηγεί σε λύση χειρότερη εκείνης του άθλιου σχεδίου Ανάν.         

* Δημοσιεύεται στην εφημερίδα Δρόμος της Αριστεράς, φύλλο της 26^ης Ιουλίου 2014