Καταργώντας τη δημοκρατία

Καταργώντας τη δημοκρατία

Graffiti με το Γκόλλουμ, από την ταινία "Lord of the Rings", στο τείχος που περικλείει το νέο κτίριο της ΕΚΤ στην Φρανκφούρτη

[Πηγή: Inprecor, 11/07/2015]

Μπορεί η Ελλάδα να είναι οικονομικά χρεοκοπημένη, όμως η τρόικα είναι πολιτικά χρεοκοπημένη. Εκείνοι που καταδιώκουν αυτή τη χώρα κατέχουν μια παράνομη, αντιδημοκρατική εξουσία, μια εξουσία που τώρα επηρεάζει όλους μας.

Ας πάρουμε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Εδώ η κατανομή της εξουσίας είναι τέλεια μελετημένη: για τις αποφάσεις του ΔΝΤ απαιτείται πλειοψηφία 85% και οι ΗΠΑ έχουν το 17% των ψήφων. Το ΔΝΤ ελέγχεται από τους πλούσιους και εξουσιάζει τους φτωχούς προς όφελος των πρώτων. Αυτό που κάνει τώρα στην Ελλάδα είναι το ίδιο που έκανε στη μια φτωχή χώρα μετά την άλλη, από την Αργεντινή μέχρι τη Ζάμπια. Τα προγράμματα δομικών αναδιαρθρώσεων του ΔΝΤ έχουν αναγκάσει πάμπολλες εκλεγμένες κυβερνήσεις να συρρικνώσουν τις δημόσιες δαπάνες, να διαλύσουν τη δημόσια υγεία, τη δημόσια παιδειά και τα άλλα μέσα που θα μπορούσαν να βοηθήσουν «της γης τους κολασμένους» να βελτιώσουν τη ζωή τους.

Το ίδιο πρόγραμμα επιβάλλεται ανεξάρτητα από τις τοπικές συνθήκες: κάθε χώρα που γίνεται αποικία του ΔΝΤ πρέπει να θέσει τον έλεγχο του πληθωρισμού υπεράνω των άλλων οικονομικών στόχων· να καταργήσει αμέσως κάθε εμπόδιο στη ροή των κεφαλαίων· να φιλελευθεροποιήσει το τραπεζικό της σύστημα· να μειώσει όλες τις κρατικές δαπάνες εκτός από αυτές που αφορούν την αποπληρωμή του χρέους· και να ιδιωτικοποιήσει την εθνική της περιουσία η οποία θα μπορεί να πουληθεί σε ξένους επενδυτές.

Επισείοντας την απειλή της αυτοεκπληρούμενης προφητείας (το ΔΝΤ προειδοποιεί τις χρηματοπιστωτικές αγορές ότι οι χώρες που δεν συμμορφώνονται με τις υποδείξεις οτυ είναι καταδικασμένες), έχει αναγκάσει πολλές κυβερνήσεις να εγκαταλείψουν την προοδευτικές πολιτικές τους. Το ΔΝΤ είναι σχεδόν ο μόνος ενορχηστρωτής της ασιατικής χρηματοπιστωτικής κρίσης του 1997: αναγκάζοντας τις κυβερνήσεις να άρουν τον έλγχο στην κίνηση κεφαλαίων, άφησε το εθνικό τους νόμισμα εκτεθειμένο στις απαιτήσεις των κερδοσκόπων των αγορών. Μόνο οι χώρες σαν τη Μαλαισία και την Κίνα, που αρνήθηκαν να συμμμορφωθούν, γλίτωσαν την κρίση

Ας πάρουμε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Όπως και άλλες κεντρικές τράπεζες, διαθέτει «πολιτική ανεξαρτησία». Αυτό δεν σημαίνει ότι βρίσκεται πέρα από την πολιτική· απλώς βρίσκεται πέρα από τη δημοκρατία. Αυτός που την διευθύνει είναι ο χρηματοπιστωτικός τομέας, τα συμφέροντα του οποίου είναι εκ του καταστατικού της υποχρεωμένη να προασπίζεται, μέσω του στόχου του πληθωρισμού γύρω στο 2%. Έχοντας επίγνωση του ποιος κατέχει την εξουσία, η ΕΚΤ έχει υπερβεί αυτή την επιταγή προκαλώντας αποπληθωρισμό και επικών διαστάσεων ανεργία στα πιο φτωχά μέλη της ευρωζώνης.

