Ελλάδα - Αργεντινή: Βίοι όχι παράλληλοι

Ελλάδα - Αργεντινή: Βίοι όχι παράλληλοι

Κώστας Λαπαβίτσας

Η ελληνική κυβέρνηση έκανε μια εντελώς κυνική προσπάθεια να εκμεταλλευτεί πολιτικά τις πρόσφατες εξελίξεις στην Αργεντινή. Επαίρεται η κυβέρνηση Σαμαρά γιατί δεν ακολούθησε το δρόμο της Αργεντινής, που υποτίθεται ότι ήταν καταστροφικός, σώζοντας την Ελλάδα μέσα στην ΟΝΕ. Ταυτόχρονα όμως η κυβέρνηση επιβάλει ακόμη ένα αυθαίρετο χαράτσι στην ακίνητη περιουσία των εργατικών και μεσαίων στρωμάτων. Την ίδια στιγμή ο δείκτης κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο έπεσε 7,2% το Μάιο σε σχέση με τον Απρίλιο και 8,5% σε σχέση με το Μάιο του 2013. Ακόμη χειρότερα, οι εξαγωγές μειώθηκαν το Μάιο κατά 8,3% ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 2,8%, άρα διευρύνθηκε το εμπορικό έλλειμμα κατά 21,9%. Ο ελληνικός λαός φορολογείται βαριά, ενώ η ελληνική οικονομία είναι βαρύτατα τραυματισμένη, ότι κι αν λένε τα κυβερνητικά ανακοινωθέντα.

Η πραγματικότητα είναι φυσικά ακριβώς αντίθετη από αυτά που συστηματικά ισχυρίζεται η μνημονιακή πλευρά από το 2010 και μετά. Η πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης, της λιτότητας και της παραμονής στην ΟΝΕ με οποιοδήποτε κόστος έκανε την ελληνική κρίση σαφώς δριμύτερη από αυτή της Αργεντινής. Οι δε προοπτικές ανάκαμψης και επούλωσης των πληγών της οικονομίας στην Ελλάδα είναι πολύ χειρότερες. Αυτά δεν τα λένε οικονομολόγοι της 'παλαβής' Αριστεράς, όπως το μνημονιακό στρατόπεδο αρέσκεται να ονομάζει όσους διαφωνούν με τον παραλογισμό την εσωτερικής υποτίμησης και των ΄μεταρρυθμίσεων'. Τα λένε άμεμπτα συντηρητικοί οικονομολόγοι της αμερικανικής παράδοσης, όπως δείχνει στο εξαιρετικό του σημείωμα ο οικονομολόγος κ. Ν. Φιλιππάκης.

Όχι μόνο δεν έσωσε την Ελλάδα το μνημονιακό στρατόπεδο, αλλά προκάλεσε εθνική καταστροφή χωρίς προηγούμενο. Η Αργεντινή έχει πράγματα να μας διδάξει, αρκεί επιτέλους να εξετάσουμε την εμπειρία της με σοβαρότητα και ψυχραιμία.
 
του Νίκου Φιλιππάκη

Τις τελευταίες ημέρες ολόκληρη η παγκόσμια οικονομική κοινότητα με αναλύσεις ειδικών και μη έχει στραμμένο  το ενδιαφέρον της στην Ήπειρο της Λατινικής Αμερικής αναδεικνύοντας για άλλη μια φορά την αναποτελεσματικότητα του διεθνούς συστήματος κρατικών χρεοκοπιών.

Επειδή τόσο παγκοσμίως όσο και στην χώρα μας γίνονται διάφοροι παραλληλισμοί και συγκρίσεις, έρχεται μια μελέτη των καθηγητών του Πανεπιστημίου του Harvard C. Reinhart και K. Rogoff να αναδείξει πολύ σημαντικά συμπεράσματα.

Σε πολύ πρόσφατη έκδοση του American Economic Review με τίτλο ''Recovery from Financial Crises: Evidence from 100 Episodes'' (May 2014) εξετάζουν τα αποτελέσματα των χρηματοοικονομικών κρίσεων από το 1857 έως το 2013. Η μεθοδολογία που χρησιμοποιούν έχει να κάνει με το επίπεδο διαβίωσης που συνδέεται με την ποσοστιαία μείωση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ, το βάθος και την διάρκεια της κρίσης καθώς επίσης και την περίοδο που απαιτείται για την ανάκαμψη της οικονομίας σε πρό κρίσης επίπεδα. Επίσης εξετάζουν το φαινόμενο της διπλής ύφεσης (double dip) ως μέρος του οικονομικού κύκλου.

