Ελληνογερμανικό Ταμείο Για το Μέλλον: Λήθη για το παρελθόν;

Ελληνογερμανικό Ταμείο Για το Μέλλον: Λήθη για το παρελθόν;

Ρεπορτάζ TVXS, 27/08/2014

Την ίδρυση ενός «Ελληνογερμανικού Ταμείου για το Μέλλον» προωθεί η Γερμανία στα πρότυπα της αντίστοιχης Γερμανοτσεχικής συμφωνίας. Πρόκειται για ένα «Ταμείο» που θα παρέχει χορηγίες προς τα μαρτυρικά χωριά και τις μαρτυρικές πόλεις για δράσεις και προγράμματα. Ωστόσο το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα, το Ταμείο κρούει το κώδωνα του κινδύνου επισημαίνοντας τις προσπάθειες του Βερολίνου μέσω «δώρων και δημόσιων σχέσεων» να τερματίσει τις διεκδικήσεις για τις γερμανικές αποζημιώσεις της ναζιστικής κατοχής.

Στη συμφωνία με την Τσεχία, που αποτελεί και το πρότυπο για την αντίστοιχη ελληνογερμανική συμφωνία, υπάρχει και ένας όρος κλειδί, που αποκαλύπτει τις πραγματικές προθέσεις: «Οι δύο πλευρές δηλώνουν ότι δεν θα επιβαρύνουν τις σχέσεις τους με πολιτικά και νομικά ζητήματα που απορρέουν από το παρελθόν». Στην ιστοσελίδα των Γερμανικών αποστολών στην Ελλάδα, ο Γερμανός πρέσβης αναφέρεται σε «ένα ελληνογερμανικό ταμείο για το μέλλον, θα έχει ως σκοπό την αναζήτηση ενδεδειγμένων δράσεων για την επεξεργασία του παρελθόντος». Σύμφωνα με τα στοιχεία που προκύπτουν από τον γερμανικό προϋπολογισμό, προβλέπεται πως το Ταμείο θα χορηγήσει 500.000 σε δόσεις μέχρι το 2017.  Το Βερολίνο έχει ζητήσει από τα Δημοτικά Συμβούλια των Μαρτυρικών χωριών και Πόλεων να απαντήσουν εάν συναινούν ή όχι στην ίδρυση του Ταμείου.

Το θέμα αναμένεται να συζητηθεί την 1η Σεπτέμβρη σε συνεδρίαση του ΔΣ του Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών που θα πραγματοποιηθεί στο Χορτιάτη. Η Γερμανία επιχειρεί να ξαναγράψει την ιστορία και αναζητά συναινέσεις, προειδοποιεί το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα, σημειώνοντας πως «η Γερμανική πλευρά προτείνει (σ.σ την ίδρυση του Ταμείου) σαφώς ως μέτρο που υποκαθιστά και συμψηφίζει τις υποχρεώσεις της αναφορικά με ζητήματα που δημιουργήθηκαν λόγω του Β΄ παγκοσμίου πολέμου και των φρικαλεοτήτων της κατοχής που επακολούθησε. Υποχρεώσεις που απορρέουν από διεθνείς συμβάσεις, έναντι των οποίων η Γερμανία ακολουθεί παρελκυστική τακτική με τελικό στόχο την ολική αποφυγή των υποχρεώσεων της.

Υπενθυμίζεται πως στις 16 Μαρτίου του 2014 ο Πέτερ Σόοφ, νέος πρεσβευτής της Γερμανίας στην Αθήνα, σε συνέντευξή του στο Βήμα ανέφερε: «Μετά το 1990 πορευθήκαμε με όλους μας τους γείτονες στην οδό της συμφιλίωσης χωρίς το ζήτημα των αποζημιώσεων και αναφέρομαι στα συγκεκριμένα ιδρύματα με την Πολωνία και την Τσεχία. Με την Ελλάδα πρέπει να γίνουν πολλά. Επικρατεί εδώ η αντίληψη ότι είστε η μόνη χώρα όπου το εν λόγω ζήτημα δεν έχει επιλυθεί μέσω της καταβολής επανορθώσεων. Η προσέγγισή μας είναι, όπως τόνισε και ο πρόεδρος κ. Γκάουκ, να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε μαζί σε σχέση με το παρελθόν. Μια ιδέα θα ήταν ένα Ελληνογερμανικό Ίδρυμα Νεολαίας, όπως αυτό που έχουμε με τη Γαλλία.