Η Συνθήκη του Μάαστριχτ, που καθιέρωσε την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ, οικοδομήθηκε πάνω σε μια θανάσιμη αυταπάτη: την πεποίθηση ότι η ΕΚΤ θα ήταν η μοναδική ενιαία οικονομική διακυβέρνηση την οποία απαιτούσε η νομισματική ένωση. Η συνθήκη αυτή γεννήθηκε μέσα από μια ακραία εκδοχή του φονταμενταλισμού των αγορών: αν ο πληθωρισμός κρατιόταν χαμηλά, όπως υπέθεταν οι εμπνευστές της, η μαγεία των αγορών θα έλυνε όλα τα άλλα κοινωνικά και οικονομικά προβλημάτα, καθιστώντας περιττή την ίδια την πολιτική. Τώρα αποδεικνύεται ότι αυτοί οι συνετοί κύριοι με τα κοστούμια, αυτοί οι σοβαροί άνθρωποι που τώρα αυτοαποκαλούνται «οι μόνοι ενήλικες μες στην αίθουσα» δεν είναι παρά παράφρονες ουτοπιστές φαντασιόπληκτοι, φανατικοί οπαδοί μια οικονομικής αίρεσης. [Σσ.: «Οι μόνοι ενήλικες μες στην αίθουσα» [(adults in the room): αναφορά σε μια φράση της Κριστίν Λαγκάρντ που πριν 20 μέρες δήλωσε ότι υπάρχει ανάγκη να γίνει διάλογος με «ενήλικες μες στην αίθουσα».]

Όλα αυτά δεν είναι παρά ένα πρόσφατο κεφάλαιο μες στη μακρά παράδοση της θυσίας της ευημερίας των ανθρώπων στο βωμό της οικονομικής εξουσίας. Η λιτότητα που έχει επιβληθεί στην Ελλάδα, όσο και αν είναι βάρβαρη, είναι ήπια σε σχέση με προηγούμενες εκδοχές της. Ας πάρουμε για παράδειγμα στο λιμό που έπληξε την Ιρλανδία και την Ινδία. Και στις δύο περιπτώσεις ο λιμός γιγαντώθηκε (και στη δεύτερη περίπτωση) προκλήθηκε από το δόγμα που τότε το έλεγαν laissez-faire, αλλά σήμερα το ξέρουμε ως φονταμενταλισμό των αγορών ή νεοφιλελευθερισμό.

Στην Ιρλανδία, στα τέλη της δεκαετίας του 1840, το ένα όγδοο του πληθυσμού έχασε τη ζωή του (θα μπορούσαμε να πούμε ότι δολοφονήθηκε) εν μέρει εξαιτίας της άρνησης των Βρετανών να διανείμουν τρόφιμα, να απαγορεύσουν την εξαγωγή δημητριακών και να πάρουν μέτρα για την ανακούφιση των φτωχών. Οι πολιτικές αυτές υπαγορεύθηκαν από το ιερό δόγμα ότι τίποτα δεν πρέπει να στέκεται εμπόδιο στην Αόρατη Χείρα [της αγοράς].

Όταν το 1877-1878 η ξηρασία έπληξε την Ινδία, η βρετανική ιμπεριαλιστική κυβέρνηση επέμενε στις εξαγωγής τεράστιων ποσοτήτων δημητριακών, προκαλώντας ένα λιμό που οδήγησε σε εκατομμύρια θανάτους από ασιτία. Ο σχετικός νόμος το 1877 απαγόρευε «με την ποινή φυλάκισης τις ιδιωτικές φιλανθρωπικές δωρεές που δυνάμει παρέμβαιναν στη ρύθμιση της τιμής των σιτηρών μέσω της αγοράς». Η μόνη επιτρεπτή ανακούφιση ήταν η καταναγκαστική εργασία στα στρατόπεδα συγκέντρωσης όπου η τροφή που λάβαιναν οι έγκλειστοι ήταν λιγότερη από όση είχαν οι κρατούμενοι του Μπούχεβαλντ. Το 1877 η μηνιαία θνησιμότητα σ’ αυτά τα στρατέπεδα ήταν το 94% της μέσης ετήσιας θνησιμότητας στην Ινδία.

