Ο ελέφαντας στο δωμάτιο και το “ευρωπαϊκό σοκ”

Ο ελέφαντας στο δωμάτιο και το “ευρωπαϊκό σοκ”

[Πηγή: Αριστερό Βήμα, 06/06/2014]

Αρκετές ημέρες μετά τη διεξαγωγή των ευρωεκλογών, οι εκτιμήσεις για τα αποτελέσματα εξακολουθούν να μοιάζουν με τη γνωστή ρήση για τον ελέφαντα στο δωμάτιο που κάνουν ότι δεν τον βλέπουν. Διότι δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι το 9,4% της ναζιστικής Χρυσής Αυγής, ύστερα μάλιστα από τη δίωξή της ως εγκληματικής οργάνωσης, το ότι αναδείχθηκε από τις ευρωεκλογές τρίτο κόμμα και οι δύο από τους τρεις ευρωβουλευτές της είναι απόστρατοι ανώτατοι αξιωματικοί των ενόπλων δυνάμεων, το ότι στα αυτοδιοικητικά ψηφοδέλτιά της είχαν έντονη παρουσία απόστρατοι αξιωματικοί του  στρατού και της αστυνομίας, αποτελεί το πιο αξιοσημείωτο στοιχείο αυτών των εκλογών. Στοιχείο που από την άποψη της βαρύτητας μάλλον ξεπερνά τη συμβολική σημασία που μπορεί να έχει το ότι ο Σύριζα υπερκέρασε τη Ν.Δ. κατά 4 μονάδες και ότι τα κόμματα της συγκυβέρνησης έχασαν περίπου 11 μονάδες από τον Ιούνιο του 2012. 

Απώλειες που, ας σημειώσουμε, δεν πήγαν “προς τα αριστερά” αλλά, ως επί το πλείστον, στη ΧΑ και στο φιλελεύθερο Ποτάμι, ενώ ένα ποσοστό διασπάρθηκε στα δεξιά κομματίδια που έχουν γεμίσει το ελληνικό πολιτικό σκηνικό. Ενώ από τις απώλειες του Σύριζα (περί τις 130.000 ψήφους) κάποιες  πήγαν προς το ΚΚΕ, τα μικρότερα κόμματα που τάσσονται κατά της Ευρωζώνης και της ΕΕ καταποντίστηκαν, ενώ σημαντικό μέρος των συριζικών απωλειών κατευθύνθηκε προς τα δεξιά. Ουσιαστικά, ο συσχετισμός δύναμης ανάμεσα στα λαϊκά και στα κυρίαρχα συμφέροντα δεν άλλαξε, μάλλον επιδεινώθηκε αν ληφθούν υπόψη οι εκατοντάδες χιλιάδες που επέλεξαν τη Χ.Α. 

Ορισμένα γεγονότα επίσης που σημειώθηκαν στις δημοτικές εκλογές πρέπει να ιδωθούν σε συνάρτηση με αυτό το αποτέλεσμα. Όπως επί παραδείγματι η κάθοδος και επικράτηση, σε ορισμένους δήμους, επιχειρηματιών και παραγόντων του ποδοσφαίρου που οι οργανώσεις τους αποτελούν στέγη φασιστικών κινήσεων. Ή η επίθεση τραμπούκων της ΑΕΚ, λίγες ημέρες μετά τις εκλογές, εναντίον επιτροπής κατοίκων στη Ν. Φιλαδέλφεια που επρόκειτο να συζητήσει για το νέο ρυθμιστικό σχέδιο που αφορά και το γήπεδο της εν λόγω ομάδας. 

Όλα αυτά αποτελούν ενδείξεις ότι το κοινωνικό και το πολιτικό τοπίο στην Ελλάδα αλλάζει και κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί με μεγάλη σοβαρότητα ότι αλλάζει επί το προοδευτικότερο απλώς και μόνο επειδή ο Σύριζα πρώτευσε στις ευρωεκλογές. 

