Καλοκαίρι και καταχνιά

Καλοκαίρι και καταχνιά

του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

[Πηγή: Δρόμος της Αριστεράς, 02.06.2014]

Μια ακόμη κόντρα ΔΝΤ – Ε.Ε. για το ελληνικό χρέος απειλεί να κάνει ακόμη πιο δύσκολη τη ζωή της συγκυβέρνησης το επόμενο δίμηνο

Τσουρουφλισμένη από το αποτέλεσμα των Eυρωεκλογών, η συγκυβέρνηση το επόμενο δίμηνο θα δυσκολευτεί πολύ να αποδείξει τον ισχυρισμό της ότι, παρά το «μήνυμα» της κάλπης, έχει στο τσεπάκι την «πολιτική σταθερότητα» και ένα νωχελικό καλοκαίρι μπροστά της, χωρίς την φορτική παρουσία της τρόικας. Ακόμη κι αν η κοινοβουλευτική «μηχανική» της αποδώσει, αυξάνοντας διά μαγείας την κοινοβουλευτική πλειοψηφία με τον διεμβολισμό της ΔΗΜΑΡ, των ΑΝΕΛ, των «ανεξάρτητων», ακόμη κι αν η μετεκλογική πίεση του ΣΥΡΙΖΑ δεν αποδειχθεί αρκετή, ώστε να αποφευχθούν νέα αντιλαϊκά μέτρα και αποφάσεις, η κυβέρνηση είναι δύσκολο να αντιμετωπίσει την πίεση που θα της ασκήσουν οι δανειστές και η τρόικα.

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΝΤ, όπως αναμενόταν, ενέκρινε χθες την αποδέσμευση της διπλής δόσης των 3,41 δισ. ευρώ. Η «ξερή» ανακοίνωση του Ταμείου δεν αποπνέει κάτι αισιόδοξο. Ανέλαβε, όμως, το υπουργείο Οικονομικών με δική του ενθουσιώδη ανακοίνωση να προκαταλάβει την έκθεση του Πόλ Τόμσεν για την 5η αξιολόγηση, που θα δοθεί τις προσεχείς μέρες στη δημοσιότητα. Αν πάρουμε τοις μετρητοίς όσα αναφέρει το υπουργείο Οικονομικών, πέρα από τα καλά λόγια για «τεράστια πρόοδο», το ΔΝΤ επαναλαμβάνει το γνωστό «καρφί» προς τους εταίρους, που καλούνται «να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους για μέτρα ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους για να εξασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά του». Αυτό το έχουμε ακούσει δεκάδες φορές. Αυτό που θα κάνει τη διαφορά, όταν η έκθεση Τόμσεν δημοσιοποιηθεί, είναι το timing. Κατά πληροφορίες, το ΔΝΤ, είτε επίσημα είτε παρασκηνιακά, θα ανεβάσει τους τόνους απέναντι στις ευρωπαϊκές συνιστώσες της τρόικας, τονίζοντας ότι οι αποφάσεις για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους δεν μπορούν να περιμένουν μέχρι το φθινόπωρο ή το τέλος του έτους. Ακόμη, το υπουργείο Οικονομικών αναφέρει ότι η έκθεση του ΔΝΤ συμμερίζεται την αισιοδοξία της κυβέρνησης ότι «ο δημοσιονομικός στόχος του 2014 θα επιτευχθεί χωρίς νέα μέτρα». Αλλά δεν λέει κουβέντα για το 2015 -2016. Κατά πάσα πιθανότητα η έκθεση Τόμσεν θα υπαινίσσεται, τουλάχιστον, ότι η Ελλάδα μπορεί να χρειαστεί πρόσθετο δανεισμό από το 2015 και μετά.

Νέα διελκυστίνδα

Η ευρωπαϊκή πλευρά βρίσκεται σε συμπληγάδες. Από τη μία πλευρά η πίεση που της ασκεί το ΔΝΤ για επίσπευση αποφάσεων για το χρέος, σε συνδυασμό με τα σοκ των Ευρωεκλογών που γέμισαν την Ευρωζώνη «αδύναμους κρίκους», ευνοεί το ενδεχόμενο αποφάσεων που θα ικανοποιούν το ΔΝΤ και θα σώζουν κάπως την κατάσταση στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα, όμως, ο βασικός συντελεστής μιας απόφασης ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους με τρόπο που να ικανοποιεί το ΔΝΤ είναι η ΕΚΤ, που είναι αδύνατο να κάνει κάτι «θεαματικό» για την Ελλάδα και όλη την Ε.Ε. πριν από το Νοέμβριο, οπότε θα έχουν ολοκληρωθεί τα πανευρωπαϊκά τραπεζικά stress tests.

