Είναι δυνατή η συνεργασία ΗΠΑ-Ιράν στην ιρακινή κρίση;

Είναι δυνατή η συνεργασία ΗΠΑ-Ιράν στην ιρακινή κρίση;

Του Κώστα Ράπτη

[Πηγή: Capital.gr, 24/06/2014]

Οι επιφυλακτικές δηλώσεις Ιρανών αξιωματούχων την προηγούμενη εβδομάδα απέναντι στην προοπτική συνεργασίας με τη Ουάσιγκτον για την ιρακινή κρίση έδωσαν την Κυριακή τη θέση τους σε ένα ηχηρό “όχι΄" προερχόμενο από τα πλέον αρμόδια χείλη. “Η διαμάχη στο Ιράκ είναι ανάμεσα σε όσους θέλουν η χώρα να προσδεθεί στο στρατόπεδο των ΗΠΑ και όσους επιδιώκουν ένα ανεξάρτητο Ιράκ” αποφάνθηκε ο “Οδηγητής” της Ισλαμικής Δημοκρατίας αγιατολλάχ Ali Hamenei.

Σύμφωνα με όσα μεταδίδει το πρακτορείο Fars, o ανώτατος ηγέτης του Ιράν υποστήριξε ότι οι “δυνάμεις της αλαζονείας, με πρώτες τις ΗΠΑ” φέρουν την κύρια ευθύνη για όσα εκτυλίσσονται στο Ιράκ, ότι ο κύριος στόχος τους είναι να ανατρέψουν το αποτέλεσμα των ιρακινών βουλευτικών εκλογών του Απριλίου (που έδωσαν σχετική πλειοψηφία στον πρωθυπουργό Nuri al-Maliki, με 98 έδρες επί συνόλου 328), προκειμένου να “φέρουν τις μαριονέτες τους στην εξουσία” και ότι οι ΗΠΑ επιχειρούν να παρουσιάσουν ψευδώς την αντιπαράθεση ως μία σύγκρουση Σουνιτών και Σιιτών. Η Τεχεράνη, τόνισε (δύο μόλις 24ωρα μετά την απόφαση του Barack Obama να αποστείλει στη Βαγδάτη 300 κομάντος ως στρατιωτικούς συμβούλους) αντιτίθεται σε κάθε επέμβαση ξένων δυνάμεων στην ιρακινή κρίση.

Πρόκειται για μία τοποθέτηση που διαπερνά όλο το φάσμα της ιρανικής ελίτ, αν κρίνουμε από το γεγονός ότι ο πραγματιστής πρώην πρόεδρος Ali Aqbar Hashemi Rafsanjani υποστήριξε ότι το “Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και την Ανατολή” (ISIS) δημιουργήθηκε από δυνάμεις της περιοχής, αλλά και εκτός αυτής.

Ομοίως ο Kazzem Jalali, της επιτροπής Εθνικής Ασφαλείας και Εξωτερικών Υποθέσεων της ιρανικής Βουλής, κατηγόρησε τις ΗΠΑ για πολιτική “δύο μέτρων και σταθμών” στο ζήτημα της τρομοκρατίας ενώ διαμήνυσε ότι το Ιράκ είναι χώρα δημοκρατική και κανένας τρίτος δεν δικαιούται να υποδεικνύει την ηγεσία της.

Είναι προφανές ότι η Τεχεράνη συμπίπτει με την Ουάσιγκτον στην εκτίμηση ότι το κρισιμότερο ερώτημα αυτή τη στιγμή είναι η παραμονή ή μη του Maliki στην εξουσία – αν και βέβαια υιοθετούν αντιδιαμετρικά αντίθετες θέσεις απέναντι στο πρόσωπο του σιίτη πρωθυπουργού.