Ταυτόχρονα, βασικά ζητήματα που αφορούν τις σχέσεις της χώρας με την Ευρωζώνη και την ΕΕ, για τα οποία θα έπρεπε να μιλήσει ο λαός και με την ψήφο του, κρύφτηκαν κάτω από το χαλί. Κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση έκρυψαν το σκελετό στην ντουλάπα, η καθεμία για τους δικούς της λόγους, και αίφνης παρουσιάζεται ο Σόιμπλε με τις δηλώσεις του να ανοίξει διάπλατα το κλειστό ερμάρι: “οι μεταρρυθμίσεις στη χώρα πρέπει να συνεχιστούν αν θέλει η Ελλάδα να μείνει στο ευρώ”. Απ΄ αυτή την άποψη, τόσο η στρατηγική της κυβέρνησης ότι “τελειώνουμε με τα μνημόνια” όσο και αυτή του Σύριζα , “να φύγει αυτή η κυβέρνηση”, ανεξαρτήτως της πολιτικής που υποχρεούται να ακολουθήσει η χώρα εντός της Ευρωζώνης/ΕΕ, απέχουν παρασάγγες από την πραγματικότητα.

Αν μάλιστα όλα αυτά συνδυαστούν με τις γενικότερες τάσεις που επικρατούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και καταγράφηκαν στα εκλογικά αποτελέσματα, η γενικότερη εικόνα που εμφανίζεται είναι δυσοίωνη και σ΄ έναν βαθμό ενδεικτική των εξελίξεων που ενδέχεται να σημειωθούν και στην Ελλάδα, στο βαθμό που ο λαϊκός παράγοντας εξακολουθήσει να είναι παροπλισμένος, αποδεχόμενος τη θέση που του επιφυλάσσουν οι κυρίαρχες δυνάμεις εντός και εκτός της χώρας.

Τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών, παρόλο που ποικίλλουν αντανακλώντας τις ειδικές συνθήκες κάθε χώρας, δείχνουν  αποστροφή για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι αντιδράσεις των πολιτών κυμαίνονταν από την τεράστια αποχή , όπως στις ημιαποικιοποιημένες χώρες της Αν. Ευρώπης, μέχρι την υπερψήφιση μιας σειράς ακραίων δεξιών , αντιμεταναστευτικών, εθνικιστικών ακόμη και ναζιστικών κομμάτων, όπως στην Αγγλία, τη Γαλλία, την Ουγγαρία, τις Σκανδιναβικές χώρες, ακόμη και στη Γερμανία, που το χαρακτηριστικό τους είναι ότι στρέφονται κατά του ευρωπαϊκού κέντρου για λόγους που διαφέρουν από χώρα σε χώρα. 

Παρόλο που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι μερίδες του κεφαλαίου υποστηρίζουν τα δεξιά/ακροδεξιά “ευρωσκεπτικιστικά κόμματα” στη διελκυστίνδα του ανταγωνισμού τους με την ηγεμονική Γερμανία, δεν υπάρχει επίσης καμιά αμφιβολία, μόνο και μόνο λόγω της δύναμης των αριθμών, ότι αποστροφή προς την ΕΕ αποπνέει η πολιτική συμπεριφορά απλών λαϊκών ανθρώπων που δεινοπαθούν από τις πολιτικές της λιτότητας που  συνδέονται άρρηκτα με την επικυριαρχία των Βρυξελλών . Αυτό τον κόσμο δεν μπορεί να τον προσεγγίσει η Αριστερά η οποία στη συντριπτική της πλειοψηφία υπερασπίζεται το οικοδόμημα της ΕΕ και το ενιαίο νόμισμα. Στην πράξη, δηλαδή, υπερασπίζεται τον παγκόσμιο ρόλο των ευρωπαϊκών κεφαλαίων, αγνοώντας, παρά την αντίθετη ρητορική, τα συμφέροντα της λαϊκής πλειοψηφίας στον τόπο της. [*]

