Οι νέοι εκφραστές της παλιάς γερμανικής εθνικής φιλοδοξίας

Οι νέοι εκφραστές της παλιάς γερμανικής εθνικής φιλοδοξίας

Πώς οι ευρωπαίοι βλέπουν τους Γερμανούς: Η γερμανική υπερoχή. Τελευταίο εξώφυλλο του Der Spiegel

Γεώργιος Π. Μαλούχος

[Πηγή: Το ΒΗΜΑ, 14/03/2015]

Από τα χρόνια του Μαρξ η επιστήμη έχει απασχοληθεί συστηματικά με το ερώτημα της σχέσης του προσώπου με την Ιστορία: αν και σε ποιο βαθμό δηλαδή η δεύτερη είναι προιόν και της δράσης του πρώτου, ή αν κινείται αποκλειστικά από μεταβολές ευρύτερες που υπερβαίνουν ακόμα και τις πιο σημαντικές ηγετικές προσωπικότητες.

Κοντά διακόσια χρόνια μετά, το ερώτημα παραμένει περίπου άλυτο, οπότε θα ήταν ανόητο θράσος να επιχειρήσει κανείς να το λύσει εδώ. Ισως μάλιστα δεν πρόκειται και να λυθεί ποτέ, καθώς, τελικά, η ανάλυση αυτού του συσχετισμού μοιάζει να μην μπορεί να κατηγοριοποιηθεί και να αντιμετωπιστεί με μια επιστημονική συστημική μεθοδολογία. Επίσης σίγουρο όμως είναι ότι το πρόβλημα μας επηρεάζει και πάλι σήμερα πολύ έντονα στην Ευρώπη, στο πρόσωπο δύο ανθρώπων: της Γερμανίδας καγκλελαρίου Μέρκελ και του υπουργού Οικονομικών του Βερολίνου Σόιμπλε.

Είναι άραγε όλα αυτά που ζούμε προιόν μιας δικής τους, τελικά, εμμονής με μία δήθεν οικονομική ορθοδοξία; Πρόκειται για δύο ανθρώπους, ή, ακόμα χειρότερα, για έναν από τους δύο ο οποίος «σέρνει» τον άλλο πίσω του και μαζί οι δυο τους όλη την Ευρώπη στην αποσύνθεση – μετρημένη με χίλιους τρόπους, γι αυτό ουδείς μπορεί να αμφιβάλλει.

Ασφαλώς και δεν πρόκειται περί αυτού. Αν οι δύο αυτοί άνθρωποι δεν αντιπροσώπευαν κάτι ευρύτερο, κάτι μεγαλύτερο από τους ίδιους, κάτι στο οποίο και πολλοί άλλοι, αφανώς ή εμφανώς, συνειδητά ή ασυνείδητα, έχουν ταυτιστεί μαζί τους και τους ακολουθούν με πίστη, τότε, τίποτα απ’ όλα αυτά δεν θα μπορούσε να συμβει: η Ευρώπη, πρώτη απ’ όλους η ίδια η Γερμανία, θα είχαν διορθώσει το βηματισμό τους.

Και τι είναι αυτό το ευρύτερο, το πιο μεγάλο που αντιπροσωπεύουν οι δύο σημερινοί ηγεμόνες της Γερμανίας και της Ευρώπης; Ασφαλώς και δεν είναι το κοινό όραμα της δεύτερης – αυτό το έχουν αντιληφθεί πλέον όλοι. Γι αυτό άλλωστε φτάσαμε τώρα, έπειτα από τόσα χρόνια, στη θεωρεία ότι όλα αυτά δήθεν οφείλονται στις εμμονές δύο ανθρώπων. Ασφαλώς και δεν πρόκειται περί αυτού. Εκείνο που αντιπροσωπεύουν είναι το όραμα μιας ισχυρής γερμανικής ηγεμονίας που θα επικρατήσει σε μία νέα γερμανική Ευρώπη. Αυτό: τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο. Γι αυτό και απολαμβάνουν τεράστιας, πρωτοφανούς δημοφιλίας στη χώρα τους, με ποσοστά που δεν είχε πετύχει ούτε ο… Τσακουσέσκου στη δική του.

Ο Σόιμπλε, ο άνθρωπος που υπήρξε πρόσωπο κλειδί στην ενοποίηση των δύο Γερμανιών υπό τον Χέλμουτ Κολ, πρόσωπο που συνέλαβε τα μέγιστα στη διαμόρφωση του «κοινού» νομίσματος όπως το γνωρίζουμε και που ήδη αμέσως μετά το Μάαστριχτ συνδιαμόρφωσε την έννοια του «διπλού ευρώ», είναι ο άνθρωπος που διαμορφώνει ταυτόχρονα τόσο την ιδεολογία όσο και την πολιτική πρακτική του νέου γερμανικού ηγεμονισμού. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει κανείς να υποτιμά τη Μέρκελ – κάθε άλλο μάλιστα: έχει τόσο μυαλό ώστε να τον βάζει μπροστά να το κάνει… Αναμφίβολα όμως ο Σόιμπλε είναι εκείνος που εκφράζει περισσότερο από τον καθένα όχι μια σκληρή φιλελεύθερη πολιτική, αλλά, συστηματικά εδώ και σαράντα χρόνια, το όραμα μιας ενωμένης και στη συνέχεια κυρίαρχης Γερμανίας, το όραμα της γερμανικής ολοκλήρωσης πρώτα και της ηγεμονίας στη συνέχεια. Ακόμα περισσότερο, δεν πρέπει να υποτιμά κανείς το τι αυτοί οι άνθρωποι αντιπροσωπεύουν: μια χώρα που βρίσκεται μπροστά στην ειρηνική εκπλήρωση εθνικών πόθων, για τους οποίους κάποτε, περισσότερες από δύο φορές, έχυσε τόσο αίμα…

Δεν είναι λοιπόν θέμα προσώπων, ούτε εμμονών, ούτε λάθος εκτιμήσεων, ούτε πολιτικών της στιγμής. Είναι το αποτέλεσμα μιας μεγάλης εθνικής φιλοδοξίας, η οποία δεν πρόκειται να σταματήσει, να κάνει πίσω. Το Βερολίνο, η γερμανική ηγέτιδα τάξη, αλλά, ουσιαστικά, και ο γερμανικός λαός που επιδοκιμάζει διαρκώς αυτή την πολιτική, είναι αποφασισμένοι γι αυτό και έτσι πράττουν οι πολιτικοί και οικονομικοί εκφραστές τους.