Ο πόλος της παγκοσμιοποίησης σε κρίση

Ο πόλος της παγκοσμιοποίησης σε κρίση

Οι παγκόσμιας κλίμακας ανακατατάξεις απαιτούν νέους προσδιορισμούς για να κατανοηθούν

του Σπύρου Παναγιώτου

[Πηγή: Δρόμος της Αριστεράς, 31/01/2017]

Ζούμε σε μια εποχή ραγδαίων παγκόσμιων αλλαγών. Οι ΗΠΑ και η Μεγάλη Βρετανία, δύο χώρες σταυροφόροι της ελευθερίας των αγορών, σήμερα βρίσκονται στη δίνη ενός μεγάλου, κοινωνικού και πολιτικού διχασμού, αναζητούν νέους προσανατολισμούς και επιχειρούν να διαμορφώσουν νέες συμμαχίες. Συγκρούονται οξύτατα με τον κόσμο και τις αξίες που δημιούργησαν και επέβαλαν παγκόσμια, εδώ και δεκαετίες.

Ο άλλοτε ενιαίος πόλος της παγκοσμιοποίησης σήμερα βρίσκεται βαθιά διχασμένος. Ο κόσμος χωρίς σύνορα, χωρίς κράτη-έθνη, ο κόσμος των αλληλεξαρτώμενων οικονομιών λαχανιάζει. Παλιές αντιθέσεις, με νέο σχήμα και μορφή, την ίδια όμως οξύτητα, αναπτύσσονται καθιστώντας ρευστό και απρόβλεπτο το μέλλον. Ο οικονομικός προστατευτισμός επιστρέφει απειλώντας με διάλυση παγκόσμιες συμφωνίες.
Η ηγεμονία των αγορών αμφισβητείται από συστημικές δυνάμεις αφού πρώτα ξεθώριασε στις συνειδήσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων. Αν και ο καπιταλισμός – καζίνο διατηρεί την κυριαρχία του, η αμφισβήτησή του δυναμώνει και εξαπλώνεται στις καπιταλιστικές μητροπόλεις. Το σύστημα εξαντλεί τις ψευδαισθήσεις που το τροφοδότησε για δεκαετίες.

Από τη μια πλευρά, στον πόλο της παγκοσμιοποίησης, συντάσσονται ο Σόρος, οι αγορές και το χρηματοπιστωτικό σύστημα, το καθεστώς Κλίντον, Ομπάμα, Μέρκελ, ΕΕ και ΚΚ Κίνας, τα μεγαλύτερα και ισχυρότερα ΜΜΕ του πλανήτη, η πλειοψηφία των πανεπιστημιακών και ινστιτούτων, το μεγαλύτερο τμήμα των ΜΚΟ, το μεγαλύτερο μέρος της «προοδευτικής διανόησης» και της συστημικής Αριστεράς στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ.

Στον αντίποδα εκατοντάδες εκατομμυρίων απλών ανθρώπων, μικρομεσαία στρώματα και εργαζόμενοι που είδαν τη ζωή τους να καταστρέφεται, γύρισαν την πλάτη στους κυρίαρχους, έκλεισαν τα αυτιά στους εκφοβιστικούς εκβιασμούς, τιμώρησαν το πολιτικό κατεστημένο και την κομματοκρατία. Τα εκλογικά αποτελέσματα σε Αγγλία, ΗΠΑ και Ιταλία είναι ενδεικτικά.

Μια καθόλου τυχαία πορεία

Οι σχεδιασμοί και τα προτάγματα της παγκοσμιοποίησης δεν συγκίνησαν απλά και μόνο τις δυνάμεις της αγοράς, τις κυβερνήσεις και αντιδραστικές δυνάμεις σε όλο τον κόσμο. Ο θρίαμβος της νεοφιλελεύθερης ιμπεριαλιστικής παγκοσμιοποίησης, στηρίχθηκε και στήριξε την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Δεν θα υπήρχε Νέα Τάξη Πραγμάτων χωρίς την γκορμπατσοφική «περεστρόικα και γκλασνόστ». Δεν θα είχαμε την παγκοσμιοποίηση, όπως τη γνωρίσαμε τις περασμένες δεκαετίες, χωρίς την πλήρη και τυπική παραδοχή της ανωτερότητάς της έναντι του υπαρκτού – κρατικού σοσιαλισμού. Και αυτή η παραδοχή έχει τις ρίζες της στη θεοποίηση του τεχνολογικού ντετερμινισμού, του οικονομισμού, στη θεοποίηση της θεωρίας ότι η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και η τεχνολογική επανάσταση αποτελούν ικανή συνθήκη για την επικράτηση του σοσιαλισμού.Αυτές οι θεωρίες συμπλήρωσαν τις υπαρκτές αδυναμίες και τις ελλείψεις και τελικά υπέσκαψαν τον ολόπλευρα χειραφετητικό χαρακτήρα του ιστορικού κινήματος του προηγούμενου αιώνα.

