Ευρώπη: ολιγαρχική και νεοφιλελεύθερη

Ευρώπη: ολιγαρχική και νεοφιλελεύθερη

Του Γιώργου Ν. Οικονόμου*

[Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών, 09/05/2014]

Με τις επικείμενες ευρωεκλογές τίθεται αναπόφευκτα ένα βασικό ερώτημα: Ποιο είναι το νόημα της ψήφου; Θα έχει, δηλαδή, η ψηφοφορία κάποιο θετικό αποτέλεσμα για τους κατοίκους των χωρών-μελών, ιδίως των δεινοπαθούντων; Η απάντηση στο ερώτημα είναι δυνατή, όταν εξεταστούν τα πραγματολογικά δεδομένα της κατασκευής που λέγεται Ευρωπαϊκή Ενωση, δηλαδή η συγκρότηση, η οργανωτική δομή, ο τρόπος λειτουργίας της και τα συμφέροντα τα οποία εξυπηρετεί.

Κατ’ αρχάς, η συγκρότηση της Ε.Ε. αποφασίστηκε από τις κυρίαρχες πολιτικές και οικονομικές ελίτ των ισχυρών ευρωπαϊκών κρατών, χωρίς αναλυτική ενημέρωση των κοινωνιών, χωρίς διαβούλευση, συλλογικές κοινωνικές αποφάσεις ή δημοψηφίσματα. Οι κυβερνήσεις και τα Κοινοβούλια έλαβαν τις σημαντικές και καθοριστικές αποφάσεις αυταρχικά. Οσον αφορά την οργανωτική δομή και τον τρόπο λειτουργίας της Ε.Ε., οι αποφάσεις λαμβάνονται και οι νόμοι θεσπίζονται από δύο όργανα, το Συμβούλιο των αρχηγών των κρατών-μελών και το Συμβούλιο Υπουργών. Τα άλλα ανώτερα όργανα που ασκούν εξουσία –Επιτροπή, πρόεδρος, Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, Ελεγκτικό Συμβούλιο και Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα– είναι μη εκλεγμένα. Το μόνο όργανο που εκλέγεται, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δεν έχει ουσιαστικές εξουσίες, αλλά απλώς γνωμοδοτικές – αν και με τη Συνθήκη της Λισαβόνας (2007) έλαβε περισσότερες αρμοδιότητες.

Πρόκειται, δηλαδή, για αυταρχική γραφειοκρατική δομή, τόσο στη συγκρότηση όσο και στον τρόπο λειτουργίας της, στην οποία ο βίος και το μέλλον τετρακοσίων και πλέον εκατομμυρίων Ευρωπαίων καθορίζονται από τις αποφάσεις της συνόδου κορυφής ή ενός κλειστού συμβουλίου υπουργών που ούτε στη χώρα τους πολλές φορές εκπροσωπούν την πλειοψηφία. Οι αποφάσεις, που λαμβάνονται στις Βρυξέλλες μόνο από τους ολίγους γραφειοκράτες προς όφελος των ολίγων ισχυρών και των αγορών, πρέπει να εκτελεστούν αναγκαστικά από τους υπόλοιπους, χωρίς καμία δυνατότητα αντιλόγου. Είναι συνεπώς καθαρότατη ολιγαρχία, ουδεμία σχέση έχουσα με δημοκρατία και προφανώς αντανακλά την ολιγαρχική δομή των επιμέρους κρατών-μελών.

Από την άλλη πλευρά, η Ευρωπαϊκή Ενωση επέδειξε ανικανότητα τόσο στο να προβλέψει τη μεγάλη κρίση όσο και να τη χειριστεί. Η αδυναμία της φαίνεται και στο γεγονός ότι δεν είναι σε θέση να ελέγξει την πορεία των κρατών-μελών για την τήρηση των όρων της ιδρυτικής της συνθήκης, ούτε έχει μηχανισμούς για την αποσόβηση κρίσεων και αποσταθεροποιήσεων. Αυτό έδειξε η ανικανότητά της στην περίπτωση της Ελλάδας να ενημερωθεί και να ελέγξει τη διάθεση των πακέτων στήριξης, να διαπιστώσει εγκαίρως το πραγματικό ύψος του τεράστιoυ δημοσιονομικού ελλείμματος και να ελέγξει το υπέρογκο χρέος. Επιπλέον, η Ε.Ε. έδειξε την αδυναμία της ή την απροθυμία της να αντιμετωπίσει τις αγορές και τα παιγνίδια των κερδοσκόπων για να βοηθήσει το κράτος-μέλος, αφήνοντάς το επί μήνες στο έλεος των τραπεζών, των αγορών και των κερδοσκοπικών κεφαλαίων. Εχει δείξει μια πρωτοφανή αδυναμία πολιτικής βούλησης για συγκρότηση σε ομοσπονδιακή κατεύθυνση. Η νομισματική ένωση χωρίς κοινή οικονομική πολιτική και πολιτική εξουσία φαίνεται πως δεν λειτουργεί – τουλάχιστον για τα αδύναμα κράτη.