Έτσι, προκύπτει μια νέα διελκυστίνδα μεταξύ Ε.Ε. και ΔΝΤ που είναι πολύ πιθανό να μετατρέψει την επίσκεψη της τρόικας στην Αθήνα τον Ιούλιο από «περίπατο», όπως θα ήθελε η κυβέρνηση, σε κολασμένο μαραθώνιο, με το ΔΝΤ και πάλι στο ρόλο του «κακού». Αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να επηρεάσει όλη τη διαδικασία της 5ης αξιολόγησης που εκτείνεται μέχρι το φθινόπωρο, αρχής γενομένης από τη συνεδρίαση του Eurogroup, στις 19 Ιουνίου. Από τη συνεδρίαση αυτή, και εφόσον η ευρωπαϊκή «αναφορά προόδου» είναι θετική, θα εξαρτηθεί η έγκριση της διπλής δόσης (Μαΐου-Ιουνίου) ύψους 2 δισ. που οφείλουν οι Ευρωπαίοι δανειστές, η οποία είναι απολύτως απαραίτητη ενόψει και των ομολόγων του ΔΝΤ που λήγουν τον Αύγουστο, ύψους 6 δισ. (Τα νούμερα είναι χαρακτηριστικά του φαύλου κύκλου: Όλος ο δημοσιονομικός και «μεταρρυθμιστικός» αγώνας δρόμου από σήμερα μέχρι τον Αύγουστο γίνεται για να μας δανείσουν 5,5 δισ. με τα οποία θα τους εξοφλήσουμε 6 δισ. ευρώ).

Βαριά ατζέντα

Έτσι, ενώ η κυβέρνηση προετοιμάζεται για ανασχηματισμούς, αλλαγή φρουράς στην ΤτΕ με «μετάθεση» Στουρνάρα και ελαφρό λίφτινγκ στο πρόγραμμα καταστροφής με ψιλοπαροχές, ψευτοελαφρύνσεις και άφθονη αναπτυξιολογία, είναι πιο πιθανό να βρεθεί ενώπιον πιέσεων για πρόσθετα μέτρα. Η ατζέντα που έχει στα χέρια της η τρόικα είναι ήδη βαριά και, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει τα εξής:

-Τα 12 (6+6) προαπαιτούμενα των δόσεων Μαΐου και Ιουνίου, ανάμεσα στα οποία οι καταργήσεις φόρων και τελών υπέρ τρίτων που επηρεάζουν την τύχη πολλών ασφαλιστικών φορέων, η ενοποίηση των επικουρικών ταμείων, η ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ, η χρηματοδότηση των κομμάτων κ.ά.

-Ένα βουνό από νομοσχέδια και εφαρμοστικούς νόμους, ορισμένα από τα οποία και αντιμετωπίζονται ως προαπαιτούμενα από τους δανειστές και έχουν θέσει ήδη σε δοκιμασία την κοινοβουλευτική πλειοψηφία (π.χ. νομοσχέδιο για τον αιγιαλό – ξεπούλημα παραλιών).

-Την αποκάλυψη «εκπλήξεων» που μπορεί να επιφυλάσσουν τα κείμενα του επικαιροποιημένου Μνημονίου, τα οποία δεν έχουν ακόμη δημοσιοποιηθεί (Μνημόνιο Οικονομικής και Δημοσιονομικής Πολιτικής -MEFP- και τεχνικό Μνημόνιο). Στις εκπλήξεις αυτές ενδέχεται να προστεθεί και η νέα δέσμη «μεταρρυθμίσεων» από τη δεύτερη «εργαλειοθήκη» του ΟΟΣΑ που παραμένει σε εφεδρεία και η τρόικα πιέζει να υιοθετηθούν.

- Την υλοποίηση ήδη δρομολογημένων δεσμεύσεων, όπως οι μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις που ξεκινούν από 1η Ιουλίου και θα κλιμακωθούν μέχρι το 2017.