Κάτω από αυτούς κυρίως τους όρους οδηγηθήκαμε στην επικράτηση της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και στο «τέλος της ιστορίας». Χωρίς ιδεολογικούς και πολιτικούς αντιπάλους ξεχάσθηκε ο αγώνας «για έναν άλλο κόσμο», οδηγηθήκαμε στην αναζήτηση επιδιορθώσεων και διαχείρισης του υπαρκτού.

Η επίδραση αυτών των επιλογών είχε καταλυτική επίδραση στην παθητικοποίηση και τον αποπροσανατολισμό των εργαζομένων και της κοινωνίας συνολικά. Πλατιά κοινωνικά στρώματα αποδείχθηκαν πολιτικά και ηθικά στην κυρίαρχη αφήγηση.

Και σήμερα, στην απαρχή μιας νέας στροφής της παγκόσμιας πραγματικότητας, έχουμε ανάγκη από βαθύτερους προσδιορισμούς ικανούς να ερμηνεύσουν τις παγκόσμιες τάσεις και κυρίως να παράξουν πολιτική προς όφελος των λαών. Τα «παλιά εργαλεία», οι σκουριές και οι προλήψεις του παρελθόντος δεν αρκούν.

Μπροστά σε μια νέα πραγματικότητα

Σήμερα δεκάδες, εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων αντιλαμβάνονται την παγκοσμιοποίηση σαν το νεκροθάφτη των προσδοκιών τους. Ενώνουν, χωρίς να το συνειδητοποιούν, τη φωνή τους με τα δισεκατομμύρια των αποκλεισμένων στις πιο φτωχές γειτονιές του πλανήτη. Και αυτή τη διάχυτη, παγκόσμια λαϊκή οργή μπορεί να καρπώνονται συστημικές δυνάμεις, να τη μετατρέπουν σε οπαδούς ενός ανταγωνιστικού, αλλά το ίδιο αποκρουστικού, πολιτικού και οικονομικού σχεδίου με το κυρίαρχο.

Η απουσία της Αριστεράς από αυτές τις διεργασίες, ή καλύτερα η ενσωμάτωσή της, η μετατροπή της σε συμπληρωματική, προωθητική δύναμη της παγκοσμιοποίησης, είναι καταλυτική.

Δεν δικαιολογείται να υπάρχουν ίδια πυρά απέναντι στο σύστημα Ομπάμα – Κλίντον – Μέρκελ και πιο πρόσφατα Ξι Ζιπίνγκ, με διεργασίες που αφορούν πλατιά κοινωνικά στρώματα και αμφισβητούν το κυρίαρχο εφιαλτικό σχέδιο.

Με αυτή την έννοια ο Τραμπ δεν είναι χειρότερος από την Κλίντον ή τον Ομπάμα

Μπροστά στα μάτια μας ένας κλασικός τρόπος κατάταξης των πολιτικών δυνάμεων που ίσχυε παλιότερα πχ φασιστικές δυνάμεις – άκρα δεξιά – δεξιά – κεντροδεξιά – κέντρο – κεντροαριστερά – αριστερά – άκρα αριστερά, δεν ισχύει πλέον. Κι ούτε συνεπάγεται ότι το φυσιολογικό είναι η συσπείρωση κοντινών δυνάμεων στο σχήμα. Η κοινωνική πραγματικότητα έχει ανατινάξει αυτήν τη βαθμονόμηση.

Όλες οι προηγούμενες μάχες που δόθηκαν ανέδειξαν ένα βαθύ ανακάτεμα πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων. Σε δημοψηφίσματα και εκλογές απρόβλεπτες συσπειρώσεις έκαναν την εκλογική ζυγαριά να γύρει σε βάρος όσων επικαλούνταν τη νομοτέλεια της οικονομικής καταστροφής της εργατικής τάξης και των μεσαίων στρωμάτων. Σε αυτές τις εκλογικές αναμετρήσεις συναντήθηκαν πρακτικά τμήματα της αριστεράς και της δεξιάς (δες δημοψήφισμα και εκλογές σε Ιταλία και Αγγλία, ΗΠΑ), με τη διάχυτη λαϊκή δυσαρέσκεια. Όλοι μαζί χαρακτηρίζονται «εθνολαϊκιστές» και στοχοποιούνται σαν ο μεγαλύτερος κίνδυνος της ανθρωπότητας.

Σε έναν κόσμο που οδηγείται σε βαθύ και απρόβλεπτων διαστάσεων ρήγμα απαιτούνται νέα εργαλεία για να τον ερμηνεύσουν ώστε να κάνουν δυνατό τον μετασχηματισμό του. Η γοργή απόρριψη της μεσαίας τάξης σε παγκόσμια κλίμακα, η συνάντησή της με τα πιο προλεταριακά, αποκλεισμένα από την εργασία, στρώματα ξεπερνά τα κυρίαρχα σχήματα και θεωρίες συμμαχιών που είναι αναγκαίες να αλλάξουν τη ροή των εξελίξεων. Αναγκάζει σε νέους προσδιορισμούς, στη συνάντηση περισσότερων προσεγγίσεων που θα παίρνουν υπόψη τους τα χαοτικά σωματίδια που αφήνουν πίσω τους οι καταρρέουσες ψευδαισθήσεις.

Περισσότερα εδώ

Δημοσίευση: Φύλλο 344 - 28/1/2017