Οι ιρανικές υπηρεσίες προφανώς εκτιμούν ότι οι δεσμοί που αναπτύχθηκαν ανάμεσα στην αμερικανική πλευρά και τους φυλάρχους του δυτικού Ιράκ κατά την “Σουνιτική Αφύπνιση” του 2006-8, με την οποία σταθεροποιήθηκε η περιοχή, ερμηνεύουν σε μεγάλο βαθμό την ταχύτατη προέλαση των αντιπάλων της Βαγδάτης τις τελευταίες δύο εβδομάδες και χαρακτηριστική από αυτή την άποψη είναι η δήλωση του επικεφαλής των Basiji (ισχυρού σώματος παραστρατιωτικών πολιτοφυλάκων) Mohammad Reza Naqdi, ότι οι αμερικανικές υπηρεσίες εξασφάλισαν την παράδοση της Μοσούλης από αξιωματικούς του ιρακινού στρατού με παρελθόν στο κόμμα Μπάαθ.

Επιπλέον, δεν διαφεύγει της προσοχής των Ιρανών ιθυνόντων το γεγονός ότι πριν ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών John Kerry καταλήξει στη Βαγδάτη (όπου, χωρίς να εγκαταλείψει τις πιέσεις για μια “περισσότερο αντιπροσωπευτική” ιρακινή κυβέρνηση, υποσχέθηκε “εντατική και διαρκή” υποστήριξη προς το Ιράκ, αφήνοντας να διαφανεί ότι η αμερικανική εμπλοκή δεν θα περιορισθεί σε όσα εξήγγειλε την περασμένη εβδομάδα ο Obama) επισκέφθηκε το Κάιρο, όπως είχε πράξει λίγα 24ωρα πρωτύτερα, σε μία σπάνια εξόρμησή του εκτός συνόρων, ο 90χρονος βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας Αμπντουλλάχ. Οι υποψίες της Τεχεράνης ότι η Ουάσιγκτον στηρίζει το σχέδιο των αραβικών μοναρχιών για αλλεπάλληλες “αλλαγές καθεστώτος” κατά τις επιθυμίες τους στην περιοχή, όπως ακριβώς συνέβη στην Αίγυπτο, ενισχύονται.

Όμως το παιχνίδι των ιρανο-αμερικανικών σχέσεων είναι πολύ πιο σύνθετο για να περιορισθεί σε μία μάχη για το μέλλον του Maliki. Άλλωστε καμία από τις εμπλεκόμενες πλευρές (ούτε καν η Σαουδική Αραβία που με δικαιολογημένη ανησυχία σκέφτεται τον μελλοντικό επαναπατρισμό των υπηκόων της που στρατεύθηκαν με τους τζιχαντιστές στο Ιράκ) δεν μπορεί να αισθάνεται ασφάλεια με τη δράση του ανεξέλεγκτου ISIS.

Στην πραγματικότητα η στάση της Τεχεράνης στο Ιράκ θα κριθεί αφού εξασφαλισθεί ότι δεν επίκειται πτώση της Βαγδάτης (εξ ού και ο επικεφαλής των Ιρανών Φρουρών της Επανάστασης συντονίζει επί τόπου την άμυνα της ιρακινής πρωτεύουσας) και θα ενταχθεί σε ένα ευρύτερο παζάρι που “κύρια σκηνή” του θα έχει τις διαπραγματεύσεις των μεγάλων δυνάμεων της ομάδας “5+1” με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα, όπως δήλωσε ήδη από την προηγούμενη εβδομάδα ο προσωπάρχης της ιρανικής προεδρίας Mohammad Nahavandian.

Αν η πρόοδος σε αυτό το μέτωπο (αλλά και η διατήρηση του Ιράκ ως ενιαίου κράτους, όπως επιθυμεί η Τεχεράνη) προϋποθέτει τη “θυσία” του Maliki, η επιλογή δεν θα είναι δύσκολη. Το κατά πόσον όμως το Ιράν θα αισθάνεται άνετα με την πιθανότητα απώθησης του ISIS προς τη Συρία, εις βάρος του έτερου συμμάχου του, Assad, είναι διαφορετικό ζήτημα.