Oι χαμένες προσδοκίες των κομμάτων της δραχμής

Oι χαμένες προσδοκίες των κομμάτων της δραχμής

Της Μαριάννας Τόλια*

[Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών, 20/06/2014] 

Ενα από τα παράδοξα των ευρωεκλογών υπήρξε η μεγάλη απόκλιση ανάμεσα στις προεκλογικές προσδοκίες των κομμάτων της δραχμής (ΕΠΑΜ, ΑΝΤΑΡΣΥΑ, Σχέδιο Β, ΔΡΑΧΜΗ) και τα εκλογικά ποσοστά τους. Ενώ στις προεκλογικές δημοσκοπήσεις 3 στους 10 τάσσονταν υπέρ της δραχμής, στην κάλπη μόλις 2 στους 100 ψήφισαν τα κόμματα που την υποστήριζαν ως θεμελιώδη επιλογή. Το παράδοξο αυτό είχε και μετεκλογική ουρά. Τόσο η ΑΝΤΑΡΣΥΑ και το ΕΠΑΜ όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ αποτίμησαν τα αρνητικά αποτελέσματα των κομμάτων της δραχμής ασκώντας οι μεν κριτική στους δε και τούμπαλιν, αλλά αποφεύγοντας κάθε αναφορά στο θέμα του νομίσματος. Οπότε αξίζει να επιχειρήσουμε μια απάντηση στο ερώτημα: γιατί οι 3 στους 10 που δηλώνουν ότι θέλουν επιστροφή στη δραχμή δεν ψήφισαν τα κόμματα της δραχμής;

Ο πρώτος λόγος είναι ότι η επιλογή της δραχμής δεν αφορά αποκλειστικά την Αριστερά· οι δεξιοί οπαδοί της δραχμής δεν είχαν λόγο να ψηφίσουν αριστερά κόμματα ή το ΕΠΑΜ που συνδυάζει τις αριστερές καταβολές με το εθνολαϊκό στοιχείο. Ο δεύτερος και σημαντικότερος είναι ότι η δραχμή ως πραγματική πολιτική επιλογή, ως πολιτική πρόταση με ζυγισμένα οφέλη κι απώλειες, ανήκουσα στον χώρο του εφικτού, προσφέρουσα προοπτική και, άρα, έχουσα τις δυνατότητες να κινητοποιήσει μεγάλο δυναμικό ανθρώπων, έχει ηττηθεί από το 2012.

Κάτι η επιμονή των διαδοχικών κυβερνήσεων της κρίσης να ωραιοποιούν την πραγματικότητα, κάτι το μνημόνιο-αντιμνημόνιο του ΣΥΡΙΖΑ, ξεχνάμε ενίοτε ότι η κρίση της Ελλάδας, σε αντιδιαστολή με των άλλων χωρών του ευρωπαϊκού Νότου, έχει να κάνει με τη διαχείριση μιας κρατικής χρεοκοπίας. Και άρα, έχει ως βασική τομή της την αναδιάρθρωση του χρέους (PSI).

Προ PSI, την περίοδο όπου το δημόσιο χρέος ήταν σε ελληνικό δίκαιο και η οφειλή αφορούσε τον ιδιωτικό τομέα, εκκρεμούσαν όλες οι αποφάσεις, ο γερμανικός προτεσταντικός λαϊκισμός κατηγορούσε συλλήβδην τους Eλληνες ως τεμπέληδες και το ΠΑΣΟΚ προσπαθούσε να πειθαρχήσει την κοινωνία επιρρίπτοντας πάνω της τις ευθύνες του πολιτικού συστήματος για τη χρεοκοπία, η δραχμή αντιπροσώπευε μια πραγματική πολιτική επιλογή. Στα μεγάλα πλήθη που έμειναν δύο χρόνια στους δρόμους και που, παρά τις εσωτερικές τους διαφοροποιήσεις, ομονοούσαν στην αντίθεσή τους απέναντι στην κυβέρνηση και τους ξένους δανειστές, η δραχμή μπορούσε να εμφανίζεται ως μια διέξοδος, θολή και ασαφής, με οφέλη και παγίδες, αλλά πραγματική, καθώς έδινε λύση στο μείζον τότε ζητούμενο: μια πιο εθνικά αυτόνομη διαχείριση της χρεοκοπίας που θα έδινε καλύτερη προοπτική από την πρόταση των δανειστών η οποία, όπως αντιλαμβάνονταν ήδη αρκετοί, οδηγούσε στην καταστροφή. Στις ραδιοφωνικές εκπομπές του Δ. Καζάκη, η δραχμή προβαλλόταν ως λύση στο θέμα του χρέους και της υποταγής της χώρας στους ξένους δανειστές. Οι Κ. Λαπαβίτσας, Παν. Λαφαζάνης και Αλ. Αλαβάνος προσέθεταν το ταξικό στοιχείο και το πρόβλημα της ανεργίας. Αλλά εκτός των Ελλήνων πολιτικών και οικονομολόγων, η δραχμή, ως επιλογή με ισχυρό οικονομικό νόημα, έμπαινε στο τραπέζι και από μη ελληνικές, τεχνοκρατικές φωνές: π.χ. τον οίκο Lazard, που είχε προσλάβει η κυβέρνηση Παπανδρέου ως σύμβουλο για την αναδιάρθρωση του χρέους, αλλά και όχι λίγους οικονομολόγους, οι οποίοι προβληματίζονταν ως προς το αν υπήρχε περίπτωση να πετύχει στην Ελλάδα, μια χώρα με πανίσχυρα εισαγωγικά λόμπι, μια εσωτερική υποτίμηση τόσο βαθιά όσο χρειαζόταν και να βγουν ζωντανές η οικονομία και η κοινωνία της.