Θα επιθυμούσαμε επίσης να δημιουργήσουμε ένα Ταμείο για το Μέλλον στο οποίο από κοινού θα συγκεντρώνονται χρήματα που θα βοηθήσουν να αναλύσουμε τα ιστορικά γεγονότα, και για το γερμανικό κοινό. Στη συνέχεια μπορούμε να φέρουμε σε επαφή ακαδημαϊκούς. Να δημιουργήσουμε ίσως μια Έδρα Σύγχρονων Ελληνικών Σπουδών στη Γερμανία και μια αντίστοιχη Εδρα Σύγχρονων Γερμανικών Σπουδών στην Ελλάδα. Θα μπορούσαμε επίσης να συνεργαστούμε στη συγγραφή σχολικών βιβλίων. Ελπίζουμε ότι όλα αυτά δεν θα ερμηνευθούν ως άλλοθι για να αποφύγουμε τη συζήτηση περί γερμανικών επανορθώσεων. Και αυτά θα κοστίσουν χρήματα. Όπως το έθεσε όμως και ο ομοσπονδιακός πρόεδρος, δεν πιστεύουμε ότι μπορούμε να βρούμε διέξοδο μέσω μιας νομικής αντιπαράθεσης».

Το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα σημειώνει πως «η σύγκριση της Ελλάδος με τους γείτονες της Γερμανίας εξισώνει την Ελλάδα με χώρες που παρά την σφοδρότητα της Γερμανικής κατοχής και τις απώλειες που υπέστησαν, μεταπολεμικά είχαν την ευκαιρία: α) είτε να κατέχουν επί μακρόν Γερμανικά εδάφη και έτσι να εισπράττουν defacto επανορθώσεις, όπως η Γαλλία β) είτε να εκτοπίσουν γερμανικούς πληθυσμούς από το εθνικό τους έδαφος με όλες τις συνέπειες, όπως η Τσεχία, είτε γ) να αποζημιωθούν με την απόδοση σε αυτές γερμανικών εδαφών, όπως η Πολωνία. Τίποτα ανάλογο δεν ίσχυσε για την Ελληνική πλευρά».

Μια «βεβιασμένη» απόφαση;

Οι επιφυλάξεις για τη δημιουργία του «Ελληνογερμανικού Ταμείου» εκφράζονται μετά την πρόσφατη απόφαση του απερχόμενου Δημοτικού Συμβουλίου του του μαρτυρικού δήμου Καλαβρύτων, η οποία ενέκρινε τη συμμετοχή του Δήμου στο υπό ίδρυση Ταμείο, προκειμένου να υποβάλει «προτάσεις χρηματοδότησης δράσεων, προγραμμάτων και έργων». Ο Μανώλης Γλέζος, ως πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου, σε ανακοίνωσή του επισημαίνει πως «η γερμανική πρωτοβουλία και ο τρόπος με τον οποίο μεθοδεύεται η παρουσίαση και εφαρμογή της, ευλόγως γεννά ερωτηματικά για τους πραγματικούς της στόχους: αν δηλαδή αποσκοπεί στην ανάπτυξη δράσεων συνεργασίας και την υποστήριξη των μαρτυρικών δήμων ή αν έχει ως πραγματικό στόχο τον προσεταιρισμό ανθρώπων και φορέων και την άμβλυνση των αντιστάσεων στην επιχειρούμενη γερμανική διείσδυση στην χώρα μας, καθώς επίσης και την ανάσχεση και την αποφυγή της διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών».

Επισημαίνει «τον κίνδυνο πολιτικής, επικοινωνιακής και άλλης εκμετάλλευσης του θέματος από γερμανικής πλευράς καθώς και την κομβική σημασία που έχει για την αναβάθμιση της δημόσιας εικόνας της Γερμανίας η εμπλοκή του δικτύου των Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών στην όλη προσπάθεια για την άμβλυνση αρχικά της οξύτητας των ελληνικών αιτημάτων, με τελικό στόχο την σταδιακή τους εξαΰλωση και τον συμψηφισμό τους με τα ψιχία του Ελληνογερμανικού Ταμείου για το Μέλλον ή άλλων παρόμοιων πρωτοβουλιών». «Η Γερμανία αντί να προσπαθεί να κλείσει το θέμα των οφειλών της προς την Ελλάδα με υπεκφυγές και προπαγανδιστικές τακτικές, οφείλει να προχωρήσει σε ρητή και ξεκάθαρη υπογραφή Συνθήκης Ειρήνης με τη Χώρα μας. Είναι ο μόνο τρόπος, να αναβιώσει η υποχρέωσή της προς καταβολή των οφειλομένων που «πάγωσε» κατόπιν κοινής συμφωνίας των Συμμάχων και άλλων πολλών χωρών (20 συνολικά), με την υπογραφή, το 1953, της «Συμφωνίας του Λονδίνου για το Γερμανικό Εξωτερικό Χρέος», όταν, απλόχερα, η Διεθνής Κοινότητα της χάρισε την αναστολή που τότε είχε ανάγκη και την βοήθησε να μετατραπεί από «ηττημένος του πολέμου» σε «νικητής της Ειρήνης», δημιουργώντας αυτό που όλοι σήμερα ονομάζουμε «Γερμανικό οικονομικό θαύμα», αναφέρει. 

