Γιατί η Άγκυρα επιλέγει την κλιμάκωση

Γιατί η Άγκυρα επιλέγει την κλιμάκωση

Του Κώστα Ράπτη

[Πηγή: Capital.gr, 10/11/2014]

Η δήλωση του αρχηγού του Τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού ότι οι δυνάμεις της γείτονος πρόκειται να εφαρμόσουν τους αναθεωρημένους κανόνες εμπλοκής, τους οποίους παρέλαβαν από τον Πρωθυπουργό Ahmet Davutoğlu, σε περίπτωση που έρθουν αντιμέτωπες με το ναυτικό της Ελλάδας ή του Ισραήλ στην θαλάσσια περιοχή της Κύπρου, αποτελεί μια προσπάθεια της Τουρκίας να μετατοπίσει τις εξελίξεις περί τους υδρογονάνθρακες της Ανατολικής Μεσογείου στο πεδίο που θεωρεί ότι την ευνοεί: αυτό της απειλής χρήσης βίας.

Υπενθυμίζει δε μια μεγάλη αλήθεια: ότι το ενδεχόμενο οριστικοποίησης και νομιμοποίησης της διχοτόμησης της Κύπρου το οποίο συχνά η Άγκυρα επισείει (και η ελληνική πλευρά αντιμετωπίζει) ως απειλητική εναλλακτική επιλογή δεν αποτελεί τον πυρήνα των τουρκικών επιδιώξεων: αντίθετα, αυτές παγίως αναφέρονται στον έλεγχο του συνόλου του νησιού και της θαλάσσιας περιοχής που το περιβάλλει.

Η κατάλληλα διατυπωμένη δημοσιογραφική ερώτηση προς τον ναύαρχο Bostanoğlu αναφέρεται βέβαια σε ένα ενδεχόμενο όχι άμεσα ορατό, στον βαθμό που η Κυπριακή Δημοκρατία στερείται ναυτικών μέσων για την “επίδειξη της σημαίας” της, ενώ οι περιφερειακοί της σύμμαχοι δεν έχουν κανένα λόγο να επιλέξουν αυτοί την αναμέτρηση με τα πολεμικά σκάφη που συνοδεύουν το τουρκικό ερευνητικό πλοίο Barbaros. Αντίθετα, η Λευκωσία αποκτά πλεονέκτημα κάθε μέρα που προχωρούν οι νομίμως αδειοδοτημένες έρευνες της Noble Energy και της ιταλο-κορεατικής κοινοπραξίας Eni-Kogas στην κυπριακή ΑΟΖ. Η πραγματική συνταγή ανάφλεξης, είναι και αυτή για την οποία ο ναύαρχος Bostanoğlu τόνισε την τουρκική “αυτοσυγκράτηση”, ήτοι η ενεργός παρενόχληση αυτών των ερευνών. Όπως ανέφερε, ο λόγος για τον οποίο μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει κάποιο επεισόδιο, είναι ότι “προς το παρόν” το τουρκικό πολεμικό σκάφος που παρακολουθεί από απόσταση εννέα χιλιομέτρων την πλατφόρμα της Eni-Kogas, δεν έχει λάβει εντολές να πλησιάσει περισσότερο. Αλλά κάτι τέτοιο, θα υπερέβαινε τα όρια μιας περιφερειακής διαφοράς και θα μετέτρεπε την Τουρκία σε διεθνή ταραξία.

Τίποτε βέβαια δεν αποκλείει άλλου τύπου κινήσεις κλιμάκωσης σε άλλα μέτωπα: π.χ. την μεταφορά πλατφόρμας στον χώρο ερευνών του Barbaros ή την έμπρακτη αμφισβήτηση των δικαιωμάτων του Καστελόριζου σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, δυνάμει των οποίων η Ανατολική Μεσόγειος μετατρέπεται σε “ελληνική λίμνη”, όπως διεκτραγωδούν τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης.

Όλα αυτά, πάντως, εγγράφονται, σε μια λογική επανάληψης του προηγουμένου των Ιμίων (“no ships, no flags”) σε μεγαλύτερη κλίμακα – όπως άλλωστε καταδεικνύει η απαίτηση που διατύπωσε η τουρκική πλευρά δια του Derviş Eroğlu προς τους μεσολαβητές του ΟΗΕ για καθολικό πάγωμα των ερευνών, χωρίς νέους γύρους αδειοδοτήσεων αφότου ολοκληρωθούν οι τρέχουσες εργασίες της Eni-Kogas, με “αντάλλαγμα” την απόσυρση του Barbaros.