Προς τι, λοιπόν, όλη η ρητορεία για την «ευρωπαϊκή ενοποίηση», την «ευρωπαϊκή κοινότητα ή οικογένεια»; Η απάντηση είναι: για τα οικονομικά συμφέροντα της Γερμανίας και των άλλων ισχυρών ευρωπαϊκών κρατών, των τραπεζών και του μεγάλου κεφαλαίου, δηλαδή των ολίγων. Αυτό είναι εμφανές στις ανισομέρειες, στις εκμεταλλεύσεις των αδυνάτων από τους ισχυρούς και στην κρίση, που ανέδειξε δύο κυρίαρχες δυνάμεις, τη Γερμανία και τη Γαλλία, και εν τέλει μόνο τη Γερμανία. Και φυσικά οι ανισότητες μεγεθύνονται, η ανεργία καλπάζει, το κοινωνικό κράτος φαλκιδεύεται, οι ιδιωτικοποιήσεις δημοσίων αγαθών κυριαρχούν, οι μισθοί και οι συντάξεις μειώνονται, οι πτωχοί αυξάνονται ραγδαίως. Πρόκειται για άκρατο νεοφιλελευθερισμό στο πλαίσιο του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού. Η ολιγαρχική, νεοφιλελεύθερη και αντιδημοκρατική Ε.Ε., δεν εξυπηρετεί το κοινό αγαθό και τα συμφέροντα των πολλών και είναι αδύνατον να τα εξυπηρετήσει.

Εν ολίγοις, η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική, είναι και πολιτική, είναι κρίση θεσμών και αξιών. Οι πομπώδεις διακηρύξεις, λοιπόν, περί «περισσότερης ή ισχυρής Ευρώπης» από πολιτικούς και διανοουμένους, όπως λ.χ. ο Κον Μπεντίτ και ο Χάμπερμας, δεν κάνουν τίποτε άλλο παρά να αποπροσανατολίζουν και να εξυπηρετούν τα ισχυρά συμφέροντα επιχειρήσεων, τραπεζών και ΜΜΕ. Εξυπηρετούν την ολιγαρχική ιδεολογία από τη στιγμή που είναι εγκλωβισμένοι στην άποψη πως τα δυτικά πολιτεύματα είναι δημοκρατικά, συμβάλλοντας έτσι περαιτέρω στη σύγχυση.

Εντέλει, οι ευρωεκλογές τούς μόνους που ωφελούν είναι οι ευρωβουλευτές, με τους τεράστιους μισθούς και τα προκλητικά προνόμια, τα κόμματα και τα συμφέροντα των κυρίαρχων οικονομικών και πολιτικών ελίτ. Επικυρώνουν επιπλέον τον ολιγαρχικό νεοφιλελεύθερο μηχανισμό των Βρυξελλών που διαχειρίζεται και εξυπηρετεί αυτά τα συμφέροντα. Οσον αφορά την Ελλάδα, οι ευρωεκλογές ουδέποτε είχαν κάποια σχέση με την Ευρώπη, λειτουργούν συνήθως ως πρόκριμα των βουλευτικών εκλογών ή ως έκφραση δυσαρέσκειας των θιγομένων στρωμάτων. Και έτσι όμως είναι ημιτελείς, διότι το μόνο που μπορεί να έχει ουσιαστικά αποτελέσματα είναι η απαίτηση για δημοκρατία και συμμετοχή όλων στις αποφάσεις, με την ανάπτυξη κοινωνικών και πολιτικών αγώνων.

……………………………………………………….

* Δρ Φιλοσοφίας