Με βάση τη μελέτη μπορούμε να κάνουμε τις εξής παρατηρήσεις συγκρίνοντας την Αργεντινή με την Ελλάδα:

1. Οι Reinhart και Rogoff προτείνουν ένα Δείκτη Δριμύτητας (Severity Index) και τον χρησιμοποιούν για να παρουσιάσουν σε φθίνουσα σειρά τριάντα πέντε από τα εκατό επεισόδια κρίσεων από το 1857 έως το 2013. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι η Ελληνική κρίση χρέους του 2008 παρουσιάζει μεγαλύτερη δριμύτητα (36.0) από την περίπτωση της Αργεντινής του 2001 (28.9).

2. Στην περίπτωση της Ελλάδας μάλιστα, επειδή η διαδικασία της συρρίκνωσης του ΑΕΠ βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη, δεν έχει εμφανιστεί η τελική διακύμανση από το υψηλότερο στο χαμηλότερο σημείο (Peak to Trough) που μπορεί τελικά να προσεγγίσει σε μέγεθος την αμερικανική κρίση του 1929.

3. Οι συγγραφείς της μελέτης αναφέρουν ότι σχεδόν στα δύο τρίτα των πιο σημαντικών επεισοδίων εμφανίστηκε το φαινόμενο της διπλής ύφεσης  (double dip) κατά το στάδιο της ανάκαμψης. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το ίδιο εμφανίστηκε και στις χώρες της περιφέρειας της Ευρωζώνης που επλήγησαν από την πρόσφατη κρίση, τόσο στην περίπτωση της Ιρλανδίας όσο και στην περίπτωση της Ιταλίας. Η διπλή ύφεση είναι πιθανό να εμφανιστεί και στην Ελλάδα όταν τελικά θα αρχίσει η οικονομία να κινείται σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.

4. Η μελέτη αποδεικνύει για άλλη μια φορά την αστοχία προβλέψεων (και οικονομικής πολιτικής θα προσθέταμε) του ΔΝΤ για την Ελλάδα, η οποία μάλιστα αναφέρεται από τους ίδιους τους συγγραφείς ως ειδική περίπτωση.

5. Το γεγονός ότι μόνο μία χώρα της Ευρωζώνης – η Γερμανία – έχει φτάσει σε προ κρίσης επίπεδα του κατά κεφαλήν ΑΕΠ ισχυροποιεί την άποψη ότι το πρόβλημα της Ευρωζώνης δημιουργήθηκε από τις πλεονασματικές χώρες εις βάρος της περιφέρειας μέσω διοχέτευσης ρευστότητας με δημιουργία ελλειμμάτων στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών των χωρών αυτών.

6. Οι συγγραφείς προτείνουν ως λύση αντιμετώπισης των χρηματοοικονομικών κρίσεων μια μίξη πολιτικών λιτότητας και υπομονής (forbearance) όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν. Η λύση αυτή προφανώς ήδη εφαρμόζεται στην περίπτωση της Ελλάδας. Στην Αργεντινή όμως η χώρα υποτίμησε το νόμισμα της το 2001-2 και κατάφερε να ξεπεράσει την κρίση μέσα σε 4 έτη και να επανέλθει στο πρό κρίσης ΑΕΠ της σε 8 έτη. Είναι αξιοσημείωτο μάλιστα ότι στην περίπτωση της Αργεντινής δεν υπήρξε διπλή ύφεση.

7. Αβίαστα προκύπτει το συμπέρασμα από την ανάλυση των Reinhart και Rogoff ότι η Ελλάδα, ως μέλος της Ευρωζώνης και άρα μη έχοντας την δυνατότητα υποτίμησης του νομίσματος της σε συνδυασμό με την εμμονή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ECB) στη διατήρηση του πληθωρισμού κάτω από το 2%, είναι καταδικασμένη σε μακροχρόνια οικονομική δυστοκία.