Παραδειγματική χώρα, απ΄ αυτή την άποψη είναι η Γαλλία όπου το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λε Πεν αναδείχθηκε πρώτο κόμμα με το 25% των ψήφων, αφήνοντας πίσω του τόσο τη Δεξιά όσο και, κατά διπλάσιο σχεδόν ποσοστό, τους κυβερνώντες σοσιαλιστές. Το Εθνικό Μέτωπο αυξάνει σταθερά την επιρροή του την τελευταία  δεκαετία, αξιοποιώντας το αίσθημα προδοσίας που νιώθει η εργατική και λαϊκή βάση των κομμάτων της Αριστεράς και της Σοσιαλδημοκρατίας από τις ηγεσίες τους. Ο λαϊκός κόσμος βλέπει να αλλάζουν οι κυβερνήσεις, αλλά να διατηρούνται οι ίδιες πολιτικές και ιδίως τα τελευταία 6 χρόνια της κρίσης αντιλαμβάνεται ότι αυτή η κατάσταση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην πειθάρχηση που επιβάλλουν οι μηχανισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βλέπει, επίσης, τη γαλλική Αριστερά να παραιτείται μονίμως από την αυτόνομη πολιτική της και να στοιχίζεται είτε πίσω από τη Δεξιά, εν ονόματι του κινδύνου της ακροδεξιάς, είτε πίσω από τους σοσιαλιστές, εν ονόματι του να φύγει ή να μην ξανάρθει η Δεξιά, ανεξάρτητα από τις πολιτικές που εφαρμόζουν. Αυτή η στάση της Αριστεράς, αλλά και η στροφή του Εθνικού Μετώπου σε μια πιο ήπια ατζέντα, με κάποιες αποστάσεις από την ακραία αντιμεταναστευτική ρητορεία και δίνοντας  έμφαση στο θέμα της εθνικής κυριαρχίας, της γερμανικής πολιτικής που στρέφεται εναντίον όλων των άλλων κρατών, της υποταγής του γαλλικού πολιτικού κατεστημένου στις Βρυξέλλες και της αποχώρησης από τη ζώνη του ευρώ, είχε ως αποτέλεσμα την άνοδο του Εθνικού Μετώπου,  που πήρε καταιγιστική διάσταση με την κρίση της Ευρωζώνης. Τα στοιχεία για την εκλογική συμπεριφορά των Γάλλων εργαζομένων, στις 25/5 είναι πραγματικά συγκλονιστικά: σύμφωνα με τη δημοσκοπική εταιρεία Ipsos-Steria, το Εθνικό Μέτωπο το ψήφισαν το 37% των ανέργων, το 30% των νέων κάτω των 35 ετών και το 45% των εργατών. Αντίθετα, το Αριστερό Μέτωπο πήρε μόνο το 6,3% των ψήφων, μόλις δύο χρόνια μετά τις προεδρικές εκλογές όπου ο Ζ.Λ. Μελανσόν είχε ψηφιστεί από το 11% των Γάλλων.

Είναι εξαιρετικά λυπηρό να διαβάζει κανείς στην εφημερίδα L΄ Humanite παραδοχές όπως η επόμενη: “Ιδού το παράδοξο αυτών των εκλογών. Πολλοί απ΄ αυτούς που ψήφισαν το Εθνικό Μέτωπο είναι στην πραγματικότητα δημοκράτες, ακόμη κι αν το κόμμα αυτό μισεί τη δημοκρατία. Είναι δημοκράτες στο βαθμό, πρώτον, που πήγαν να ψηφίσουν και , δεύτερον, που ήταν πεισμένοι ότι αυτή τη φορά η ψήφος τους θα μετρούσε, δεν θα μπορούσε να τη διαγράψει κανένας πολιτικός ταχυδακτυλουργός”. [**]

Η εμπειρία της Γαλλίας δείχνει εμφατικά ότι η ακροδεξιά δεν αντιμετωπίζεται χωρίς μια πολιτική που θα πηγαίνει στο βάθος των κοινωνικών προβλημάτων, θα αντιτάσσεται στη λογική του ανταγωνισμού προς τον πάτο όσον αφορά τους εργατικούς μισθούς, τις κοινωνικές παροχές, την ιδιωτικοποίηση κοινωνικών αγαθών που αποτελεί καταστατικό όρο της Ευρωζώνης/ΕΕ, θα εμπνέει αυτοπεποίθηση στους εργαζόμενους για την ανάκτηση της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας και δεν θα μένει απλώς στην κυβερνητική εναλλαγή και στα συναφή διλήμματα. 

