Ποιος κερδίζει από την ουκρανική κρίση; Η Κίνα...

Του Eugene Rumer

[Πηγή: Capital.gr, 19/05/2014]

Με την κρίση στην Ουκρανία να είναι σε πλήρη ισχύ, είναι δύσκολο να δούμε ποιος θα κερδίσει στο τέλος. Για τη Ρωσία, η προσάρτηση της Κριμαίας μπορεί ακόμη να αποδειχθεί ότι είναι μια οικονομική επιβάρυνση με αμφίβολες αποδόσεις. Για την Ουκρανία, η κρίση ήταν μια καταστροφή, από κάθε άποψη. Για τις ΗΠΑ αντιπροσωπεύει μια εξοργιστική παρέκκλιση από το μονοπάτι που χάραξε ο πρόεδρος Barack Obama: να αλλάξει το focus της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής από την Ευρώπη, η οποία αναμένεται να αναλάβει επιτέλους μόνη της τη φροντίδα της ασφάλειάς της μετά από τον Ψυχρό Πόλεμο- στην Ασία, όπου τα αυξανόμενα αμερικανικά οικονομικά συμφέροντα και συμφέροντα για την ασφάλεια, απαιτούν μεγαλύτερη προσοχή και πόρους. Για την Ευρώπη, η κρίση είναι ένα ανεπιθύμητο φορτίο, μια υπενθύμιση να δώσει μεγαλύτερη προσοχή στην άμυνά της, σε μια περίπου που η οικονομική ανάκαμψη της ηπείρου είναι ακόμη εύθραυστη και οι προοπτικές ενός νέου Ψυχρού Πολέμου στην Ανατολή είναι άκρως ανεπιθύμητες. Ωστόσο, υπάρχει ένας αδιαμφισβήτητος νικητής σε αυτή την κρίση: η Κίνα.

Οι ρωσο-κινεζικές σχέσεις αναμφισβήτητα ήταν το διπλωματικό success story των τελευταίων δύο δεκαετιών. Οι δύο χώρες έχουν αφήσει την έχθρα της εποχής του Ψυχρού Πολέμου πίσω τους και έχουν ξεκινήσει μια ευρεία συνεργασία που δικαιολογεί πλήρως τον όρο στρατηγική. Ορισμένοι, όπως ο κάποτε scholar του Carnegie, Bobo Lo, έχουν περιγράφει αυτή τη συνεργασία ως ένα γάμο συμφερόντων που κρύβει βαθιές σχισμές  στη σχέση που προκύπτει από τις άνισες θέσεις των δύο χωρών, τα ανταγωνιστικά γεωπολιτικά συμφέροντα και ιστορικές μνησικακίες.  Υπήρξαν γκρίνιες στην Κίνα, όπου οι μνήμες των «άνισων συνθηκών» και οι λανθάνουσες εδαφικές διεκδικήσεις εξακολουθούν εμφανίζονται σε μεγάλο βαθμό στην ακαδημαϊκή βιβλιογραφία. Στη Ρωσία, είναι επίσης αρκετά κοινό να ακούγονται κατηγορίες ότι η χώρα γίνεται ένα «εξάρτημα πρώτων υλών» για την Κίνα. Ωστόσο, παρόλες τις επιπλοκές, η Μόσχα και το Πεκίνο έχουν συνεχώς συμφωνήσει να συμφωνούν, και να βάλουν τις διαφορές τους στην άκρη για χάρη της προστασίας της αρμονικής σχέσης τους.

Το επόμενο σημαντικό σημείο καμπής στη σχέση, έρχεται αργότερα αυτό το μήνα, όταν ο πρόεδρος Vladimir Putin θα ταξιδέψει στην Κίνα. Περιττό να πούμε, σε μια εποχή αποξένωσης της Ρωσίας από τη Δύση, η επίσκεψη στο Πεκίνο θα χρησιμεύσει ως μια σημαντική απόδειξη ότι η Ρωσία δεν είναι μόνη και έχει σημαντικούς εταίρους αλλού, που θα της σταθούν. Αλλά το επίκεντρο της επίσκεψης αναμένεται να είναι η εδώ και καιρό υποσχεθείσα συμφωνία φυσικού αερίου, για να φέρει σχεδόν 40 δισ. κυβικά μέτρα αερίου από τα πεδία της Ανατολικής Σιβηρίας, στην Κίνα. Το project δεν είναι νέο, έχει αποτελέσει το αντικείμενο ενεργών διαπραγματεύσεων για μια δεκαετία. Το πρόβλημα είναι η τιμή. Η Ρωσία θέλει περισσότερα από όσα η Κίνα –ένας σκληρός διαπραγματευτής- είναι πρόθυμη να πληρώσει.