-Τα αυξημένα κόστη απορρόφησης του νέου ΕΣΠΑ, το οποίο η κυβέρνηση περιμένει σαν μάννα εξ ουρανού για να συντηρήσει το παραμύθι της ανάπτυξης. Η έγκρισή του από την Κομισιόν (την Παρασκευή πριν από τις Ευρωεκλογές) προβλήθηκε ως αναπτυξιακό big bang από τα κυβερνητικά παπαγαλάκια. Φρόντισαν, όμως, να θάψουν τη λεπτομέρεια ότι το νέο ΕΣΠΑ αυξάνει την εθνική συμμετοχή από το 5%, στο 15% έως 45%. Πού θα βρει χρήματα για την εθνική συμμετοχή η κυβέρνηση, την ώρα που στραγγίζει κάθε ίχνος ρευστότητας για να «ταΐζει» το πρωτογενές πλεόνασμα παραμένει ένα μυστήριο.

Η βαριά ατζέντα της τρόικας είναι άγνωστο αν και πόσο θα επηρεαστεί από τις ευαίσθητες πολιτικές ισορροπίες που έχουν διαμορφωθεί μετά τις Ευρωεκλογές στην Ελλάδα και πανευρωπαϊκά. Θεωρητικά, η κυβέρνηση έχει το αρκετά πειστικό επιχείρημα της πολιτικής αβεβαιότητας προκειμένου να πείσει τους δανειστές και τους εκπροσώπους τους να είναι διαλλακτικότεροι και λιγότερο πιεστικοί. Ακόμη κι αν το επιτύχει αυτό, όμως, είναι απίθανο να τους πείσει να ανεχθούν τον «εξοπλισμό» πολιτικής επιβίωσης που ετοιμάζει, ο οποίος περιλαμβάνει φοροελαφρύνσεις, μη επέκταση της έκτακτης εισφοράς, στοχευμένες μικροπαροχές προς στρώματα που τη «μαύρισαν» μαζικά και, φυσικά, μιαν ακόμη έξοδο στις αγορές, για να διατηρηθούν οι εντυπώσεις του ελληνικού success story.

Άλλη μια «φούσκα»

Αυτό το τελευταίο, παρ’ ότι βρήκε στήριξη από αγορές και κερδοσκόπους, ήδη βρίσκεται σε φάση αποκαθήλωσης. Οι Financial Times συγκαταλέγουν τα ελληνικά ομόλογα και τις αποδόσεις τους στις πέντε μεγαλύτερες φούσκες της περιόδου, η Goldman Sachs, σύμβουλος της ελληνικής κυβέρνησης στο σόου της εξόδου στις αγορές, προβλέπει άνοδο των spreads των ελληνικών ομολόγων τους προσεχείς μήνες υπό το βάρος της πολιτικής αβεβαιότητας, ενώ το ίδιο το ΔΝΤ εξορκίζει μια ακόμη ακριβή έξοδο στις αγορές.

Η πολιτική συνάρτηση του καλοκαιριού, λοιπόν, για την κυβέρνηση περιλαμβάνει πολύ καταχνιά. Η διελκυστίνδα μεταξύ των δανειστών (Ε.Ε.- ΔΝΤ) για το χρέος παραμένει, στην ίδια την Ε.Ε. οι Ευρωεκλογές έχουν ανοίξει τεράστιες «μαύρες τρύπες» και νέα μέτωπα που παραπέμπουν σε αναδιαπραγμάτευση του γερμανικού σχεδίου για την Ευρώπη (τουλάχιστον από πλευράς Γαλλίας και Βρετανίας, μετά το θρίαμβο Λεπέν και Φάρατζ), ενώ ακόμη κι η θεσμική συγκρότηση (Κομισιόν, Ευρωκοινοβούλιο) γίνεται πεδίο σκληρών παζαριών. Σ’ αυτό το πλαίσιο τα περιθώρια ελιγμών της ηττημένης συγκυβέρνησης είναι στενά. Οι ίδιοι οι εταίροι-δανειστές αντιλαμβάνονται τα πολιτικά όρια των εκλεκτών τους. Κι απ’ αυτή την άποψη δεν αποκλείεται να ευδοκιμήσουν στις τάξεις τους δεύτερες σκέψεις για μια παγίδα «εθνικής συνεννόησης» μεταξύ κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης, με επίκεντρο -για παράδειγμα- την επικείμενη νέα αναδιάρθρωση χρέους.

Τα τροχιοδεικτικά πυρά έχουν ήδη εκτοξευτεί κι ελπίζει κανείς οι αποδέκτες να τα έχουν αντιληφθεί και να μην «τσιμπήσουν», σπαταλώντας γρήγορα το κεφάλαιο της συμβολικής εκλογικής νίκης…