Για όλους αυτούς τους λόγους ήταν που, λίγο πριν από το PSI, ο Γερμανός ΥΠΟΙΚ Βόλφγκανγκ Σόιμπλε πρότεινε στον Ευ. Βενιζέλο την εναλλακτική λύση της ελεγχόμενης μετάβασης της Ελλάδας στη δραχμή με ευρωπαϊκή συνδρομή – άλλο αν ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ αποφάσισε μόνος του και μας το είπε κατόπιν εορτής… Και μετά ήρθε η Ωρα Μηδέν: η υλοποίηση του PSI που έπληξε το σχέδιο της δραχμής στις ρίζες του, καθώς το άδειασε όχι μόνο από το αρχικό νόημά του –τη δυνατότητα διαχείρισης της κρατικής χρεοκοπίας με πιο αυτόνομο εθνικά τρόπο– αλλά και από το μεγαλύτερο μέρος της οικονομικής του σκοπιμότητας, της λογικής και της προοπτικής του: όταν έχεις αυξήσει το χρέος σου στο σκληρό ευρώ, το έχεις μεταφέρει στα κράτη και στο αγγλικό δίκαιο, τι να σου κάνει η προσφυγή σε μαλακό εθνικό νόμισμα… Ενα τελευταίο καρφί χρειαζόταν να μπει στο φέρετρο της δραχμής για να ολοκληρωθεί η ήττα του ως πραγματικής πολιτικής επιλογής και το έβαλε ο ελληνικός λαός στις εκλογές του 2012, όταν επέλεξε το «ευρώ πάση θυσία» αντί του «κανένα ταμπού για το νόμισμα».

Είναι αμφίβολο αν στη συνθήκη που διαμορφώθηκε στη μετά PSI εποχή, η νέα πολιτική διέξοδος που περνά μέσα από την αναρρίχηση του ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση αντιπροσωπεύει κάτι λιγότερο ασαφές και θολό από ό,τι η δραχμή τής προ PSI συγκυρίας. Αλλωστε, όπως κι η δραχμή τότε, έτσι κι ο ΣΥΡΙΖΑ τώρα συνδυάζει μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα. Στα μειονεκτήματά του συγκαταλέγονται το ότι δείχνει να νοιάζεται περισσότερο για να πάρει την κυβέρνηση παρά για το τι θα κάνει με τη διακυβέρνηση, ότι έχει εγκαταλείψει κάποιες παλαιότερες ριζοσπαστικές ιδέες (συμπληρωματικό νόμισμα, περιορισμοί στις εισαγωγές) που είναι εκ των ουκ άνευ για την ανάσχεση της καταστροφής και ότι παραμένει αμήχανος απέναντι στα μεγάλα θύματα της κρίσης, ανέργους και πρώην επαγγελματίες. Το πλεονέκτημά του είναι ότι είναι τόσο κοινωνικά άδικη αυτή η κυβέρνηση που πρέπει κάποιος να τη ρίξει. Κι ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί. Αυτό ακριβώς έδειξαν κι οι ευρωεκλογές: όσοι επιθυμούν την ανατροπή της παρούσας κατάστασης, όποια άποψη κι αν έχουν για το νόμισμα, ποντάρουν στον ΣΥΡΙΖΑ.

Eurounemployed.blogspot.gr

………………………………………………………………………………………………………………………………….

* Συγγραφέας του βιβλίου «Το ευρώ, ο Νότος και η Ελλάδα. Ερευνες και προσεγγίσεις για την κρίση του ευρωπαϊκού Νότου και τον ρόλο του ευρώ», Αθήνα 2014, Μεταμεσονύκτιες Εκδόσεις.