Περιττό να πούμε, πολλά έχουν αλλάξει στη διάρκεια της δεκαετίας (ή περίπου) που έχουν διαρκέσει αυτές οι διαπραγματεύσεις. Η επανάσταση του σχιστόλιθου. Ο αυξημένος αριθμός των εργοστασίων υγροποιημένου φυσικού αερίου. Το τρίτο ενεργειακό πακέτο της Ευρώπης. Η κρίση στην Ουκρανία που έχει εισπνεύσει νέα ζωή στις συζητήσεις στην Ευρώπη για τη μείωση της εξάρτησής της από τις ρωσικές προμήθειες αερίου. Όλα αυτά μαζί, αυτές οι αλλαγές, έχουν αλλάξει την ισορροπία της σχέσης μεταξύ των προμηθευτών ενέργειας και των καταναλωτών, να είναι υπέρ των δεύτερων. Ήταν μια σταδιακή μεταβολή, και αυτή η σχέση δεν πρόκειται να αλλάξει ριζικά σε μια νύχτα, αλλά οι καταναλωτές ενέργειας ξαφνικά –ιστορικά, μια δεκαετία δεν είναι μεγάλο χρονικό διάστημα- έχουν περισσότερες επιλογές από ό,τι είχαν στις αρχές αυτού του αιώνα. Για την Κίνα, οι εναλλακτικές περιλαμβάνουν το Τουρκμενιστάν, τη Μιανμάρ, την Αυστραλία καθώς και το Κατάρ.

Ως αποτέλεσμα, το χέρι της Ρωσίας είναι πιο αδύναμο, και το χέρι της Κίνας πιο ισχυρό. Το χέρι της Ρωσίας είναι επίσης πιο αδύναμο εξαιτίας των επιπτώσεων από τις δυτικές κυρώσεις, όχι μόνο εκείνων που έχουν ήδη επιβληθεί, αλλά και η απειλή για νέες, και τα ρίσκα που συνδέονται με τη χορήγηση δανείων σε αυτό το αβέβαιο γεωπολιτικό περιβάλλον. Αυτό με τη σειρά του καθιστά τη Ρωσία πιο εξαρτημένη από την Κίνα ως πηγή χρηματοδότησης που ίσως να μην είναι πλέον διαθέσιμη από τις δυτικές τράπεζες.

Δεν υπάρχει αμφιβολία, η επίσκεψη του προέδρου Putin θα είναι μια επιτυχία. Και οι δύο πλευρές έχουν συμφέρον να δείξουν στον κόσμο και στην Ουάσιγκτον συγκεκριμένα, την ισχύ της σχέσης τους. Το μόνο ερώτημα είναι πόσο γενναιόδωρο αναμένεται να είναι το Πεκίνο προς τη Μόσχα, η οποία βρίσκεται σε δύσκολες συνθήκες. Το σκληρό παζάρι του Πεκίνου θα συμβάλει αναμφισβήτητα στη δυσαρέσκεια των Ρώσων υπογείως και θα τροφοδοτήσει τους μακροχρόνιους ρωσικούς φόβους του να είναι ο μικρότερος εταίρος της Κίνας. Αλλά μια συμφωνία που θα ολοκληρωθεί με ευνοϊκούς όρους, θα μπορούσε να βοηθήσει να «μπαλωθούν» οι ρωγμές στη σχέση και να σηματοδοτήσει ένα μεγάλο βήμα προς την εξασφάλιση της στρατηγικής εταιρικής σχέσης. Ένας φίλος σε ανάγκη, είναι πράγματι φίλος.


[Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://www.carnegie.ru/eurasiaoutlook/?fa=55614]