Όπως υποστήριξε ο Karl Polanyi στο βιβλίο του Ο Μεγάλος Μετασχηματισμός, ο κανόνας του χρυσού (gold standard) –δηλαδή το σύστημα αυτορύθμισης που βρίσκεται στην καρδά της οικονομίας του laissez-faire– εμπόδισε τις κυβερνήσεις του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα να αυξήσουν τις δημόσιες δαπάνες ή να ενθαρρύνουν την απασχόληση. Τις ανάγκασε να κρατούν την πλειονότητα του λαού στη φτώχειας ενώ οι πλούσιοι απολάμβαναν τη λεγόμενη «επίχρυση εποχή» (gilded age). Τα μέσα για την καταπολέμηση της λαϊκής δυσαρέσκειας ήταν πολύ λίγα: η απομύζηση πλούτου από τις αποικίας και η καλλιέργεια του επιθετικού εθνικισμού. Και αυτό ήταν ένας από τους λόγους που οδήγησαν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. H διατήρηση του κανόνα του χρυσού από πολλές χώρες μετά τον πόλεμο, φούντωσε τη Μεγάλη Ύφεση, εμποδίζοντας τις κεντρικές τράπεζες να αυξήσουν την προσφορά χρήματος και να καλύψουν τα ελλείμματα. Ίσως να ήλπιζε κανείς ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα θυμούνταν τα αποτελέσματα.
Σήμερα αφθούν τα ισοδύναμα στον κανόνα του χρυσού, δηλαδή η άκαμπτη προσκόλληση στη λιτότητα. Το Δεκέμβριο του 2011 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε σε ένα νέο κανόνα που υποχρεώνει όλα τα κράτη μέλη να έχουν ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς ή πλεόνασμα.

Αυτός ο κανόνας, που μεταφράστηκε σε νόμο για κάθε χωρα, εμπεριέχει «έναν αυτόματο μηχανισμό διόρθωσης που ενεργοποιείται σε κάθε απόκλιση». Έτσι μπορούμε να εξηγήσουμε τον αφ’ υψηλού τρόμο με τον οποίο οι μη εκλεγμένοι τεχνοκράτες της τρόικας αντιμετώπισαν την επανεμφάνιση της δημοκρατίας της Ελλάδας. Μήπως η λαϊκή επιλογή [μέσω του δημοψηφίσματος] ήταν παράνομη; Αυτές οι απαιτήσεις σημαίνουν ότι η μόνη πιθανή δημοκρατική έκβαση σήμερα στην Ευρώπη είναι η κατάρρευση του ευρώ: είτε μας αρέσει είτε όχι, κάθε άλλη λύση είναι μια τυραννία βραδείας καύσεως.

(Στη συνέχεια ο συντάκτης του άρθρου αναφέρεται στην πολιτική της Θάτσερ που έσωσε τη Βρετανία από το δεσποτισμό. Η ευρωπαϊκή νομισματική ένωση, όπως είχε προβλέψει, θα ήταν καταστροφική για τις πιο φτωχές χώρες. Ταυτόχρονα όμως, η Θάτσερ υποκατέστησε τον ευρωπαϊκό δεσποτισμό με μια εγχώρια τυραννία.)

Εδώ και δύο αιώνες (με εξαίρεση το 30ετές κεϋνστιανό διάλειμμα) οι κυβερνήσεις υπονομεύουν τη δημοκρατία. Η εξουδετέρωση της [λαϊκής] πολιτικής επιλογής δεν είναι ένα παράπλευρο αποτέλεσμα αυτού του ουτοπικού συστήματος πεποιθήσεων, αλλά είναι απαραίτητο συστατικό του. Από τη φύση του ο νεοφιλελευρισμός είναι ασύμβατος με τη δημοκρατία καθώς οι άνθρωποι πάντα θα αντιστέκονται ενάντια στη λιτότητα και στην χρηματοπιστωτική τυραννία. Κάποιος θα πρέπει να υποχωρήσει και αυτός, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, πρέπει να είναι ο λαός. Και αυτός είναι ο πραγματικός δρόμος που οδηγεί στη δουλοπαροικία: διάλυση της δημοκρατίας προς όφελος των ελίτ.

Συγγραφή: George Monbiot

Πηγή: The Guardian, το είδαμε στο mao.gr, αρχικός τίτλος «Η Ελλάδα είναι το τελευταίο πεδίο μάχης του πολέμου που έχει κηρύξει η χρηματοπιστωτική ελίτ κατά της δημοκρατίας»