Μέχρι στιγμής, η συμβιβαστική πρόταση του ειδικού συμβούλου του γ.γ. του ΟΗΕ για το Κυπριακό Espen Barth Eide, την οποία υποδέχθηκαν ψυχρά η Αθήνα και η Λευκωσία, περιορίζεται στην επανάληψη των δικοινοτικών συνομιλιών που έχουν διακοπεί, με έμμεση ένταξη του ζητήματος των υδρογονανθράκων στην ατζέντα τους, μέσω της δημιουργίας μιας κοινής επιτροπής Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων για το ζήτημα. Προφανώς, η τουρκική πλευρά δεν αρκείται σε κάτι τέτοιο, αλλά επιδιώκει την σαφή αναίρεση του δικαιώματος της Κυπριακής Δημοκρατίας να προχωρά σε πράξεις εκμετάλλευσης, πριν καν την επίλυση του Κυπριακού.

Οι τουρκικές κινήσεις αποκτούν τον χαρακτήρα του επείγοντος, στον βαθμό που πέρα από τις πάγιες θέσεις της Άγκυρας για το Κυπριακό, άπτονται και ενός ευρύτερου περιφερειακού συσχετισμού, ο οποίος αναδεικνύει ολοένα και περισσότερο τη σημασία του. Χαρακτηριστικές από αυτή την άποψη είναι οι αναφορές στον τουρκικό Τύπο ότι ο ισχυρός άνδρας της Αιγύπτου Abdel-fattah el-Sisi εμφανίσθηκε με την τριμερή συνάντηση του Καϊρου έτοιμος να θυσιάσει δικαιώματα της χώρας του στην θαλάσσια δικαιοδοσία επί της Ανατολικής Μεσογείου (όπως αυτά θα εξασφαλίζονταν από μία συμφωνία με την Άγκυρα βάσει της μέσης γραμμής), μόνο και μόνο για να ικανοποιήσει το αντιτουρκικό του μένος

Σημειώνεται ότι το καθεστώς που εγκαθιδρύθηκε στην Αίγυπτο μετά την αιματηρή ανατροπή του ισλαμιστή προέδρου Morsi αποτελεί αντικείμενο σχεδόν καθημερινής καταγγελίας από μέρους της Άγκυρας (συμπεριλαμβανομένης και της ομιλίας Erdoğan στην Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών), ενώ αντίθετα οι Νίκος Αναστασιάδης και Αντώνης Σαμαράς κατά την τριμερή συνάντηση του Καϊρου προχώρησχαν, πέρα από την προώθηση της οικονομικής συνεργασίας, στην παροχή πλήρους πολιτικής στήριξης στον Abdel-fattah el-Sisi συγχαίροντάς τον για όσα κάνει για τη σταθεροποίηση της χώρας του και της περιοχής. Υποσχέθηκαν μάλιστα να λειτουργήσουν ως “πρεσβευτές” της Αιγύπτου στην Ε.Ε. και έφεραν στο επίκεντρο της τριμερούς συνεργασίας θέματα ασφάλειας και καταπολέμησης της τρομοκρατίας (σε μία συγκυρία κατά την οποία η Τουρκία καταγγέλλεται από τα διεθνή ΜΜΕ ότι συμπράττει και επιχειρησιακά με το Ισλαμικό Κράτος). Ο δε Έλληνας πρωθυπουργός σε μιαν αποστροφή επιδεκτική πολλών ερμηνειών τόνισε ότι στον υπό δημιουργία τριμερή άξονα σταθερότητας προσβλέπουν “λαοί και κράτη της περιοχής”.

Ούτως ή άλλως, η συνεργασία με την Αίγυπτο (η οποία προχωρά περαιτέρω με την συνάντηση των τριών υπουργών Εξωτερικών στην Κύπρο στις 24 Νοεμβρίου και με την προγραμματιζόμενη επίσκεψη του προέδρου Sisi στη Λευκωσία) αποκαλύπτεται ότι λειτουργεί παράλληλα και συμπληρωματικά προς την αντίστοιχη σύμπραξη με το Ισραήλ, η οποία κλιμακώνεται με το ταξίδι του Νίκου Αναστασιάδη στο εβραϊκό κράτος στις 2 Δεκεμβρίου, αλλά και με την προετοιμασία, όπως επιβεβαίωσε ο Κύπριος κυβερνητικός εκπρόσωπος, μελλοντικής ελληνο-κυπρο-ισραηλινής τριμερούς συνάντησης.

Διαβάστε ακόμη:

-Guardian: Νέα αφορμή για διένεξη Ελλάδας-Τουρκίας τα πετρέλαια της Κύπρου
- Ελληνοτουρκική κρίση σε πλήρη εξέλιξη