Και αυτό είναι ένα πολύ σοβαρό μάθημα για να διαβάσει κανείς τις εξελίξεις που μπορεί να υπάρξουν και στη δική μας χώρα. Οι αριστεροί που αποδέχονται τυφλά την Ευρωζώνη και την ΕΕ, που αρνούνται να τις αμφισβητήσουν εκ βάθρων,  θα πρέπει να σκεφτούν πολύ σοβαρά το ενδεχόμενο να βρεθούν στη θέση του Gérard Mordillat και να απολογούνται που εκατομμύρια άνθρωποι θεωρούν πως  η ψήφος στην ακροδεξιά μετράει πιο πολύ ... Με συνέπειες που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει, δεδομένου ότι η Ελλάδα δεν είναι Γαλλία.  

Απ΄ αυτή την άποψη, φαίνεται να βρίσκεται έτη φωτός μακριά από τις προσδοκίες των πιο πληβειακών στρωμάτων των ευρωπαϊκών κοινωνιών η δήλωση που υπέγραψαν Ευρωπαίοι αριστεροί διανοούμενοι[ ***] μετά το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών. Μπροστά στις συνθήκες ανεργίας, φτώχειας και περιθωριοποίησης, μπροστά στους τερατώδεις μηχανισμούς της ΕΕ που απαλλοτριώνουν κάθε έννοια λαϊκής κυριαρχίας και δημοκρατίας, η πρόταση που κάνουν είναι να  ξεκινήσουν κάποιες συζητήσεις για την επαναδιευθέτηση των θεσμών της ΕΕ και για τη σύγχρονη σημασία της “ιδέας της Ευρώπης” . Ζήσε μαύρε μου να φας τριφύλλι ... 

 
Αρ.αλ.

[*] Εξαίρεση αποτελούν ο  Σύριζα,  ένα πολύ πρόσφατο φαινόμενο και αυτό μάλλον τον καθιστά ελληνική ιδιομορφία, η Ενωμένη Αριστερά στην Ισπανία, καθώς και το νέο κόμμα Podemos που  καρπώθηκαν  απώλειες των μεγάλων ισπανικών κομμάτων.   Σε εντελώς διαφορετικό πλαίσιο πρέπει να δει κανείς τις δυνάμεις που διατηρούν ή αυξάνουν ελαφρά ορισμένα  Κομμουνιστικά Κόμματα για λόγους ιστορικούς και εξαιτίας δεσμών που διατηρούν με τα εργατικά λαϊκά στρώματα (π.χ. το Πορτογαλικό Κ.Κ. , σε μικρότερο βαθμό το ΚΚΕ), όμως, ως επί το πλείστον,  αποτελούν την εξαίρεση και όχι τον κανόνα.

 
** Gérard Mordillat http://www.humanite.fr/apres-le-choc-des-europeennes-les-alternatives-existent-elles-gauche-pour-sortir-de-la-crise-541623

*** Οι υπογράφοντες είναι οι εξής: Etienne Balibar, Joanna Bourke, Wendy Brown, Judith Butler, Drucilla Cornell, Simon Critchley, Jodi Dean, Costas Douzinas, Eric Fassin, Engin Isen, Chantal Mouffe, Jean-Luc Nancy, Toni Negri, Micael Lowy, Sandro Mezzadra, Bruce Robbins, Jacqueline Rose, Eleni Varikas, Hayden White, Slavoj Zizek.

[Πηγή: Mediapart, http://blogs.mediapart.fr/edition/english-club/article/020614/left-intellectuals-statement-may-european-elections]