Παράλληλα ο Μανώλης Γλέζος εκφράζει τον έντονο προβληματισμό του για την προθυμία του δημάρχου Καλαβρύτων να εισάγει βεβιασμένα προς συζήτηση στο απερχόμενο δημοτικό συμβούλιο το ζήτημα περί υποβολής προτάσεων στο εν λόγω ίδρυμα, χωρίς προηγούμενη ενημέρωση των δημοτικών συμβούλων και χωρίς τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας, χωρίς καν τη διαβούλευση με τους τοπικούς και εθνικούς φορείς που ασχολούνται με το ζήτημα. «Η απόφαση, που λήφθηκε απούσης σχεδόν όλης της Αντιπολίτευσης και μάλιστα πριν καν ιδρυθεί το περιβόητο ίδρυμα, προσδιοριστεί ο χαρακτήρας του και το πλαίσιο λειτουργίας του και αποσαφηνιστούν οι στόχοι του, είναι αδικαιολόγητα εσπευσμένη», σημείωνει.

Σημειώνεται πως στην απόφαση του απερχόμενου Δημοτικού Συμβουλίου δηλώνεται πως «δεν παραιτούμαστε σε καμία περίπτωση από τη διεκδίκηση των οφειλόμενων γερμανικών αποζημιώσεων, ούτε τις συμψηφίζουμε με τις όποιες χρηματοδοτήσεις από το Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον». Ο Μανώλης Γλέζος αναγνωρίζει πως αυτή η κατηγορηματική δήλωση έχει τη σημασία της, ωστόσο «οι εξαγγελίες ανατρέπονται στην πράξη, εφ’ όσον επί της ουσίας γίνεται αποδοχή του σχεδίου μη καταβολής των οφειλών της Γερμανίας και φυσικά δεν αρκεί για να αποτρέψει την εκμετάλλευση του θέματος από το γερμανικό κράτος, που φοβούμαστε ότι θα σπεύσει να προσθέσει στα «επιχειρήματά» του περί άρνησης απόδοσης των γερμανικών οφειλών την όποια, τυχόν, χρηματοδότηση προς τους μαρτυρικούς δήμους». «Και θα είναι μια συνειδητή υπονόμευση του αγώνα μας, που κλιμακώνεται με πρωτόγνωρο αριθμό εκδηλώσεων σε όλη την Ελλάδα και αποτελεί πλέον και θέμα συζήτησης στη Βουλή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στα διεθνή ΜΜΕ», προσθέτει.

«Προσοχή στη συναίνεση»

Η Χριστίνα Σταμούλη, νομικός και μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής του Εθνικού Συμβουλίου για τις Γερμανικές Οφειλές, μιλώντας στο Tvxs.gr προειδοποιεί για τους κινδύνους που μπορεί να κρύβει η συμφωνία για το «Ελληνογερμανικό Ταμείο». Μεταξύ άλλων υπογραμμίζει την «πονηρή», όπως αναφέρει, στάση που έχει κρατήσει η Γερμανία μέχρι σήμερα και για δεκαετίες στο ζήτημα των αποζημιώσεων. «Τα επιχειρήματα που παρουσίαζε δημόσια δεν ευσταθούσαν και περισσότερο δημιουργούσαν σύγχυση στην κοινή γνώμη. Κατά καιρούς έχουν αναφέρει ακόμη και πως οι αποζημιώσεις έχουν ληφθεί μέσω των ΜΟΠ και άλλων προγραμμάτων. Μοιάζει με το μελάνι της σουπιάς. Ποτέ δεν υπήρχε μια σοβαρή επιχειρηματολογία με διπλωματικό υπόβαθρο». «Η θέση μας δεν είναι να αντιδρούμε εξ αρχής σε όσα προτείνει η Γερμανία αλλά από την άλλη πλευρά δεν είναι δυνατόν να δεχόμαστε ορισμένα πράγματα χωρίς να ξέρουμε τι προβλέπουν. Οι δήμαρχοι θα πρέπει να προσέξουν. Πριν προχωρήσουν σε κάποια συναίνεση θα πρέπει να ζητήσουν πλήρη ενημέρωση για το τι προβλέπει αυτό το Ταμείο, σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία για παραίτηση των διεκδικήσεων. Δεν γίνεται να υπάρξει συμφωνία που προβλέπει 500.000 ευρώ», τονίζει.